Antik ritüellere ve festivallere ilgi duyuyor musunuz? Antik Roma döneminde Ateş ve Ocak Tanrıçası olarak geçen Vesta Bakireleri adına düzenlenen Vestalia Festivali ve Antik Roma’nın özel günlerinde yapılıp dağıtılan mola salsa ismi verilen bisküvilerden bahsetmek istiyorum.

Hazırladığım Antik Roma dönemi müziklerinden oluşan Playlist’i de arkaya açtıysanız, hadi başlayalım!

Vestalia, Antik Roma’nın “Ateş ve Ocak Tanrıçası” onuruna düzenlenen dini bir Antik Roma bayramı/festivali. Roma’nın ilk Hıristiyan imparatoru Konstantin’e kadar varlığını binlerce yıl sürdürmüş olan Vesta Bakireleri adına düzenlenen bu festival, Konstantin tarafından Vesta Bakireleri ortadan kaldırılana dek her sene 7-15 Haziran tarihlerinde düzenleniyordu.

Vesta Bakireleri nedir, görevleri nedir bilgi almak için bu yazıma göz atabilirsiniz.

Junius Bayramı olarak da geçen Vestalia, Antik Roma’da kadınlara, fırıncılara ve tahıl ile çalışanlara özel olarak kutlanan bir festivaldi ve Vesta Bakireleri tarafından yönetiliyordu. Sekiz gün boyunca çeşitli etkinlikler ile kutlanan festival süresince halkın çalışması yasaktı ve Vestalia döneminde halk sadece Vesta Bakireleri’ne teşekkürlerini sunuyordu. Tamamen temizlenen ve tozlarından arındırılan Vesta Tapınağı, kadınların ibadetine açılıyor, 9 Haziran’da tahıllar toplanarak “Tanrıların Ekmeği” olarak da geçen mola salsa adı verilen bisküviler yapılarak dağıtılıyordu. Antik Roma döneminde tahıl taşımacılığında ve değirmenleri döndürmede yararlanılan eşekler, Vesta Bakireleri tarafından kutsal kabul ediliyordu ve bu sebeple Vestalia’da eşekler çiçekler ve somunlar ile süslenerek, Vesta için geçiş törenleri oluşturuluyordu. Festivalin son günü olan 15 Haziran’da ev ve aile hayatını temsil eden ocak ve kilerler temizlenip, çeşitli çiçekler ve bitkiler ile süsleniyordu. 

Günümüzde Vestalia

İtalya’da günümüzde de Vesta’yı anmak için çeşitli gruplar meditasyon çemberleri düzenliyor, insanlar kendi aralarında mola salsa’larını hazırlayarak dağıtıyor, evlerinde mumlar yakarak yaşam alanlarını kötü enerjilerden arındırıyorlar. Sizin de benim gibi antik ritüellere ilginiz varsa yaza temiz bir başlangıç temizliği gibi düşünerek kendi çapınızda minik bir Vestalia kutlaması yapabilirsiniz. 

Peki Vestalia kutlamak isteyenler neler yapabilir?

• Antik Roma’da ocak temizliği “temiz enerji yaymak” ile de ilişkili. Bu sebeple ocağınızı, mutfağınızı temizleyerek işe başlayın. 
• Pencerelerinizden bayat enerjiyi gönderin ve fesleğen, defne yaprağı, sedir, tarçın, lavanta, leylak, nane, adaçayı gibi bitkiler ile evinizi tütsüleyerek yaşam alanlarınızın enerjisini yenileyin! 
• Evinizi çiçekler ile süsleyin. 
• Vesta Bakireleri, ateş ve alev ile temsil edildiği için evinizde mum yakın. Eskiden bu ritüeli gerçekleştirenler “Tanrıça Vesta, evimi ve ocağımı koru; ateşin parlasın her odada.” derlermiş. Siz de yaktığınızı mumun tüm gün yanmasına dikkat ederek, güzel dileklerde bulunun.
• Kendinize zaman ayırın. İster bir gününüzü kişisel bakıma ayırın, ister meditasyon veya yoga yapın. 
• Kendiniz ve sevdikleriniz için güzel yemekler pişirin; hatta mola salsa yapmayı deneyin. 

Mola Salsa

Mola salsa nedir, nasıl yapılır bundan bahsetmeden önce kelime kökeninden bahsetmek istiyorum. Mola salsa’nın tam karşılığı tuzlu un demek. Mola “mill” yani değirmen veya un anlamına gelirken, salsa ise hala günümüzdeki kullanımı gibi tuzlu demek. “Immolo” kelimesinin, yani boğazlayarak öldürmek veya kurban etmenin kökeni de buradan geliyor. (In-üstünde, mola-un kelimelerinden türeme) Neden derseniz, mola salsa ilk ortaya çıktığında kurban törenlerinde kurbanın kafasına saçılıyormuş. 

Mola Salsa bir Sabine olan Numa Pompilius’a kadar uzanan, Antik Roma’nın en uzun süre devam eden ritüellerinden. İlk olarak “kurbanlar” adına sunmak için Numa Pompilius tarafından ortaya çıkarıldığı bilinen mola salsa, Antik Roma’da kurbanlar adına sunulmanın yanı sıra, adak amaçlı da yapılıp dağıtılıyor, lararium’lara yerleştiriliyormuş. Vestalia törenleri haricinde, kötü ruhları kovup sağlık ve bereket amaçlayan Lupercalia (13-15 Şubat), fırıncılar için kutlanan Fornacalia (17 Şubat), çiftçiler ve hayvancılık ile ilgilenenler için düzenlenen Fordicidia (15 Nisan), çobanların ve koyunların koruyucusu Pales adına düzenlenen Parilia (21 Nisan) gibi özel festivallerde de mola salsa yapılıp dağıtıldığı biliniyor. 

Mola salsa’da tuz kullanılmasının elbette özel bir sebebi de var. Bildiğiniz gibi “tuz” zamanın en değerli minerallerinden. Roma ordusunun maaşının bir kısmı tuzla ödeniyor mesela o dönemler. Sonbaharın sonlarında Akdeniz’e saf deniz suyu toplamak için gemiler gönderilerek, deniz suyu kaplara saklanıyor; buharlaşan suyun ardından bloklara dönüşen deniz tuzları Vesta Bakireleri’ne teslim ediliyormuş. Sonrasında ise bu temiz tuz kütleleri öğütme taşlarında öğütülerek mola salsa yapmak için kullanılıyormuş. 

Mola Salsa Tarifi

Mola Salsa, “Tanrıların Ekmeği” olarak geçse de tam olarak bir ekmek diyemeyiz. Bisküvi, kraker veya cips gibi bir şey mola salsa. Antik Roma döneminde mola salsa yapmak için toplanan tahıllar belli bir müddet ıslatılıp gerekli yumuşaklığa gelince fırına veriliyor; ardından öğütülerek un haline getiriliyormuş. Günümüzde “Tanrıların Ekmeği” olarak da geçen mola salsa yapımı için bu kadar uğraşa elbette gerek yok. 

İhtiyacınız olan malzemeler: 1 su bardağı kepekli un, 1 yemek kaşığı tuz ve çeyrek bardak kadar su.

İlk olarak yapmanız gereken un ve tuzu karıştırıp yavaş yavaş bu karışma su eklemek. Oyun hamurundan biraz daha sert bir hamur elde edince, bu hamuru incecik açıp (isteğe bağlı kalınlıkta olabilir tabii) bir bardak yardımı ile yuvarlaklara ayırın ve ardından pişirme kağıdı serili fırın tepsisine dizin. Önceden 150 derecede ısınmış fırına verdiğiniz hamurları üstleri kızarana kadar pişirin. Elde edilmesi gereken mola salsa’lar ne çiğ ne de tam pişmiş olmalı. İşte bu kadar! 

Mola salsa hakkında daha detaylı bilgi sahibi olmak için Tavola Mediterranea’nın bu yazısına bakabilirsiniz.

Kapak Fotoğrafı: Tavola Mediterranea

İlginizi çekebilir: Yaprak Civan’dan Vesta Bakireleri: Antik Roma’nın En Ayrıcalıklı Kadınları