Klasik batı müziği tarihinin en önemli figürlerinden olan Ludwig Van Beethoven, hayranlık duyduğu Wolfgang Amadeus Mozart’tan aldığı klasik müzik mirasını geliştirerek, çağına göre sansasyonel denilebilecek tarzıyla bugün Klasik Dönem olarak adlandırılan dönemin ötesine geçen ve Romantik Dönem’in ilk temsilcilerinden olan sıra dışı bir besteci. Doğumundan 250 yıl sonra bile bestecinin mirasını akıllara kazınmış melodilerle yaşatan Beethoven eserleri ve bu eserleri dinleyebileceğiniz birkaç albüm önerisini bir araya getirdik.

İlginizi çekebilir: Beethoven Yılı Etkinlikleri

Beethoven’ın Hayatı

Beethoven eserleri arasından öne çıkanlara geçmeden önce, bu dahi besteciyi kısaca tanıyalım. Aralık 1770’te Almanya’nın Bonn şehrinde doğan Beethoven’ın çocukluğu ve ilk gençliği tarihte iz bırakmış birçok dahi gibi zorlu geçmiş. Dedesinin ölümü ve babasının alkolizme yenik düşmesinin ardından yoksullukla mücadele etmeye başlayan ailesini geçindirmek için 11 yaşında okulu bırakmak ve çalışmaya başlamak zorunda kalmış. Müzikten para kazanmaya saray orgcusunun asistanı olarak başlamış ve 1783’te ilk bestesi (Dressler’in bir marşı üzerine piyano varyasyonları) yayınlanmış. Yeteneğinin farkına varan Avusturya arşidükü Maximilian Francis, Mozart’la çalışması için onu Viyana’ya göndermiş ve böylece sadece onun hayatını değil, tüm klasik müzik tarihinin de seyrini değiştirmiş.

Beethoven, Mozart’la çalışmalarını annesinin ölümü nedeniyle yarım bırakmak zorunda kalmış ve 1787’de Bonn’a dönmüş. 1792’de ise bir diğer ustası Haydn’ın teklifini kabul ederek Bonn’dan bir daha geri dönmemek üzere ayrılmış ve Viyana’da onun öğrencisi olmuş. 1798’de bu kez bir sağlık sorunu karşısına çıkmış ve Beethoven, belki de müziğini bambaşka hale getirecek engeliyle ilk kez yüzleşmiş – işitme duyusunu kaybetmeye başlamış. İlk senfonisinin prömiyerini yaptığı 1780’den, 57 yaşında hayata veda ettiği 1827’ye kadar, gittikçe kaybolan işitme duyusuna ve ailesinin yarattığı travmalara bağlı olan duygusal çöküntüsüne rağmen büyülü müziğini yaratmaya devam etmiş.

Beethoven Eserleri

Ludwig Van Beethoven’ın yaşamı boyunca ve ölümünün ardından yayınlanmış toplam 722 eseri arasında senfoniler, konçertolar, yaylı çalgılar dörtlüleri, piyano sonatları ve bir opera öne çıkıyor. Beethoven’ın Klasik ve Romantik dönem arasında bir geçiş özelliği taşıyan müziği, Mozart ve Haydn gibi bestecilerden ilham alırken, Berlioz ve Liszt gibi bestecilere ilham kaynağı oluşturuyor. Büyük çoğunluğu Op. şeklinde belirtilen opus numaraları ile, bunlar dışında kalanlar ise WoO olarak belirtilen Beethoven eserleri, üç ana dönemde toplanıyor ve inceleniyor:

• Öğrenme, kendini geliştirme ve arayışla geçen, Viyana stili eserlerden oluşan, 1802 öncesindeki Erken Dönem,
• 1802-1812 yılları arasında bestelediği, kahramanlık ve mücadele temalarının öne çıktığı 5. Senfoni ve Fidelio Operası gibi eserlerden oluşan, çoğunlukla Mozart ve Haydn etkisindeki Orta Dönem ya da Epik Dönem,
• 1812’den 1827’deki ölümüne kadarki, eserlerinde yoğun bir dışavurumculuğun gözlendiği, duygusal bir yoğunluk ve derinliğin öne çıktığı, işitme duyusunu neredeyse tamamen yitirdiği Geç Dönem.

Senfoniler

5. Senfoni ya da 9. Senfoni dendiğinde bestecinin adı bile söylenmeden hangi eserden söz edildiğini anlayabiliyor olmamız gösteriyor ki, bu orkestral müzik formu Beethoven ile özdeşleşmiş durumda. Yaşamı boyunca 9 senfoniye imza atmış olan Beethoven’ın öncelikli olarak dinlemeniz gereken senfonileri şunlar:

• 5. Senfoni (Op. 67, Do minör Senfoni No.5, 1807-1808), ilk ölçüsündeki dört notalık motifi duyar duymaz tanıyacağınız, Beethoven’ın ilk büyük başarısı olarak kabul edilen bir senfoni. Besteci tarafından bu isim verilmese de Kader Senfonisi olarak da biliniyor.

• 7. Senfoni (Op. 92, La majör Senfoni No.7, 1811-1813), bestelenişinin yıllar sonrasında bile The Fall‘dan The King’s Speech‘e birçok filmin duygusal yoğunluğuna katkıda bulundu.

• 9. Senfoni (Op.125, Re minor Senfoni No.9, 1822-1824), Schiller’in An die Freude (Neşeye Övgü / Ode to Joy) şiirinin bestelenmiş halinin bir koro tarafından seslendirildiği dördüncü bölümü nedeniyle Koral Senfoni başlığını taşıyor. Eser, klasik müzik tarihinin en gör kemli ve en tanınmış senfonilerinden biri.

Piyano Eserleri

Piyano, Beethoven eserleri için önemli yere sahip bir enstrüman. Bestecinin solo enstrüman için bestelediği eserlerin büyük bir çoğunluğu piyano için yazılmış. 5 piyano konçertosu ve 32 piyano sonatının yanında çeşitli kısa piyano eserleri de Beethoven’ın besteledikleri arasında. En önemlileri ise şunlar:

• Piyano Konçertoları: Her biri ayrı bir keyifle dinlenen, Beethoven imzalı piyano konçertosu arasında en önemlisi İmparator Konçertosu adıyla bilinen sonuncusu. (Op.73, Mi bemol majör Piyano Konçertosu No.5, 1809-1811)

• Piyano Sonatları: 32 piyano sonatına imza atmış Beethoven’ın hem duygusal hem de teknik anlamda yoğun bu eserleri arasında Pathetique Sonatı (Op.13, Do minör Piyano Sonatı No.8, 1797-1798), Waldstein Sonatı (Op.53, Do majör Piyano Sonatı No.21, 1803-1804), Hammerklavier Sonatı (Op.106, Si bemol majör Piyano Sonatı No.29, 1817-1818) da sıkça yorumlanan, çokça bilinen eserler olsa da, aralarında olmazsa olmazı Ayışığı Sonatı (Op.27/2, Do diyez minör Piyano Sonatı No.14, 1801).

• Diğer Piyano Eserleri: Beethoven’ın aynı zamanda piyano için bestelediği birçok fantezi, prelüd, minüet, bagatelle, rondo, vals gibi eserleri ve aynı zamanda dört el eserleri ve farklı bestecilerin eserlerini yeniden yorumlayan varyasyonları var. Size en tanıdık gelecek olan ise bestecinin ölümünden 40 yıl sonra yayınlanan ünlü bagatelle Für Elise (WoO.59, Solo Piyano için La minör Bagatelle No.25).

Keman Eserleri

Piyanoya verdiği ağırlık bir yana, Beethoven bir keman konçertosu ve 10 keman sonatı da bestelemiş. Bunlar arasında sözünü etmeden geçemeyeceğimiz, hem alışılmışın dışındaki uzunluğu hem de keman için gerektirdiği teknik yetkinlikten dolayı, Kreutzer Sonatı (Op.47, La majör Keman Sonatı No.9, 1802-1803). Eser, adını dönemin ünlü kemancısı Rodolophe Kretuzer’den alsa ve ona ithaf edilmiş olsa da, sanatçı sonattan hiç hoşlanmamış ve kariyeri boyunca çalmayı reddetmiş.

Oda Müziği

Beethoven’dan söz ederken senfonilerinden sonra en geniş yeri yaylı çalgılar dörtlülerine ayırmak gerekiyor belki de. Yaşamı boyunca 16 yaylı çalgılar dörtlüsü besteleyen Beethoven, oda müziğinin farklı formlarında da sayısız eser vermiş. Aralarında, piyanolu üçlüler, yaylı çalgılar üçlüleri ve beşlileri, keman, çello ve piyanonun farklı kombinasyonları için ikili sonatlar ve üflemeli çalgılar eserleri de bulunuyor. Özellikle Geç Dönem Yaylı Çalgılar Dörtlüleri olarak gruplanan, 1824-1826 yılları arasında bestelenmiş son beş dörtlüsünü mutlaka dinlemelisiniz! Yer verdiğimiz eser, bunlardan biri. (Op.130, Si bemol majör Yaylı Çalgılar Dörtlüsü No.13, 1825-1827)

Diğer Beethoven Eserleri

Vokal ve koral eserler, solo çello eserleri ve üflemeli çalgılar için beselenen eserlerin yanı sıra Beethoven’ın bir de operası bulunuyor: Konusu nedeniyle günümüz politik atmosferine referans veren birçok modern uyarlaması sahnelenen Fidelio, 18. yüzyıl İspanya’sında geçen opera, politik bir suç nedeniyle haksız yere hapse atılmış eşini kurtarmak için erkek kılığına girmiş bir kadının mücadelesini konu alıyor.

Beethoven Eserleri: 4 Albüm Önerisi

Beethoven’ın dünyasına doğru bir yolculuğa çıkmak ve onun müziğinin kaliteli yorumlarıyla saatler geçirmek istiyorsanız, bu albümlerle başlayabilirsiniz:

Beethoven: 9 Symphonies; Overtures (6h 14m)

Dünyanın en iyi orkestralarından olan Berlin Filarmoni Orkestrası ve orkestra tarihinin dahi şeflerinden Herbert von Karajan‘ın yorumuyla 6 saati aşkın bir Beethoven maratonu. Beethoven’ın tüm (1-9) senfonilerini birbiri ardına dinleyecebileceğiniz albümde bestecinin birçok uvertürü de diskleri tamamlayıcı nitelikte kullanılıyor.

Beethoven: Complete Piano Concertos

Beethoven’ın tüm konçertolarını (1-5) ise 2010’ların yıldızı hızla yükselen, genç ve yetenekli piyanistlerinden Jan Lisiecki‘nin yorumuyla dinleyebilirsiniz. Soliste, Londra merkezli orkestra Academy of St. Martin in the Fields eşlik ediyor.

Beethoven: Complete Piano Sonatas

Piyanoyla baş başa kalmak isteyenler için 10 saati aşkın bir Fazıl Say resitalinde sıra… Ülkemizin en iyi piyanisti Say, Beethoven’ın tüm piyano sonatlarını (1-32) bu albüm serisine sığdırmış.

Beethoven: Violin Concerto; “Kreutzer” Sonata

Görece daha kısa süreli bir albüm ama en az diğerleri kadar kaliteli bir müzik ziyafeti arıyorsanız, virtüöz kemancı Vadim Repin‘den Beethoven’ın tek keman konçertosunu ve ünlü Kreutzer sonatını dinleyebilirsiniz. Üstelik albüm, Repin ile yetinmeyen bir yıldızlar geçidi. Ona, piyanist Martha Argerich ve şef Ricardo Muti yönetimindeki Viyana Senfoni Orkestrası eşlik ediyor.

İlginizi çekebilir: Emre Eminoğlu’ndan İstanbul Müzik Festivali Önerileri