Bir orkestranın varlığı müziğe bakış açınızı, ilginizi, tutkunuzu nasıl değiştirebilir hiç düşündünüz mü? Üniversite yıllarındayken tanıştığım ve gittiğim ilk konserlerinden bu yana hayranlıkla dinlediğim Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası 25 yaşında. Kurulduğu günden beri ülkemizde ve dünyada klasik müzik hayatına katkıda bulunan Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası, yeni sezonda müzik yolculuğunun 25’inci yılını kutlarken Onursal Şefi Gürer Aykal, 2009-2020 yılları arasında görev yapan sanat yönetmeni ve sürekli şefi Sascha Goetzel ve 2023-2024 sezonundan itibaren sanat yönetmeni ve sürekli şefi Carlo Tenan ile müzikseverlerin yaşamına dokunmayı tüm büyüsüyle sürdürüyor. Ben de bu doğrultuda orkestranın 25 yılını, bugününü ve geleceğini Borusan Sanat Müdürü Aydın Dorsay ile konuşma fırsatı bulup merak ettiğim sorulara cevap aradım. Keyifli okumalar ve müziğin yaşamınızın her anına dokunmasını dilerim.

Ülkemizin önde gelen senfonik topluluklarından biri olan Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası, 2024-2025 sezonunda 25. yılını kutluyor. Kurulduğu günden bu yana Türkiye’de ve dünyada klasik müzik hayatına katkıda bulunan BİFO’nun çeyrek asırlık bu yolculuğuna dair duygu ve düşüncelerinizi konuşarak başlayalım dilerseniz röportajımıza.

Çok mutluyuz. Orkestramızın ilk günden bu yana çizgisini hep yükselterek, bu başarıyı 25 yıl boyunca sürdürebilmesi çok değerli. Bu süreçte bizlere verdikleri desteklerden dolayı yönetim kurulu başkanımız Zeynep Hamedi’ye, Borusan Holding’e ve bugüne kadar bizlerle olan ekip arkadaşlarımıza çok teşekkür ediyorum. Bu 25 yılın 15 yılına tanıklık ettiğim için çok mutluyum. BİFO ile bu süre zarfında birçok turne, albüm ve konser gerçekleştirdik. Şimdi 25’inci sezonumuza giriyoruz ve bu anlamlı yıla özel hazırladığımız konserlerimizin yanı sıra, bir albüm kaydı ve Birleşik Krallık turnesi bizleri bekliyor. Bunun için ayrıca heyecanlıyız.

Peki Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası ilk yılından bu yana kaç sanatseverin ve müzisyenin yaşamına dokundu? Orkestranın geçmişten bugüne kadarki kronolojisinde önemli dönüm noktaları neler oldu?

BİFO, bugüne kadar yurt içinde verdiği konserlerde 700 bini aşkın, yurt dışında ise 20 binin üzerinde dinleyiciye ulaştı ve 40’a yakın konuk şef ve 500’ü aşkın solist ile aynı sahneyi paylaştı. Türkiye’de İzmir, Bodrum, Diyarbakır, Eskişehir, Erzurum gibi birçok şehirde, yurt dışında ise Salzburg, Montpellier, Atina, Viyana, Friedrichshafen, Frankfurt, Nürnberg, Hong Kong, Stuttgart, Amsterdam, Paris, Londra, Zürih, Ljublijana ve Essen gibi pek çok yerde izleyiciyle buluştu. Özellikle yurt dışında Salzburg Festivali, Hong Kong Festivali gibi önemli festivallerde ve BBC Proms, Musikverein, Concertgebouw gibi son derece prestijli salonlarda konserler verdi. BİFO, BBC Proms’a Türkiye’den davet edilen ilk topluluk oldu. Onyx, Deutsche Grammophon ve Prospero’dan çıkan sekiz albüm kaydı gerçekleştirdik. Dokuzuncusu yolda. Bugüne kadar BİFO’nun külliyatında Türk ve yabancı bestecilerin kaleme aldığı 11 eser siparişi yer alıyor.

Mevcut dinamiklerin özellikle siyasi, ekonomik ve sosyolojik gibi dış etkenler dolayısıyla hızla değiştiği bir ülkede yaşıyoruz. Böyle bir ortamda özellikle kültür sanat alanında bir oluşumun çeyrek asırdır varlığını sürdürebilmesinin ve en önemlisi daha da ilerlemesinin başarısını neye bağlarsınız?

Koşullar değiştikçe bizler de yaptığımız işin şeklini bu yönde değiştiriyor, çizgimizi aynı şekilde tutarak ilerleyebilmenin yollarını arıyoruz. Günün koşullarına uyum sağlamaya çalışmak, çağın getirdiklerine uzak kalmamak, çalışmalarımızı yaparken bizler için önemli. Borusan Sanat olarak kültür-sanat alanında yürüttüğümüz çalışmalarımızı, fırsat eşitliğini gözeten, birbirinden farklı, fakat genel çerçevede birbirini tamamlayacak nitelikte programlar yaparak hazırlamaya özen gösteriyoruz. Bu yönde ilerlemenin her zaman daha verimli olacağını düşünüyoruz. Kendi alanında başarılı, yıldızı parlayan genç yeteneklere alan tanımak, eser siparişleri vermek, prömiyerler gerçekleştirmek bu alanda önemsediğimiz girişimler. Bu çabayı devam ettirmemizin bugünlere ulaşmamızda önemli olduğunu düşünüyorum.

Borusan İstanbul Senfoni Orkestrası’nı konuk şef olarak yönettiği konserlerle dinleyicilerin büyük beğenisini toplayan Carlo Tenan, geçtiğimiz sezon itibarıyla BİFO’nun sanat yönetmeni oldu. Senfonik müzik, opera ve bale yorumları ile derin bir çağdaş müzik kavrayışına sahip Tenan’ın bir yıllık süreç içinde BİFO’ya kazandırdıklarına dair neler söylemek istersiniz?

Carlo Tenan, BİFO’nun sanat yönetmeni ve sürekli şefi olarak aramıza katıldı. İlk konserinden bu yana kendisiyle güzel bir uyum yakaladık. Müziğe, eğitime ve beraberlik içinde çalışmaya önem veren bir şef. Bizleri ve bizim kültürümüzü tanıdıkça, birlikte daha da başarılı işlere imza atacağımıza inanıyorum.

Gelelim Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası’nın 25. yılına. 2024-2025 sezonunda, orkestranın tekniği ve müzikal uyumunu gösterecek bir repertuvarı alanında başarılı solistler ile sunacağınız bir program hazırladığınız görülüyor. Müzikseverler olarak bizleri bu sezon neler bekliyor?

Evet, 2024/25 sezonumuz dopdolu. BİFO’nun bu sezon programında Mahler, Schumann, Mendelssohn, Beethoven, Ravel, Respighi, Saygun, Britten, Wagner, Walton, Mozart, Bernstein ve Gershwin gibi birçok besteciden eserler yer alıyor. Onursal şefimiz Gürer Aykal ve sürekli şefimiz Carlo Tenan’ın yanı sıra, konuk şef olarak Laurence Equilbey ve Nil Venditti’nin yönetimindeki konserlerde Hélène Walter, Marlis Petersen, Alena Baeva, Chloe Ji-Yeong Mun, Marco Vergini, Can Çakmur, Çağ Erçağ, Jan Mráček, Enrico Pace ve Ziyu He konuk solistlerimiz arasında. Carlo Tenan yönetiminde, Onyx etiketi altında yayımlanacak bir albüm kaydı gerçekleştirdik. Yakın zamanda bununla ilgili güncel haberleri paylaşacağız. Ayrıca 4-11 Nisan 2025 tarihlerinde BİFO ile Birleşik Krallık turnesine çıkıyoruz.

İşin mutfak kısmına tam olarak vakıf olmayanlar için anlattığınız bu program belki basit gelebilir fakat aylar hatta birkaç yıl önceden hazırlanan bir sezon programından bahsediyoruz. Bu hazırlık sürecinin ve arka taraftaki emeğin daha iyi anlaşılması adına sezon hazırlığını kısaca anlatır mısınız? Bu noktada sanat yönetmeni Carlo Tenan ile nasıl bir yol haritası izliyorsunuz?

Sanat yönetmenimiz Carlo Tenan ve orkestra yönetim ekibimizle hem yurt içinde hem de yurt dışındaki konserleri, festival programlarını ve temaları takip edip yurt dışında birlikte çalıştığımız ajans, kurumlar ve menajerler ile fikir alışverişleri yapıyoruz. Bu çalışma sonrasında dinleyicilerimize hem bildikleri hem de ilk defa dinleyecekleri müziklerden oluşan bir program hazırlamaya çalışıyoruz. Genellikle bu programlamaları iki sene öncesinden yapıyoruz. Örneğin, bugünlerde 2026/27 sezonumuz için çalışmalarımıza başladık.

Sezon planlamasını konuşmuşken 25. yaşını kutlayan BİFO’nun Birleşik Krallık turnesine de değinmemiz gerekiyor mutlaka. Ayrıntıları sizden dinleyelim.

Evet, 4-11 Nisan 2025 tarihlerinde Birleşik Krallık’ta beş kentte turnede olacağız. BİFO’nun Carlo Tenan yönetiminde çellist Pablo Ferrández’e eşlik edeceği beş konserde, sırasıyla Perth, Edinburgh, Londra, Guildford ve Sheffield kentlerinde Schubert, Saint-Saëns, Beethoven ve Ferit Tüzün’ün eserlerini seslendirecek. Londra’da yeniden sahnede olacağımız için çok mutluyuz.

Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası için bu sezon 25. yılın tüm coşkusunu içinden barındıracağı bir sezon olacak. Haliyle konserler ve turnenin yanına bir de albüm yakışacak. Yeni albümle ne zaman buluşacağız?

Yeni albümümüzün kaydını geçtiğimiz günlerde Carlo Tenan yönetiminde tamamladık. Onyx etiketi altında yayımlanacak. Bu, BİFO’nun 9’uncu albümü. Orkestranın külliyatına bir albüm kaydı daha eklediğimiz için mutluyuz. Janáček, Kodály, Enescu, Martinů ve Bartók’un yapıtlarından oluşuyor. Albümün yayımlanacağı tarihi önümüzdeki günlerde sizlere duyurmak için sabırsızlanıyoruz.

Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası, her yeni sezonunda olduğu gibi, klasik müziğin önde gelen bestecilerinin eserlerini ve onların büyülü dünyasını bu sezon da İstanbul’a taşıyacak. Bu noktada İstanbul dışında yaşayan ve konserlere katılma fırsatı olmayan müzikseverler için Borusan Klasik Radyo ve çevrim içi video platformu borusansanat.tv’nin varlığı çok kıymetli. Yeni sezonda da bu iki kanalda konserler takip edilebilecek mi?

Evet, iki kanaldan da dinleyicilerimiz konserlerimize erişebilecek. Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası, Borusan Quartet’in sezon konserlerinin tümünü, Borusan Müzik Evi’nin ise seçili konserlerini, belirli süreler içerisinde bu sezon yine borusansanat.tv’de yayınlayacağız. TV yayınları için orkestra yönetim ekibimiz, video-ses ekiplerimiz ve kurumsal iletişim ekiplerimiz sezon boyunca özenle çalışıyorlar. Konserlerimizi yalnızca borusansanat.tv’den değil, canlı yayın yaptığımız radyomuz Borusan Klasik’ten de eş zamanlı olacak dinleyebilirsiniz.

Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası’nın konserlerini takip eden genç bir müziksever olarak özellikle son yıllarda dinleyici kitlesinin yaş skalasındaki çeşitliliği görmek beni çok mutlu ediyor. Neredeyse her yaştan müziksever konserleri ilgiyle ve merak ederek takip ediyor. Bence bu da Türkiye’deki klasik müzik seyircisinin sadece eski kuşak veya sadece belirli bir zümreden oluştuğu anlayışını ortadan kaldırıyor. Borusan Sanat Müdürü olarak sizin bu konudaki gözlem ve izlenimlerinizi merak ettim açıkçası.

Dünyada da klasik müziği gençlere ulaştırmak için yapılan üyelik programlarını, içerik çalışmalarını takip ediyoruz. Biz de bunlardan uyumlu olanlarını kendimize uyarlayıp bu konular üzerinde çalışıyoruz. Buna dijitalleşmeye yönelik yeni yaklaşımlar da dahil. Borusan Sanat’ın etkinliklerinde her yaştan dinleyiciye ulaşmaya çalışıyoruz. Özellikle gençlere ve öğrencilere, onlara da hitap edebilecek koşullarda fırsatlar yaratmaya çalışıyoruz. Yaptığımız bu çalışmaların da verimli olduğunu gördükçe mutlu oluyoruz. Öncelikli amaçlarımızdan biri müziği daha geniş kitlelerle buluşturmak.

Özellikle pandemi sürecinin ardından ağırlaşan ekonomik şartlar, her geçen yıl sanata erişimi de zorlaştırıyor. Sanat kurumları da ayakta kalabilmek için bilet fiyatlarında son birkaç yılda daha ciddi zam yapmak durumunda kalıyor. Bu noktada “Türkiye’de çalışan nüfus ne kadar kültür sanat faaliyetlerine katılıyor?” sorusu ve buna gelen cevaplar, durumun vahametini daha net ortaya koyuyor. Öyle ki Eleman.net bu konuda bir süre önce anket düzenledi ve durum hiç parlak görünmüyor. Anketteki “Son bir yıl içinde tiyatro, konser, sinema gibi kültürel etkinliklere kaç defa gittiniz” sorusuna çalışanların yüzde 53’ü “Hiç” cevabını veriyor. Ankete katılanların yüzde 34’ü “Beş ve beşten az” yüzde 13’ü ise “Beş ve beşten çok” kültür sanat faaliyetine katıldığını söylüyor. Peki siz sanatseverler ile kültür sanat kurumları arasındaki mesafenin azaltılmasıyla dinleyicilerin aktif bir biçimde BİFO konserlerine katılması, deneyiminin derinleşmesi ve izleyici profilinin çeşitlenmesi yönünde adımlar atıyor musunuz? Veya bu yönde hayata geçireceğiniz projeleriniz mevcut mu?

Konserlerimizi hem radyodan hem de borusansanat.tv’den yayınlayarak aslında bu mesafenin olabildiğince azalmasına ve konserleri de konser salonunun dışına taşımaya gayret ediyoruz. Çünkü konserlerimize gelemeyen müzikseverlerin, bu etkinliklere birden fazla kanaldan erişebilmelerini önemsiyoruz. Konser öncesi söyleşilerle, konuk şef ve solistleri ağırlıyor, sanatçıların dinleyicilerimizle buluşmasını sağlıyoruz. Ayrıca çeşitli avantaj ve indirimler sunan Borusan Sanat’ın abonmanlık programı kapsamındaki Genç Üyeliğimizi geçtiğimiz sezon 6-26 yaş aralığına çektik. Bu üyelik türü, sezon boyunca BİFO, Borusan Quartet ve Borusan Müzik Evi konserlerine yüzde 50 indirimli bilet alma hakkına sahip. Öğrencilere ve konservatuvar öğrencilerine ise konserlerimizde kapımız her daim açık.

Dijitalleşme ve yapay zekayı sıkça tartıştığımız bir dönemin içindeyiz. Klasik müzik dünyası içinde yapay zekanın gelecekteki rolünü nasıl görüyorsunuz?

Şu anda yapay zeka için bir şey diyemiyorum. Biraz önümüzdeki gelişmeleri izlemek gerek diye düşünüyorum.

Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası her ne kadar 25. yaşını kutluyor olsa da orkestrayı yarım asra ulaştıracak ikinci 25 yılın planlamasının da ilk sezonlarını yapmaya başlamışsınızdır hiç kuşku yok ki. BİFO’nun önümüzdeki sezonlarındaki misyon ve vizyonunu nasıl tanımlarsınız?

Önümüzdeki sezonlar için turne planlamalarımıza devam ediyoruz. Albüm kayıtları, yeni konuk şef ve solistler için çalışmalara devam ediyoruz. Her sene, çizgimizi koruyup üzerine daha da katarak ilerlemeye çalışıyoruz.

Röportajımızı Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası’nın 25. yaşını kutladığı 2024-2025 sezonuna dair müzikseverlere vermek istediğiniz mesajla noktalayalım dilerseniz.

Borusan Sanat olarak izleyicilerimize her zaman her yerden erişebilecekleri bir konser deneyimi sunmaya çalışıyoruz. Tüm bu çalışmalarımızla dinleyicilerin müzikten uzak kalmamasını sağlamayı önemsiyoruz. Bu anlamda sanatın birleştirici gücünün daha çok hissedilmesini sağlayan etkinliklerin devam etmesi ve daha da artmasını diliyorum. Herkese müzikle dopdolu geçecek bir sezon diliyorum.

Kapak Fotoğrafı: Umut Özge Balkan

İlginizi çekebilir: Halil Şimşek’ten BİFO ile 2024-2025 Sezonu