Sıkıysa Yeşil Giymeyin: St. Patrick's Day Gelenekleri ve Sembolleri

Yoncalar, cüce cinler ve tabii yeşil renk… Türkiye’de etkisini pek hissetmesek de, eğer bu dönemde İrlanda, İngiltere ya da ABD’de bulunduysanız etrafın bunlarla dolduğunu ya da severek takip ettiğiniz network dizilerinin Mart dönemine denk gelen bölümlerinde bu detayların öne çıktığını fark etmemiş olmanıza imkan yok. Evet, konumuz The Irish Spirit deyince bizce her şeyden önce akla gelen St. Patrick’s Day. İrlanda’nın en önemli bayramlarından biri olan Aziz Patrick Günü, artık bir dini bayram değil, The Irish Spirit’in tüm dünyada zirveye ve sokaklara çıktığı, kitleleri bir araya getiren bir eğlence bahanesi! Bu yazıda St. Patrick’s Day’in kökleri, kutlama gelenekleri ve sembolleri hakkında bildiklerimi paylaşmak istedim.

Fotoğraf: Kelly Sikkema

St. Patrick’s Day Nedir?

Bildiğiniz gibi İrlanda’nın büyük çoğunluğu Hıristiyan. Her yıl 17 Mart’ta kutlanan St. Patrick’s Day, İrlanda halkına Hristiyanlığı yayan Aziz Patrick’in adını taşıyor. Aziz Patrick, dördüncü yüzyılda Roma İmparatorluğu yönetimindeki Britanya’da doğmuş ve 16 yaşında kaçırılarak İrlanda’da köleliğe mahkum edilmiş. Kölelikten kaçarak kurtulan ve sonra İrlanda halkına Hıristiyanlığı kabul ettirmek üzere geri dönen St. Patrick hakkında birçok efsane bugün hâlâ kulaktan kulağa dolaşıyor; bazıları yılanları İrlanda’dan kaçırdığı gibi epik öyküler anlatıyor, bazıları da halka Kutsal Üçleme’yi anlatabilmek için üç yapraklı yoncaları kullandığı gibi pratik zekasını öne çıkaran örnekler veriyor. St. Patrick’s Day, 461 yılında Aziz Patrick’in ölüm günü olan 17 Mart’ta, ona adanmış bir bayram olarak kutlanıyor. Uzun yıllar İrlanda’da dini bir bayram olan bu gün, ABD’ye göç eden İrlandalıların yoğun olarak yerleştiği Boston, New York ve Chicago gibi büyük şehirlerde artık laik bir bayrama ve bir eğlence gününe dönüşmüş; hatta ilk St. Patrick’s Day geçit töreni İrlanda’da değil, 1766 yılında New York’ta gerçekleşmiş. St. Patrick’s Day bugün her yerin yeşile boyandığı (buna içtiğiniz viski ve biradan yediğiniz ekmeğin yeşile boyanması bile dahil!), herkesin yeşil giydiği ve her yerin yeşil ürünlerle dolduğu bir geleneğe evrilmiş durumda. 

St. Patrick’s Day Sembolleri

Üç Yapraklı Yonca: Aziz Patrick’in İrlanda halkına Hıristiyanlığı anlatırken üç yapraklı yoncalardan faydalandığına dair hikayelerden bahsetmiştim. Üç yapraklı yonca, kısa sürede İrlanda’nın ulusal sembollerinden biri haline gelmiş. Bugün birçok İrlanda markasının logosunda bile yoncalar olmasının, İrlanda’nın her köşesinde yoncalara rastlamamızın nedeni de bu. Hal böyle olunca, dünyada St. Patrick’s Day’i kutlayan her şehirde de İrlanda kültürüyle özdeşleşmiş bu bayramda yonca ikonlarına, desenlerine ve yoncalara rastlamak mümkün oluyor. Tabii bir de şans getirdiğine inanılan dört yapraklı yoncalar var: Nadir görülen bir mutasyonla bazıları dört yaprağa sahip olan yoncalara denk gelirseniz St. Patrick’s Day’in en şanslısı sizsiniz.

Fotoğraf: enjoyillinois.com

Yeşil Renk ve Yeşil Kıyafetler: Aslında dini kaynaklarda ve tarih kitaplarında Aziz Patrick ile ilişkilendirilen renk daima mavi ve tonları olmuş. Ama yoncalar yeşil, değil mi? Aynı zamanda İrlanda milliyetçiliğinin bir sembolü olan yeşil renk ve yeşil giymek, İrlanda tarihinde Britanya’ya karşı bir isyan ve başkaldırı göstergesiymiş. Düşünün, bazı İrlanda marşlarında bile zafere ulaşmak için yeşil giymek gerektiği söyleniyor! Tüm bunlar St. Patrick’s Day için bir sembole dönüşen yoncalarla birleşince, bayram ve İrlanda dendiğinde akla yeşil renk gelmeye başlamış. Bugün St. Patrick’s Day’de yeşil rengin nasıl çılgınca kullanıldığını tahmin bile edemezsiniz.

Cüce Cinler: Yüzyıllar boyunca, hatta Hıristiyanlık ve Aziz Patrick’ten de önce, İrlanda mitolojisinde önemli bir yeri olan cüce cinler ya da İngilizce adıyla leprechaun’lar da, yirminci yüzyılda artık dini bir bayramdan çok İrlanda kültürünün kutlandığı bir güne dönüşen St. Patrick’s Day’in bir parçası olmuş. Mitolojideki tasvirine göre kırmızı giysiler giyen ve kıyafetleri bölgeden bölgeye değişen cüce cinler, günümüzde gökkuşağının başladığı yerde yaşayan, kazanlar dolusu altın saklayan, yeşil giysili ve şapkalı yaratıklar olarak tasvir ediliyor.

St. Patrick’s Day Gelenekleri

_St. Patrick’s Day’de herkes yeşil giyiyor. Daha doğrusu, giymek zorunda! Geleneksel olarak, hele ki bir geçit törenindeyseniz, üzerinizde yeşil herhangi bir kıyafet bulunmadığında çimdiklenmeniz gerekiyor.

_İrlanda kültürü denince akla hemen bira ve viski geldiğinden, herkes barlara ve publara akın ediyor. Birçok bar ve pub, St. Patrick’s Day’e özel yeşil renkli bira servis ediyor.

Fotoğraf: Patrick Fore

_Özellikle Kuzeydoğu ABD’de, bezelye ekimi de bir St. Patrick’s Day geleneği. Bunun nedeni, bezelyenin mevsime en uygun, ekimi en kolay yeşil renkli sebze olması.

_ ABD’deki en kalabalık İrlanda kökenli nüfusa sahip şehir olan Boston’da her yıl St. Patrick’s Day çılgınca kutlanıyor. Şehre her yıl 17 Mart’ta 600 bini aşkın turist sırf bu sebeple geliyor. İrlanda yemekleri ve kültürünün her yanı sardığı bir geçit töreni düzenleniyor. New York, Scranton ve New Orleans’te de kalabalık ve turistik ilgi odağı olan geçit törenleri bulabiliyorsunuz.

_Chicago Nehri ve Washington D.C.’de Beyaz Saray’ın fıskiyesi her yıl 17 Mart’ta yeşile boyanıyor! Son yıllarda bu gelenek çok daha çevreci ve güvenli bir hal almış. Birkaç saatliğine suyun tamamen yeşil gözükmesini sağlayan, çevre dostu doğal bir malzeme kullanılıyor. Seattle ise herhangi bir suyu değil, geçit töreninin yollarını yeşile boyuyor. Ortaya çıkan görüntülerin tam Instagram’lık olduğunu söylemeye gerek var mı?

Fotoğraf: rove.me

_ İrlanda’da ise St. Patrick’s Day’in aslında dini bir bayram olduğu çok daha yaygın bir şekilde hatırlanıyor, kilise ve katedrallerde özel ayinler düzenleniyor. 1903’ten beri resmi bir bayram olan 17 Mart, 1996’dan beri İrlanda’nın birçok şehrinde St. Patrick Festivali ile kutlanıyor.

17 Mart’ta yeşil giymeyi ve kadehinizi İrlanda için kaldırmayı unutmayın!

The Irish Spirit’i 17 Mart’ta sonuna kadar hissetmeniz dileğiyle…