Netflix’te yeni çıkan “The Game Changers” belgesel filminin dünya çapında ses getirmesiyle gündemde üst sıralarda yer alan, birçok ödüllü sporcunun tercihi olan ve geleceğin beslenmesi olarak kabul edilen; genel olarak sağlığı, çevreyi, hayvanları korumak amacıyla benimsenen ve sadece bir beslenme biçimi olmaktan çok daha öte, bir felsefesi olan, son zamanlarda herkesin sıkça duyduğu bir kavram haline gelen “veganlık”; Dünya Vegan Günü dahilinde Türkiye’de çeşitli etkinliklerle kutlandı.

Türkiye çapında kutlanan Dünya Vegan Günü etkinlikleri arasından Türk Vegan Derneği‘nin 3 Kasım’da düzenlediği “Dünya Vegan Günü Türkiye” etkinliğine katılma fırsatım oldu. Üzerine kitaplar yazılabilecek kadar uzun anlatılabilecek “Veganlık nedir?”, “İnsan neden vegan olur?” gibi sorulara kısaca cevap verdikten sonra etkinliğin detaylarından bahsetmek istiyorum.

Veganlık Nedir?

Veganlık, beslenme biçiminin yanında, her türlü hayvansal ürünün kullanımına karşı olmak (yün, deri, ipek vb) ve hayvanlar üzerinde deney uygulanmış ürünlerin tüketimine/kullanımına karşı olma felsefesini benimser.

Neden Vegan Olunur?

Bir insanın vegan olmaya karar vermesi için pek çok sebep olabilir. Ben burada en genel 3 başlıktan bahsedeceğim.

Sağlık

Amerikan Beslenme Vakfı’na göre: “veganların kalp hastalığı, kanser, şeker hastalığı veya yüksek tansiyon gibi hastalıklara sahip olma riski et yiyenlere göre çok daha azdır. Veganlar, kolesterol ve doymuş hayvan yağı gibi ette, sütte, yumurtada bulunan, hantallaştıran ve hasta hissettiren tüm ağır maddeler olmaksızın sağlıklı olmak için ihtiyaç duydukları bitkisel protein, lif, mineraller gibi tüm besin maddelerini alırlar.”

Bu konuda daha çok bilgilenmek için Dr Murat Kınıkoğlu’nun Youtube videolarını izleyebilir, websitesini okuyabilirsiniz. Instagram’da da @vegansaglikpro ve @drmuratkinikoglu hesaplarını takip edebilirsiniz.

Çevre

Duş alırken suyu kapatıp su tasarrufu yaptığını sanırken tek bir hamburger için 3500 litre su harcandığını duyan herkes çok şaşırıyor. Evet, 100 gr etin su ayak izine bakıldığında (hayvan yemi yetiştirmek için gereken su dahil) rakamlar hayrete düşürüyor.

Hayvancılık dünya üzerindeki tüm araçlardan daha fazla karbon salınımına sebep oluyor. Herkesin elektrikli araç kullanmaya bugünden yarına geçmesi mümkün değil; fakat vegan olarak en kısa sürede iklim değişikliğini önlemek mümkün. Hayvancılık için (yem tarımı dahil) dünya üzerindeki toprakların %45’i kullanılıyor. Amazon Ormanları’nın yanmasının ve aktivistlerin öldürülmesinin sebebi de bu. Sadece 2500 inekten oluşan bir çiftlik 411.000 insanlık bir şehir kadar atığa sebep oluyor. Daha ayrıntılı bilgil için Cowspiracy adlı belgeseli izleyebilirsiniz.

İlginizi çekebilir: Gıda Belgeselleri

Etik

Aslında vegan olmanın tanımı etik felsefesi ile ilgili. Yalnızca sağlık açısından yapıldığında bitkisel beslenme oluyor. Etik sebepler, ahlak ve etik felsefesi açısından deve dişi gibi konular ama birkaç nedeni sıralayacak olursam: Hayvanlar yaşamak ister. Acı duyar ve ölümden korkarlar. Yumurta ve süt endüstrileri aşırı derecede acıya sebep olur.

Hayvansal ürün tüketmeye ihtiyacımız olmadığını bilim ve doktorlar doğruluyor ama buna rağmen hayvansal gıdalarla beslenmeye devam ediyoruz. Küçük mandıra gibi yerler de büyük endüstrilerin kullandığı yöntemleri az veya çok kullanıyorlar. Kısacası hayvanları yiyecek, giyecek, taşıt, deney veya eğlence sebeplerinden herhangi birisinden dolayı ürün olarak görmemek, birey olduklarını kabul etmek ile ilgili.

Bu kitaplar etik bakış açısı için Kolay Vegan tarafından önerilmiş:

_Tabağındaki Yüz & Gıda Hakkındaki Gerçekler, Jeffrey Moussaieff Masson

_Veganizm: Ahlakı, Siyaseti ve Mücadelesi, Zulal Kalkandelen

_Hayvan Yemek, Jonathan Safran Foer

_Hayvanların Ne Kadar Zeki Olduğunu Anlayacak Kadar Zeki Miyiz?, Frans De Waal

_Vegan Devrimi ve Hayvan Özgürlüğü, Zülal Kalkandelen

_Kafesler Boşalsın, Hayvan Haklarıyla Yüzleşmek, Tom Regan

_Hayvan Haklarına Giriş, Gary L. Francione

_Hayvan Özgürleşmesi, Peter Singer

_İnsan Neden Vegan Olur?, Gary L. Francione & Anna Charlton

Dünya Vegan Günü

Dünya Vegan Günü, 1994 yılından beri her sene 1 Kasım’da kutlanıyor. 1944’te bir Kasım günü kurulan The Vegan Society‘nin 1994 yılındaki 50. yaşı kutlamalarında, kesin olarak hangi gün kurulduğunun bilinmemesi dolayısıyla 1 Kasım’ın Dünya Vegan Günü olmasına karar verilmiş. Kasım ayı da “Vegan Ayı” olarak kabul ediliyor ve bayram olmanın aksine farkındalık ayı olarak biliniyor.

1944 yılında “vegan” kelimesini bulan ve Vegan Society dergisini yayınlamaya başlayan Donald Watson 95 yaşında öldüğü 2005 yılında bile kendisini “vegan” olarak tanımlayan 2 milyon Amerikan ve çeyrek milyon Büyük Britanyalı vardı diyebiliriz.

Dünya Vegan Günü, Türkiye

Maraton koşusuna katıldığım için başından sonuna kadar tanıklık edememiş olsam da 3 Kasım’da Dünya Vegan Günü Türkiye kapsamında dinlediğim konuşmalar bilgi içeriği ve kalbe dokunmaları bakımından tatmin ediciydi; ayrıca hiç denemediğim ürünleri deneme fırsatı buldum.

Etkinlik sonrası yayınlanan bültene göre, katılımcı sayısı yaklaşık 2000 imiş ve anket sonuçlarına göre katılımcıların %50,6’sı “Vegan olduğu için” bu etkinlikte bulunduğu yanıtını verirken, %24,8’i “Veganlığa ilgi duyduğu için”, %15’i “Vejetaryen olduğu için” ve %8’i de “Merak ettiği için” bu etkinliğe katıldığını ifade etmiş. “Hayvansal ürünleri hayatınızdan çıkarma sebebinizi en iyi ne açıklar” sorusuna 3 seçenekli oranlama yapma şansı verilen katılımcılar, 10 üzerinden 8,4 ile birinci sırada “Hayvan Hak ve Özgürlükleri”, 10 üzerinden 6,3 ile ikinci sırada “Sağlık”, 10 üzerinden 6 ile üçüncü sırada “Ekoloji” ve 10 üzerinden 1,2 ile son sırada “Diğer” nedenlerini işaretlemiş.

Dinlediğim konuşmalarda duyduğum bazı yeni bilgiler ve etkilendiğim cümleleri, bakış açılarını paylaşmak istiyorum. TVD Diyetisyeni Didem Varol, musluk açıkken yerleri silmenin hiçbir anlamı olmadığını yani beslenme yanlış iken sorunu ilaçlarla gidermeye çalışmanın ne kadar sorunlu olduğundan bahsetti.

Bilgi Üniversitesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Barika Göncü her alanda inovasyon yapmaya çok istekli ve meraklı olmamıza karşın beslenme konusunda nedense yeniliklere kapalı oluşumuzun ve geleneklere bağlı kalışımızın ne kadar tutarsız olduğundan söz etti. 1889 yılında tropik bölgelerden getirilen insanlarla oluşturulan “insanat” bahçelerinin de bir zamanlar ne kadar normal olduğunu anlattı.

Sanatçı Ayça Tekindor‘un hayvanlar için nasıl vegan olduğunu anlatışı ve artık ölüm kalım meselesi dahi olsa bir parça eti bile bir daha boğazından geçirmeyeceğinden ve sebeplerinden bahsedişi dinlemeye değerdi.

Veganlık konusunda daha çok fikir sahibi olmak istiyorsanız vegan olma hikayemi ve konu özelinde paylaşımlar yaptığım Instagram sayfamı inceleyebilirsiniz.

Not: Girişte bahsettiğim The Game Changers filmini izlemeyen kalmamalı. Çevremde filmi izleyen ve vegan beslenmeyi denemeye başlayan 10 kişi tanıyorum!