Siz de küçükken bir Disney karakterinin peşinden maceradan maceraya atlar mıydınız? Çoğumuz ekranda Disney’in şatosu çıktığında yeni bir dünyaya adım attığımızı hissedip heyecanlanmışızdır. O dünya şu an için her ne kadar içimizi ısıtacak bir film aradığımızda ilk tercihlerimizden biri olsa da eski animasyonları yakından incelediğimizde birçok problem ile karşılaşıyoruz. Disney evreninde problematik temsillerden daha kapsayıcı temsillere doğru bir yolculuğa çıkmaya ne dersiniz?

Geçtiğimiz hafta Taylor Swift’in yayımladığı bir müzik videosunda büyük beden üzerinden yaratılan dışlamaların tartışmaya açılmasının üstünden birkaç gün geçmeden; Disney, büyük beden bir karaktere başrol vereceği kısa filmini açıkladı. Daha önce büyük beden roller sadece kötü karakterler veya yan rollerde karşımıza çıkıyordu. Venezualı sanatçı Maria Guardarrama’nın Disney prensesleri üzerinden oluşturduğu karikatür serisini belki hatırlarsınız. Disney prenseslerine farklı bir bakış açısı ile yaklaşarak zihin sağlığı üzerinden incelemişti. Kendisinden aldığım ilham ile konuyu geçmişteki problematik temsiller ve şu anki yeni temsiller üzerinden en çok tartışılanlar ile derledim.

Disney Karakterlerine Bakış

Irkçı Temsiller

Küçükken çok sevdiğiniz bir Disney animasyonunu şimdi açtığınızda “Bu içerik orijinal olarak sunuldu. Eski kültürel tasvirler içerebilir.” uyarısı ile karşılaşmanız çok yüksek bir ihtimal. Disney; daha önce oluşturduğu ırkçı temsilleri silmektense nostaljik ırkçılık altında bünyesinde tutmaya maalesef devam ediyor. Aristocats animasyonunda ırkçı rol kalıplarından bir tanesi “sarı kedilerin” yemek çubukları ile piyano çalmasından geliyorken Peter Pan’de yerli halklara yönelik hakaretlere denk geliyoruz.

Disney, geçmişte kadrosuna dahil ettiği siyahi karakterlerin görünürlüğünü ise çoğu zaman limitli bir şekilde ekrana yansıtmıştı. Disney prensesleri içerisinde tek siyahi prenses olarak karşımıza çıkan Prenses Tiana, animasyonun yarısında insani bir form dışında yer alıyor. Ayrıca Prenses Tiana’nın animasyonlarda görünüşünün değiştirilmeye başlanması da tartışmalara yol açmıştı. Bunun üzerine Disney, animasyonu revize etmişti. Bu yazı animasyon evreni ile ilgili olsa da Disney parklarında hâlâ çocuklara karşı ayrımcı bir haberin neredeyse her ay gündemimize girdiğini de hatırlatmadan geçmek çok zor.

Problemli Cinsiyet Kodları Üzerinden Temsiller

Söz konusu geçmişteki Disney prensesleri olduğu zaman birbirinden çok patriarkal düzen içerisindeki normatif kodlara denk geldiğimizi söylememize gerek yoktur. Bir kulede kurtarılmayı bekleyen Rapunzel, bilinci yerinde değilken öpülen Uyuyan Güzel, bir kadının başka bir kadını “güzelliği” üzerinden çekemediği Pamuk Prenses, babası ve sevdiği erkek arasında şarkı söylemeyi seven Deniz Kızı’nın sesinden vazgeçmesi derken liste uzayıp gidiyor. Ayrıca; kuir temsillerin çoğunlukla Disney animasyonlarında belli ülkelere satışları yapılırken kolayca kurgudan çıkarabilecek şekilde hazırlandığı ve daha çok yan rollerde kaldığını da unutmamalıyız.

Yeni Temsiller

Günümüzde beklentileri karşılayamayan birçok şirket profesyonel hayatını bitirirken; Disney hâlâ en büyük medya şirketlerinden birisi. Her ne kadar doğru bir temsil aradığımız zaman ilk bakacağımız yer Disney animasyonları olmasa da şirket yeni temsiller yaratmak için adımlar atıyor.

Deniz Kızı Ariel’in 2023 senesinde vizyona girecek Halle Bailey başrolündeki fragmanı internete düştüğünde sosyal medyada birçok aile, çocuklarının Ariel gibi giyidindiği videoları koyarak temsiliyete yönelik mutluluklarını paylaşmıştı. Benim kişisel bir isteğim ise bu yeni Deniz Kızı versiyonunda Ariel’in sesinden vazgeçmesine gerek kalmaması. Karlar Ülkesi animasyonlarına baktığımızda iki kız kardeşi diğer Disney prenseslerinin aksine bir erkek tarafından kurtartılmayı beklemedikleri ve farklı hedeflerin peşinden gittikleri maceralar ile karşılaşıyoruz.

Geçtiğimiz sene “Turning Red” animasyonu ilk defa regl temsiliyetini ekrana taşımıştı. Encanto’da ise güçlü Luisa karakteri ile yeni bir temsil alanı görmüş; fiziksel güç için sürekli erkeklerden yardım alınan Disney dünyasını sonunda geride bırakmıştık.

Disney; temsil konusunda politik şekilde en doğru adımları atıyor olmasa da her geçen gün daha iyiye doğru adımlar atmaya devam ediyor. Söz konusu temsil olduğu zaman; tek bir özelliğe odaklanan temsillerin de iyi niyetten hızlı bir şekilde yanlışa dönüşebileceğinin altını çizmekte fayda var. Umarım; önümüzdeki günlerde nesillerdir severek izlediğimiz Disney karakterlerini daha kapsayıcı ve çok yönlü karakterlere dönüştüğü animasyonları izleriz.

Kapak Fotoğrafı: NPR

İlginizi çekebilir: Sine Magger’dan Disney Filmleri