İrlanda'nın Deniz Fenerleri: Gecelerin Yalnız Kılavuzları

Okyanusun ve toprağın buluştuğu coğrafyası, yaratıcı ruhun Batı Avrupa tarihiyle zenginleştiği kültürüyle İrlanda ne kadar keşfetsek de bitmiyor. İrlanda’nın en ilgi çekici, en güzel yanlarından biri de ada sahillerinin tüm uzantılarında karşınıza çıkan irili ufaklı, çağdaş ya da tarihi deniz fenerleri… Bu yazımda size biraz İrlanda’daki deniz fenerleri arasında ziyaret edip güzel anılarla ayrıldıklarımdan ya da bir sonraki seyahatimde ziyaret etmenin hayalini kurduklarımdan söz edeceğim.

Büyük çoğunluğunu evde geçirdiğimiz bu yılda, sizin de en özlediğiniz şeylerden biri seyahat etmektir diye düşünüyorum. Ben açıp açıp Dublin sokakları ve İrlanda sahilleri fotoğraflarına baktığım şu günlerde, kayalıklara vuran dalga seslerini de sıkça hayal ediyor, viski kadehimi okyanusa kaldırıyorum. Kadeh kaldırmak demişken; İrlanda kültürünü çokça besleyen denizcilik, deniz yolculukları ve gemiler, kadeh kaldıran viski tutkunlarının en çok kullandığı güzel sözlerden birine de yansımış: İngilizcedeki gemi (ship) ve dostluk (friendship) sözcüklerinden gelen kelime oyununu kullanan “There are good ships, and there are wood ships. The ships that sail the sea. But the best ships, are friendships, and may they always be.” sözü, güzel gemilerden, ahşap gemilerden, denize açılan gemilerden bahsediyor. Ama en güzeli diyor, dostluk!

Ve deniz fenerleri… Antik çağlardan beri deniz taşımacılığı için büyük önem taşıyan deniz fenerleri, limanlarda, kayalıklarda, adalarda ve akıntının tehlikeli hale geldiği kıyılarda gemilere kılavuzluk yapıyor ve birçok kazayı önlemeye yardımcı oluyor. Antik dönemde yüksek yerlerde yakılan ateşlerle karşılanan bu ihtiyaç, zamanla hem bu ateşi daha kolay muhafaza etmek hem de bu ateşin sürekliliğini sağlamakla görevli kişiye kapalı bir alan sağlamak için bir yapıya evrilmiş. En eski ve en ünlü deniz fenerlerinden biri, Antik Dünyanın Yedi Harikası arasında sayılan, depremlerle yıkıldığı için günümüze ulaşamayan İskenderiye Deniz Feneri. Lambalar ve optik sistemler geliştikçe, ateşlerin yerini lensler, aynalar, elektrikli ya da dijital mekanizmalar almış. Bugün eski ya da yeni teknolojilerle çalışan sistemleriyle farklılıklar gösterseler de, deniz fenerlerinin en önemli ortak noktası hâlâ geçerliliğini koruyor: Dünyanın dört bir yanında, tehlikeli sularda gemilere kılavuzluk ediyorlar. İrlanda da bir ada ülkesi olarak, o tehlikeli sularla çevrili. Gelin, İrlanda’nın en güzel deniz fenerlerini birlikte keşfedelim:

İrlanda’nın Deniz Fenerleri

Fanad Head, Donegal

İrlanda’nın en kuzey noktalarından birinde, Birleşik Krallık’a bağlı Kuzey İrlanda’ya komşu Donegal bölgesinde bulunan Fanad Burnu’ndaki bu deniz feneri, sadece İrlanda’nın değil tüm dünyanın en güzel deniz fenerlerinden biri seçilmiş. Fanad Burnu, İrlanda’daki az sayıdaki fiyorddan biri olan Lough Swilly’nin okyanusla buluştuğu noktada. Bugün konaklama imkanı da sunan bir komplekse dönüşmüş olan Fanad Deniz Feneri 1812 yılında, acı bir olay sonucu inşa edilmiş. HMS Saldanha adlı gemi, Lough Swilly açıklarında batmış ve bu kaza yaklaşık 250 kişinin ölümüyle sonuçlanmış. İşte o günden beri fenerin ışıkları, geceleri aydınlatıyor. Kuzey İrlanda’dan başlayıp tüm batı sahillerini dolaşarak adanın güney ucuna kadar uzanan Wild Atlantic Way‘in başlangıç noktası olan bu deniz feneri, İrlanda sahillerini gezebileceğiniz rotada karşılaşacaklarınızın bir özeti gibi: Uçsuz bucaksız okyanusa karşı günbatımını izleyebileceğiniz, arkanızda yemyeşil kırların olduğu bir cennet!

Clare Island, Mayo

Clare Adası, İrlanda’nın kuzey batısındaki Clew Körfezi‘nde yer alan 365 adadan en büyüğü ve efsanevi kadın korsan Grace O’Malley‘nin evi. Bugün 160 kişinin yaşadığı adanın her yıl nüfusunun yüzlerce katı turist çekiyor olmasının sebebi ise okyanus manzarası kadar bu deniz feneri belki de…. 1806’da inşa edilen Clare Deniz Feneri, ülkenin iki kuleye sahip tek deniz feneri. Deniz fenerleri arasında sayıyor olmama bakmayın. 1960’lardan beri işlevsel bir deniz feneri değil bu. Fakat bir butik otel ve lüks bir restoran olarak romantik kaçamaklar için İrlanda’da en çok tercih edilen yer!

Valentia Island, Kerry

İrlanda’nın güney batısındaki Kerry bölgesi kıyılarına köprüyle bağlanmış Valentia Adası‘nın kuzey ucundaki Cromwell Burnu‘nda bulunan Valentia Deniz Feneri, tarihe tanıklık eden deniz fenerlerinden biri. 17. yüzyılda burada inşa edilen kalenin bir parçası olarak ortaya çıkmış. Sağlam kayalıklarla kaplı bu adanın sahillerine vuran dalgalar ortaya gerçekten etkileyici manzaralar çıkarıyor!

Ballycotton Island, Cork

İrlanda’da birçoğu taşların doğal renginde bırakılmış ya da beyaza boyanmış deniz fenerlerinin arasında sadece iki tanesi simsiyah rengiyle ayrışıyor. Bunlardan biri, İrlanda’nın güneyindeki Cork bölgesindeki, küçük Ballycotton kasabasının 2 km açığında: Kimsenin yaşamadığı Ballycotton Adası‘na 1851 yılında inşa edilen deniz fenerinin bekçisinin çocukları o zamanlar okula kürek çekerek giderlermiş. 1899’dan itibaren dört ayrı bekçi işe alınmış ve normal zamanlarda aileleriyle kasabada yaşamaya, dönüşümlü olarak feneri işletmeye başlamışlar. Halen İrlanda’nın en ilgi çeken deniz fenerlerinden biri olan Ballycotton Deniz Feneri‘ni özel tekne turlarıyla ziyaret edebiliyorsunuz.

Hook Head, Wexford

Hook Deniz Feneri‘nden önceki yazılarımda tabii ki söz etmiştim, çünkü bu, dünyanın halen ayakta duran ve işlevsel olan en eski deniz feneri! Güneydoğu İrlanda’da, Wexford bölgesindeki St. Dubhán Burnu‘nda bulunan bu deniz feneri yaklaşık 800 yıl önce inşa edilmiş olsa da tarihi 5. yüzyıla dayanıyor. Çünkü deniz fenerinden çok daha önce, burundaki manastırda yaşayan keşişlerin gemilere yol göstermek için yaktıkları dev ateşler bu noktadan geceyi aydınlatıyormuş. Hook adı da St. Dubhán isminden, yanlış bir tercüme sonucu türemiş; Dubhán ve eski İrlanda dilinde kanca anlamına gelen duán sözcüklerinin benzerliğinden…. Buradan okyanusu izlemek de, kış aylarında ziyaret ederseniz yunus ve balinaları gözlemek de çok zevkli!

Wicklow Head, Wicklow

İrlanda’dan karşı kıyıdaki Galler’e doğru uzanan Dunbur Burnu’nda, İrlanda’nın en eski deniz fenerlerinden bir diğeri yer alıyor. Rapunzel masalından fırlamış gibi duran Wicklow Deniz Feneri, 1781’de yapılmış. Eğer 109 basamak çıkmaktan şikayet etmeyecekseniz, iki geniş yatak odası ve bir mutfağa sahip bu deniz fenerinde konaklamak da mümkün! Sekizgen yapısı, kemerli pencereleri ve kalın duvarları bulunan bu deniz feneri, size hayatınız boyunca unutamayacağınız bir konaklama deneyimi yaşatabilir.

Dublin Limanı, Dublin

Gelelim Dublin’e… Kentin simgelerinden biri diyebileceğim Poolbeg Lighthouse, Dublin Limanı’nda bulunuyor. 1768’de inşa edildiğinde, dünyada mum ışığıyla aydınlatma sağlayan ilk deniz feneriymiş. Bugünse geceyi karakteristik, kırmızı bir ışıkla aydınlatıyor. Poolberg Lighthouse aslında Dublin Limanı’ndaki tek deniz feneri değil. Limanın en işlek noktalarından birinde yer alan, siyah-beyaz çizgili North Wall Quay Deniz Feneri ve 1882’den beri suların ortasındaki kendi adacığı üzerinde yükselen, biraz uzakta olsa da yeşil rengiyle hemen dikkatinizi çekecek olan North Bank Deniz Feneri ona eşlik ediyor.

“İnsan tarafından inşa edilmiş, deniz feneri kadar fedâkar başka hiçbir yapı düşünemiyorum. Onlar sadece hizmet etmek için inşa edilmiştir.“

Bernard Shaw

Sláinte!