Alışveriş yaparken sepetine bir şey atmadan önce iki kez düşünüyor musun? Düşünmelisin. Tek kullanımlık plastik atıklarla ilgili bildiklerini etrafındakilerle paylaşıyor musun? Paylaşmalısın. Matara kullanıyor musun? Kullanmalısın. Alışverişe kendi bez çantanla gidiyor musun? Gitmelisin. Çünkü, başta sen, sonra hepimiz tüketim alışkanlıklarımızı değiştirmek için yeni adımlar atmadığımız sürece, doğanın yok olmasında istemeden de olsa rol oynuyoruz. Kendi ellerinle, bile bile doğaya zarar vermek ister miydin? Elbette ki hayır. Ama bilinçli olmasa da veriyorsun, veriyoruz. Esas soru şu, değişim yaratmak için neler yapabiliriz?

Tek kullanımlık plastik üretimi ve tüketimi, günümüzün en önemli sorunlarından ve sürdürülebilir bir düzenin önündeki en büyük engellerden biri. Doğayı ve denizleri kirleten, yaban hayatını tehlikeye atan, gıdadan soluduğumuz havaya bizlerin sağlığını olumsuz etkileyen tek kullanımlık plastiklerin üretimi, WWF Türkiye’nin Plastik Raporu verilerine göre 1950’den günümüze 200 kat arttı.

En basit örneğiyle, susadığında aldığın ve içince çöpe attığın bir pet şişeyi düşün. Senin için en fazla 5-10 dakikalık bir işlem değil mi? İçtin ve çöpe attın. Ama bu süreç doğada maalesef ki aynı şekilde işlemiyor. Çöpe attığın her pet şişe, geri dönüştürülmediği taktirde -ki çoğu geri dönüştürülmüyor, 400 yıl boyunca doğada kalıyor. Bu süreler plastik poşetler için çok daha fazla; en az 1000 yıl.

İlginizi çekebilir: Kendine Has’tan Geri Dönüşüm

Plastik poşeti çevreye bıraktığında, toprak plastik malzemeyi ememediği için, çok uzun bir süre toprakta kalıyor ve içerisindeki zehirli kimyasalları toprağa salıyor. Toprakta yaşayan canlılar bu plastik atıkları sindirmeye çalışıyorlar; ya olumsuz etkileniyor, ya hayatlarını kaybediyorlar. Bu tabii ki dönüp dolaşıp yeniden bizleri etkiliyor, toprak ve su dengesi bozuluyor. Tahmin edersin ki, bu dengenin bozulması demek toprakta yetişen gıdaların etkilenmesi ve sağlıksız sular içmemiz demek. İşte 1000 yıl derken, tüm bu etkilerin yok olma süresinden bahsediyoruz. Sence de çok yazık değil mi? Hele alternatifi elimizin hemen altındayken!

Evet, mikro plastiklerle kirlenmiş gıdaları tükettiğimizde biz de plastik yutabiliyoruz ancak plastik atıklardan etkilenen canlılar yalnızca bizler değiliz; memeliler, sürüngenler, kuşlar ve balıkların da dahil olduğu 270’ten fazla hayvan türü plastik atıklara takılıyor ve kronik hastalıklara yakalanıyor, ya da hayatlarını kaybediyorlar. Yine aynı şekilde, 240’tan fazla hayvan türü, hatta her iki deniz kaplumbağasından biri plastik yutuyor! Nasıl mı? Örneğin, deniz kuşları yiyeceklerini koklayarak seçiyorlar. Yosunlarla kaplanmış plastikler ise, kükürt kokusu yaydıklarından kolayca yiyecek zannedilebiliyorlar. Plastikler, bu ve bunun gibi sayısız yanıltıcı özelliğe sahip. Ve tahmin edersin ki, bu plastiklerin hayvanların sindirim sisteminden geçmesi mümkün değil. Dolayısıyla aşınmalara, tıkanıklıklara ve ölümlere neden oluyorlar.

Peki ya doğal alanlar? Evet, onlar da zarar görüyor. Birçok plastik atık, topraklarda, nehirlerde ve denizlerde son buluyor. Yok etme amacıyla %37’si yakılan plastik atıklar, havaya zehirli gazların salınmasına sebep oluyor. Sence de bu kadar olumsuz etki, tüketim alışkanlıklarımızı değiştirmeyi denemek için yeterli değil mi?

Haklı olarak, alternatiflerimiz neler diyeceksin. Aslında o kadar çoklar ki, yalnızca gerçekten isteyip farkında olmamız gerekiyor! Örneğin gıda atıklarının önüne geçmek için; alışveriş yapmadan bir liste çıkarmak ve o listeye sadık kalarak yalnızca ihtiyacın olanları almak, organik atıkları biriktirip kompost yapmayı denemek, artan yemekleri çöpe atmak yerine yeniden ne şekillerde kullanabileceğini araştırmak yapabileceklerinden sadece birkaçı.

Peki biz ne yapıyoruz? Artık plastik kasalar yerine, karton kutular kullanıyoruz, doğaya zarar vermiyoruz.

Tek kullanımlık pet şişelerin sürdürülebilir ve doğaya saygılı alternatifi olan mataraları kullanabilir, alışverişe bez çantayla gidebilirsin. Aslında hayatından tek kullanımlık her şeyi çıkarabilirsin! Bambu çatal-bıçak veya metal pipet gibi, günümüzde hepsinin alternatifi var. Paketli gıdalardan uzak durabilir, yiyeceklerini cam kutularda veya doğal saklama kumaşlarında saklayabilirsin. Çünkü maalesef, plastik poşetlerde saklanan yiyecekler de ciddi kimyasallarla etkileşime geçiyor.

Seçim bizlerin. Unutmayalım, yalnızca bir dünya var ve onu korumak bizim elimizde!

Kapak fotoğrafı: Unsplash / Aldo Delara

İlginizi çekebilir: Kendine Has’tan Doğaya Saygı ve Hayvana Saygı