Karaman’ın Ayrancı ilçesine bağlı Ambar Köyü’ndeki Sidamara Antik kentinde bulunan Sidamara Lahdi’nin antik dünyanın en ağır lahdi olduğu biliniyor. 32 tonluk bir ağırlığa sahip olduğu bilinen lahdin keşfi ile ilgili yaygın olarak iki farklı anlatım yer alıyor.

Bunlardan ilkine göre Sidamara Lahdi, 1882 yılında İngiliz Askeri Boşkonsolos Charles William Wilson tarafından gerçekleştirilen bir seyahat sırasında keşfedilir. Fakat taşınamayacak büyüklükteki lahdin, üzerinde yer alan çocuk figürünün başı Wilson tarafından Londra’ya kaçırılmak üzere sökülüp, üzeri yeniden toprakla kapatılır. Bu tarihten yaklaşık 16 yıl sonra 1898’de bu kez bir köylü (İbrahim Gündoğdu) tarafından bulunan lahit günümüzde İstanbul Arkeoloji Müzeleri olarak bilinen Müze-i Hümayun’a bildirilir.

Yaygın olan bir diğer anlatıma göre ise Sidamara Lahdi, 1875 yılında İbrahim Gündoğdu tarafından evinin bahçesinde buğday çukuru kazılırken bulunur. Bu durum daha sonra İstanbul’a bildirilir ve yapılan yazışmalardan sonra eserin İstanbul’a gönderilmesi talep edilir. Fakat eserin İstanbul’a getirilmesi çok sonra gerçekleşir. Sidamara Lahdi İstanbul’a getirilmeden önce 1879 yılında Charles William Wilson tarafından kazılarak lahdin üzerinde bulunan çocuk figürünün başı sökülüp 1883 yılında Londra’ya kaçırılır.

Her iki anlatıma göre de Sidamara Lahdi, Müze-i Hümayun müdürü Osman Hamdi Bey tarafından bölgede yapılan incelemeler sonucu 1901 yılında Müze-i Hümayun’a getirilir.

Charles Wilson tarafından Londra’ya kaçırılan parça ise daha sonra 1932 yılında kızı Marion Olivia Wilson tarafından Londra’da bulunan Victoria & Albert Müzesi’ne bağışlanır. ‘Eros Başı’ olarak anılan bu eksik parçanın 1934 gelindiğinde ise Türkiye’ye iadesi istenir. Her ne kadar bu talebe sıcak bakılsa da ‘Eros Başı’nın Türkiye’ye iadesi gerçekleşmez. Eksik parçanın yerine ise bir kopyası yerleştirilir. Günümüze kadar bu şekilde sergilenmeye devam eden eser yakın tarihte İstanbul Arkeoloji Müzesi ile Victoria & Albert Müzesi arasında imzalanan işbirliği protokolü neticesinde artık orijinal ‘Eros Başı’ ile sergileniyor.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın girişimleri sonucu 2022’de Türkiye’ye getirilen orijinal ‘Eros Başı’ yaklaşık 140 yıl sonra ait olduğu yere yerleştirildi. Bugün İstanbul Arkeoloji Müzeleri içerisinde yer alan ve mimar Alexandre Vallaury’nin imzasını taşıyan Arkeoloji Müzesi içerisinde görülebilir. Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkilileri başta olmak üzere sürece katkı sunan tüm ilgilileri bu eşsiz eserin eksik olan parçasını ülkemize kazandırdıkları için canı gönülden tebrik ederim.

Kapak Fotoğrafı: Muharrem Gürbüz

İlginizi çekebilir: Muharrem Gürbüz’den Yılanlı Sütun