Günlerimizin bu kadar hızlı aktığı bir dönemde her dakikamız, saniyemiz önemli. İş, okul, ev ve sosyal hayat arasında koştururken yeteri kadar okumadığımız, öğrenmediğimiz için de kendimize hayıflanıyoruz. Podcast’ler bu yoğun tempoda biz teknoloji nesli için aynı anda birden fazla işi yapmayı mümkün kılan, şaşırtıcı, bilgilendirici, düşündürücü ve ulaşılması kolay bir mecra. Ben de bu potansiyeli yüksek ve heyecan verici dünyayı tanıtırken, size en uygun podcast’leri nasıl bulabileceğinize dair birkaç öneride bulunmak istedim ve yürüyüşlerde, trafikte, yapmaktan kaçtığım ev işlerinde bana eşlik eden, iTunes ve Spotify’dan ücretsiz olarak ulaşılabilen, favori Türkçe podcast’lerimi sizler için listeledim.

Podcast Nedir?

Podcast’ler ilk kez 2000’li yıllarda iTunes tarafından iPod için geliştiriliyor. Bugün ise Spotify ve iTunes başta olmak üzere ses veren tüm platformlardan dinlenebiliyorlar.

Bir çeşit, ev veya stüdyo yapımı cansız radyo kayıtları şeklinde açıklanabilecek podcast’ler, aklınıza gelebilecek her konuda konuşma, tartışma, hikaye anlatma ihtiyacını dinleyicisiyle paylaşıyor. Formatları itibariyle, çeşitli internet ve radyo yayınlarının ses kayıtları olarak aktarılmış halleri veya doğrudan podcast yapma amaçlı hazırlanıp yayınlanan programlar olabiliyorlar. Bu da monologdan söyleşiye, ses tiyatrosundan masala değişik formlarda üretilmelerine olanak veriyor.

YouTube ve Netflix gibi platformların televizyonun yerini aldığı günümüz dünyasında podcast’ler, müzik “stream etme” ile beraber radyonun en iyi alternatifi olmuş durumda. Tekrar tekrar dinlenilebilmesi, kalınan yerden devam edilebilmesi ve birçok yerde ücretsiz oluşu dinleme alışkanlıklarımızı şekillendiriyor. Özellikle Amerika ve Kanada’da büyük bir tüketim ürününe dönmüş olan programlar, Türkiye’de de oldukça iyi örnekler vermeye başladı diyebiliriz.

Yeni, gelenekseli alt eder mi, birbirlerinden öğrenecekleri neler var tartışmaları bir yana; biz her şeye, her an ulaşmaya alışmış, kısa zaman içinde onlarca işi yapmak isteyen yeni nesil için podcast’ler, sadece tüketmek değil, kendimizi geliştirmek için de kullanabileceğimiz müthiş bir kaynak. İnsan hikayeleri, psikoloji, edebiyat, spor, dil öğrenme gibi onlarca konuda hem alanlarında profesyonel kişilerin, hem de mecraya meraklı ve yetenekli alaylıların hazırladığı, Türkçe ve farklı dillerde birçok podcast serisi bulunuyor. Üstelik henüz denetleme gelmediği için yayıncılar özgürce konuşabiliyor!

Peki bunca seçenek arasından seveceğiniz bir podcast serisini nasıl bulabilirsiniz?

Doğru Podcast Nasıl Bulunur?

_Sizin için doğru podcast’leri seçmenin en sihirli yöntemi, bana sorarsanız, basitçe sevdiğiniz bir ismi aratmak. Hakkında veya onunla yapılmış ya da direkt olarak onun hazırladığı bir podcast ararken, karşınıza kayıp bir röportaj veya sürpriz bir hikaye çıkabiliyor.

_Bir diğer yol, en çok dinlenenleri aratmak. Bunu belki de, bir müzik grubunun sadece en çok bilinen şarkısını sevenleri küçümsemek gibi görebilirsiniz ancak zevkinize uyan bir seriye denk gelme şansınız yüksek. Aşağıdaki podcast önerilerinde de bu listeden örnekler bulabilirsiniz.

_Üçüncü yol ise, sınıflandırmalar arasından seçmek. Podcast’ler genelde hikaye, eğitim, spor, kültür-sanat gibi başlıklar altında toplanmış oluyorlar. Spotify için konuşacak olursak farklı dillerin ayrılması ve sınıflandırmaların iyileştirilmesi gerekiyor. Ancak yine de ilgi alanınıza yönelmeniz için rehber oluyorlar.

_Etkili olduğunu düşündüğüm son yöntem, iyi kanalları takip etmek. Podcast serisini beğendiğiniz bir kanalın diğer serilerine mutlaka göz atmalısınız. Çünkü iyi bir prodüksiyon, genelde iyi alternatifleri de beraberinde getiriyor.

Bu kısa “Podcast Dünyasına Giriş” dersimizden sonra çok sevdiğim ve sizinle paylaşmak istediğim podcast önerilerini, Spotify bağlantılarını aşağıda bulabilirsiniz!

İlk Sayfası

Kanal: Storytel

Konu – Tür: Yazarlar ile “yazmak” üzerine söyleşiler

Yapım Yılı: 2018-2019

İlk Sayfası, beni podcast batağına düşüren programın ta kendisi. Gazeteciler Mirgün Cabas ve Can Kozanoğlu’nun bir araya geldiklerinde çıkardıkları güzel işlerden biri daha olan İlk Sayfası, sesli kitap dinleme uygulaması Storytel’in sponsorluğunda hazırlanan ilk podcast serisi. Storytel, podcast dinleyicilerinin sesli kitap dinleyicilerinden çok da uzak olmadığını fark edip yazarlarla ilgili bir seri yapmak istemiş, Cabas ve Kozanoğlu ise bu fikri, başarısına kendilerinin bile şaşırdığı bir formata dönüştürmüş.

Ayşe Kulin’den Zülfü Livaneli’ye, Doğu Yücel’den Mine Söğüt’e 25 çağdaş yazara, kitaplarını ilk sayfası üzerinden nasıl yazdıklarını soruyorlar ve nasıl yazı yazılır sorusuna yanıt arıyorlar. Bu serinin, yazma heveslileri ve yazar adayları için, kendi deyimleriyle bir nevi sesli yazı atölyesi olmasını amaçlamışlar. Sonuçta ortaya, amaçlanandan çok daha fazla ve farklı insana ulaşan arşivlik bir iş çıkmış. Bana göre başarılarının en büyük nedeninin ise profesyonel gazeteciler ve iyi bir prodüksiyon olduğunu belirtmem gerek.

Küçük bir not; eğer İlk Sayfası’nı beğenirseniz, seriyi bitirdikten sonra Gençtürk’ün Mirgün Cabas ve Can Kozanoğlu ile yaptığı söyleşiyi mutlaka dinlemelisiniz!

Nasıl Olunur?

Kanal: Storytel

Konu – Tür: Mesleğinde iyi olanlar ile “nasıl olunur” üzerine söyleşiler

Yapım Yılı: 2019

Kanalın ikinci podcast serisi Nasıl Olunur?, bir nevi İlk Sayfası’nın diğer meslek gruplarına uyarlanmış hali ve gerçek bir hazine.

Gazeteci Nilay Örnek; Levent Erden’den Murat Meriç’e, Aylin Aslım’dan Özlem ve Murat Daltaban’a pek çok farklı sektörden işlerinde başarılı olduğunu düşündüğü insanlara “nasıl olunur” diye soruyor. Tiyatroculuktan komedyenliğe, yayıncılıktan diyetisyenliğe birçok mesleğin mutfağına girerken, bazen tek bir mesleğe sığamayan, özenle seçilmiş konuklar zihninizi adeta açıyor, varlıklarından haberdar bile olmadığınız iş dallarını öğreniyor, insanların yaptıkları işe duydukları saygı ve verdikleri emekten ilham alıyorsunuz.

Kendisine nasıl olunur diye sorulması gerektiğini düşündüğüm Nilay Örnek ise merakı, profesyonelliği ve samimiyeti ile gazeteciliğin nasıl bir meslek olduğunu bizlere hatırlatıyor.

Anlatsam Roman Olur

Kanal: Medyapod

Konu – Tür: Kültür-sanat söyleşileri

Yapım Yılı: 2019 (Bazı kayıtlar 2014’e dek uzanıyor)

Gazeteci Nida Gençtürk; geçmişte çeşitli kültür-sanat platformları için hazırladığı röportajların ses kayıtlarını ve bu seri için yaptığı yeni söyleşileri bir araya toplamış. Yer yer Storytel’in temiz ses kaydını aratsa da Gündüz Vassaf, Özgür Mumcu, Sevin Okyay gibi konuklarla yapılan samimi söyleşiler sizi programın içine çekiyor, Nida Gençtürk’le beraber Türkiye’de genç bir gazeteci olmak, gitmek ve kalmak, kültür-sanat ihtiyacı gibi konular üzerine düşünüyorsunuz.

Yerli Müzik

Kanal: bi’bak

Konu: Türkiye’nin şarkılarla Batılılaşma tarihi

Yapım Yılı: 2018

Bu projeyi tek bir kelimeyle açıklamak gerekse hiç düşünmeden hediye derdim!

Müzik tarihçisi ve yazarı Murat Meriç, aslında bir ses koleksiyoneri ve meraklısı. Bu merakı, onu hayatımızın çok büyük bir parçası olan müziğin hikayesini anlamaya ve arka planda siyasi, sosyolojik vb. birçok nedeni olan bu hikayeyi insanlarla paylaşmaya itmiş; hatta hatırlatmaya ve hafıza meselemizle yüzleştirmeye. Kitaplar, gazete ve dergi yazıları, radyo programları derken, Meriç’in Berlin merkezli bi’bak oluşumuyla hazırladığı Yerli Müzik, Türkiye’nin batılılaşma macerasını, 1950’lerden başlayarak günümüze kadar uzanan müziklerle anlatıyor. 8 bölümlük bu özet, birçok platformda keşfedilmeyi bekliyor.

Küçük bir not daha; konuyu sevdiyseniz Murat Meriç’in konuk olduğu Nasıl Olunur? bölümünü kaçırmamalısınız.

Açık Bilim

Kanal: Açık Bilim Podcast

Konu – Tür: Kolayca anlaşılabilecek dilde bilim sohbetleri

Yapım Yılı: 2011

Cosmos belgeseli sonrasında dinlediğim, bir dönem boyunca günün belirli bir süresini evren, zaman ve ışık üzerine düşünmeme neden olmuş podcast serisi.

Uçak mühendisi Tevfik Uyar, 2011 yılında, bilime dair kendisi kadar bilgisi olmayan bir arkadaşıyla bir radyoda bilim sohbetleri yapmaya başlamış. Türkiye’nin ilk bilim podcast kanalı olma özelliği taşıyan bağımsız bilim medyası Açık Bilim, oldukça sevilmiş ve halen devam ederek aynı zamanda en uzun soluklu bilim podcast kanalına dönüşmüş. Uyar’ın fizikçi Kaan Öztürk ve Nörolog Onur Arpat’la beraber akıcı sunumu, hiçbir bilimsel bilgiye sahip olmadığınız bir konuyu bile rahatça kavramanızı sağlıyor.

İnsanlığın sonunun nasıl gelebileceğinden izafiyet teorisine, uzaylıların varlığından bilim kurgu öykülerine çok çeşitli konu ve türle karşımıza çıkan serinin belki de tek kötü yanı, bazı bölümlerinin 1.5 saat gibi fazla uzun olması.

Biyografik Bilim: Bilim İnsanlarının Ağzından Hayatları

Kanal: Evrim Ağacı

Konu – Tür: Bilim insanlarının kendi ağızlarından öyküleri

Yapım Yılı: 2019

Aziz Sancar, Albert Einstein, Marie Curie gibi toplam 14 bilim insanı, ortalama 10’ar dakikalık podcast’lerle kendi öykülerini anlatıyorlar. Aklın Yolu Düşünce Topluluğu’nun çeşitli ses sanatçılarının seslendirmeleriyle oluşturup Evrim Ağacı’na hediye ettiği proje, bizler için de büyük bir ilham kaynağı oluyor.

Radyo Tiyatrosu

Kanal: TRT

Konu – Tür: Klasik eserlerin radyo tiyatroları

Yapım Yılı: 1960’lar ve 1970’ler

Başlığı ve kanalı yazarken bile heyecanlanıyorum… Evet, o hep hikayelerini duyduğumuz, bir zamanlar TRT’nin müthiş bir kadroyla hazırlayıp yayınladığı, insanların radyo başlarında toplanıp çıt çıkarmadan dinlediklerini söyledikleri programlar!

Müşfik Kenter, Tuncel Kurtiz, Zeki Alasya ve daha birçok efsane tiyatrocudan Agatha Christie, Moliere, Dostoyevski gibi yazarların klasiklerini, radyo tiyatrosu formatında ve henüz 16 bölümü yayınlanmış podcast serisi olarak dinlemeniz mümkün. Prodüksiyon ve kayıt kalitesine hayret ettiğiniz, masal dinler gibi dinlediğiniz seri, eskiye dair anlatılan şehir efsanelerini hissetmenizi sağlıyor.

Not: TRT’nin podcast olarak yüklenmiş diğer programları Arkası Yarın ve Bir Roman Bir Hikaye’ye de kulak verebilirsiniz.

Vişne & Tuz’la Seks CV’si

Kanal: Vişne & Tuz

Konu – Tür: İnsanların cinsellik hikayeleri üzerine sohbetler

Yapım Yılı: 2019

20’lerinin ortalarında bir kadın ve bir erkek Boğaziçili iki arkadaşın, cinselliği konuşmanın normal bir şey olduğunu göstermek amacıyla oluşturdukları yeni bir podcast serisi. Vişne ve Tuz takma isimleriyle seriyi hazırlayıp sunan podcaster’lar, kendilerine ulaşan anonim seks CV’lerini eğlenceli ve objektif bir dille yorumluyor. Yorumladıkları konularda herhangi bir uzmanlıkları olmadığını ve amaç, konuşabiliyor olmanın doğallığını göstermek olduğu için buna ihtiyaç duyulmadığını da vurguluyorlar.

Akıl Modelleri

Kanal: Hande & Uğur

Konu – Tür: Doğru karar alabilme modelleri üzerine sohbetler

Yapım Yılı: 2019

Hande ve Uğur isminde iki genç iş arkadaşı, dünyanın en zengin insanlarından Amerikalı yatırımcı Charlie Munger’ın “Akıl Modelleri” ismiyle tercüme ettikleri karar alma yöntemlerini bizimle paylaşıyorlar. Munger, bu zor hayattaki yarışın içinde koşabilmek için akıllıca alınmış kararlara ihtiyacımız olduğunu söylemiş ve 109 ayrı modelle nasıl doğru karar alınabileceğini listelemiş.

Bir podcast’e başlayıp henüz ilk bölümünde bıraktığım epey seri oldu. Akıl Modelleri ise, beni direkt içine alamasa da bu ikilinin hevesi ve yaptıkları işe inançları seriye devam etmemi sağladı. Gelecek bölümleri merakla bekliyorum.