Ekmek başlı başına temel gıdamız. Bunu kabul etmeyen de vardır ama bu genele bakıldığında kabul edilen bir gerçek. İşte bu yüzden, ekmeği  ziyan etmememiz çok önemli. Bu yazımda, birkaç ‘korkunç’ istatistik eşliğinde ekmeklerinizi nasıl değerlendirebileceğinizden ya da dönüştürebileceğinizden bahsedeceğim.

Ekmek hayatımıza tam olarak ne zaman girdi bilinmez belki ama, 30.000 yıl öncesine kadar ekmek tükettiğimiz tarihçiler tarafından kanıtlandı. Bu kocaman sürede ekmeği hala çöpe atmak gibi bir bilinçsiz hareket, biz insalardan başka kimseden beklenemezdi elbette. Şimdi o korkunç istatiklerden bahsedeyim. Toprak Mahsulleri Ofisi’ne ait bir e-broşürde ekmek tüketimi ve israfını anlatan sayısal verilerden faydalandım. Detaylı incelemek isteyenler için linkini şuraya bıraktım.  

Türkiye’de günlük üretilen ekmeğin 2.44 milyonu daha satılmadan, israf oluyor. Yani gereğinden fazla üretiliyor. Fırıncılar ise satılmayan ekmekleri tablodaki gibi değerlendirdiklerini ifade ediyor. 

Dünyanın en çok buğday üreten ilk 10 ülkesinden birinde yaşıyorken yıllık tükettiğimiz ekmek miktarının da 121 kg olması ya kaçınılmazdır ya da kaçınılmazdır. 

Türkiye’de günlük 123 milyon adet üretilen ekmeğin 6,14 milyonu her gün israf ediliyor. Bu israfın %41’i hanelerdeyken onu en yakın takip eden henüz satılmamış olan ekmekler, %38 ile takip ediyor. Ekmek israfı çoğu kişi tarafından “kötü bir davranış” olarak adlandırılsa da günlük üretilen ekmeğin %4.9’u ziyan olurken bu duyar ne kadar inandırıcı geliyor dersiniz? Güncel bir habere göre ise, Türkiye Ekmek Üreticileri Federasyonu Genel Başkanı Murat Kavuncu, günlük israfın %10 olduğunu ve her yıl bu israftan dolayı 1.5 milyar dolar çöpe gittiğini söylüyor. 

Günlük yaklaşık olarak 12 milyon ekmeğin ziyan olduğunu ifade eden Kavuncu, bu paralarla yapılabilecek birçok şey olduğunun altını çiziyor ve ekliyor; “250 tane devlet hastanesi, 500 tane orta ve ilköğretim okulu, 500 kilometre 5 şeritli otoyol yapılabilir. 160 ile 500 bin kişinin 5, 8 aylık ve 1 yıllık sosyal güvenlik primleri yatırılabilir.”

Birleşmiş Milletler’in verilerine göre, dünyada her yıl açlık ve yetersiz beslenme sebebiyle 6 milyon çocuk ölüyor. Her gün israf edilen ekmeğe denk düşen bu ölüm oranı içinizi acıtıyordur belki ama ekmeğine hala sahip çıkmıyorsanız çıkın ve onu değerlendirin! Yönlendirilmeye ihtiyaç duyanlar için 9 maddelik bir liste hazırladım, göz atın! 🙂

Ekmek İsrafını Önlemenin Yolları

Tüketemediğinizi Buzluğa Atın

Tüketemediğiniz ve hala taze olan ekmeklerinizi bir poşet ya da kese kağıdına koyup buzluğa atabilirsiniz. Buzluktan çıkardığınızda ve oda sıcaklığına geldiğinde aynı olmasa da yine taptaze kalacaklardır, inanın bana!

Panko (Japon Ekmek Kırıntısı) Yapın!

Sadece 200 gramına 10-15 lira verdiğiniz pankoyu neden evde yapmayasınız ki? Bayatlayan ekmeği mutfak robotundan geçirin, fırın kağıdı serili tepsiye yayın. 150 derece fırında fanlı ayarda 2-3 dakika bekletip, bir kez karıştırın ve ardından 2-3 dakika daha fırında kurutun. Daha sonra fırından alıp tamamen soğuduktan sonra bir saklama kabında 2-3 haftaya kadar muhafaza edebilir, paneli tariflerinizde kullanabilirsiniz.

Tost Yapın

Baktınız sertleşmeye dönmüş ekmekler, ne yapalım diyorsunuz, açsınız. Eh tostun en makbulü bayat ekmektir. Ben bunu bilir, bunu söylerim. Arasına salça falan da sürersiniz, ayran da iyi gider. Hadi yine değerlendirdiniz ekmeğinizi, helal olsun! 

Yaratıcı Tariflerde Kullanın

Ekmekler bayat, akşama yemek hazır değil. İkisini de aradan çıkartacak harika bir tarif verelim (siz yaratıcılığınızı kullanarak bu tarifleri çoğaltabilirsiniz). İstediğiniz miktardaki tavuğu alın, zeytinyağı ve baharatlarla soteleyin. Bayat ekmekleri küp küp doğrayıp birkaç kez tavada kızarması için çevirin. Üzerine çırpılmış yoğurt, sotelenmiş tavuğu yerleştirin, tereyağı ile taçlandırıp midenize indirin!

Peksimete Ne Dersiniz?

Ekmeğin en kolay değerlendirilme şekli peksimet olabilir. Ekmekleri dilimleyip hafif kızarana kadar fırınlayın. Bu şekilde bir kavanozda galete gibi canınız sıkıldıkça tüketin! Ben Halk Ekmek’te satılan Altın Ekmek ile yapmıştım, hafif bir biscotti havası veriyor insana. 🙂 

Yoğurtlayın

Ekmeği parçalara bölüp tavada kızartın, yoğurda karıştırıp yiyin. Babamın spesiyallerindendir. Bu sizin akşam yemeğiniz olsun. Afiyet olsun!

Ekmeği Yeniden Tazeleyin!

Bu yöntemi internette görmüştüm ama hiç o kadar ekmek ziyan etmediğim için deneme fırsatım olmadı, ama sizin için bir fikir olabilir diye anlatayım. Bütün ekmeği içme suyu ile ıslatıp alüminyum folyoya tamamen sarın, 150 derece fırında 10 dakika kadar ısıtın. Taze bir ekmeğiniz var artık, afiyet olsun!

Köfte Yapımında Kullanın

Benim en çok kullandığım yöntemdir. Eğer ekmek bayatladıysa ve ufalanıyorsa daha da ufalarım, un ufak olana kadar… Güzelce ufalayın siz de, bir buzdolabı poşetine koyun, buzluğa atın. Köfte yapacağınız zaman buzluktan 10 dakika önce çıkarın, ki ben direkt kullanıyorum beklemiyorum bile, çok pratik oluyor. 

Sokak hayvanları İçin Dönüştürün!

Bazen parkta, bahçede yürürken etrafa saçılmış bütün ekmekler görüyorum. Bu ekmekleri bir hayvanın yiyebilme ihtimalini nasıl düşünebiliyorlar diye içimden geçiriyorum. Tüketmek istemediğiniz, tamamen bayatlamış ekmekleri son çare olarak sokak hayvanlarıyla paylaşabilirsiniz. En basit yöntemiyle et suyu ya da et bulyonlu su yaparak içinde yumuşattığınız ekmekleri bir kabın içinde parklara bırakabilirsiniz. Kuşlar için de yine ufalanmış küçük parçalar halinde yine bir kabın içinde bırakabilirsiniz. 

Bu saatten sonra da israfçılık yapıyorsanız, beni üzersiniz. Sevgiler!

Kapak fotoğrafı: Unsplash / Engin Akyurt

İlginizi çekebilir: Bülent Tunga Yılmaz’dan Dünya Gıda Günü