Grayson Perry: Küçük Farklılıklar sergisi, 13 Mayıs’ta Pera Müzesi’nde kapılarını açan iki sergiden biri. Henüz açılalı bir ay bile olmamışken üç kez gezdiğimi söylediğimde şaşıranlarınız olacaktır. Fakat sergiyi ziyaret ettiğinizde göreceksiniz ki Grayson Perry’nin eserlerinin her birindeki ince detaylar, sergiyi on kez de gezseniz yeni bir şeyler bulabileceğiniz cinsten!

İngiliz sanatçı Grayson Perry, 1960’da doğmuş ve 2003 yılında ülkesinin ve dünyanın en prestijli çağdaş sanat ödülünün, Turner Prize’ın sahibi olmuş. Bu iki bilgi, pek tabii ki Grayson Perry’nin ne kadar yaratıcı, ne kadar farklı, ne kadar renkli ve ne kadar ikonik bir sanatçı olduğunu tarif etmeye yetmiyor. Seramik, dokuma ve baskı işleriyle dikkat çeken sanatçı, kavramsal sanatı reddetmiş ve el yapımı nesnelerin samimiyetinin peşinden gitmeyi tercih etmiş. Baskılarında yer verdiği haritalarının, rengarenk dokunmuş halılarının her bir milimetrekaresi (kimi düşünülmüş kimi rastgele) espriler ve detaylarla dolu.

Grayson Perry, Claire adında bir alter-egoya sahip ve kimi zaman kendisiyle birlikte küçük bir kız çocuğundan genç bir kadına doğru evrilen Claire’in kılığına giriyor, açılışlara Claire olarak katılıyor, televizyona Claire olarak çıkıyor. Turner Prize’ı kazanmasının ardından karşılaştığı tepkileri topladığı 2004 tarihli ve Taste and Democracy (Zevk ve Demokrasi) adlı seramik eserini incelemek, bu nedenle Grayson Perry’yi yakından tanıdığınızda çok daha eğlenceli oluyor. Serginin üst katındaki birçok seramik ve dokuma eser, özellikle tüketim toplumu, sınıfsal farklılıklar ve gündelik yaşamla ilgili detaylar sunuyor. Yine üst katta yer alan baskı eserlerde ise Grayson Perry’nin karmakarışık iç dünyasını yansıtan haritaları göreceksiniz. Sanatçının adeta beynini kağıda boşalttığı bu eserler, saatlerce incelenecek türden.

Grayson Perry ve sanatı için bir diğer önemli figür ise Alan Measles adını verdiği oyuncak ayısı. Vote Alan Measles for God (Tanrı Olarak Alan Measles’a Oy Verin) ve Wise Alan (Bilge Alan) gibi tartışma yarata işleri başta olmak üzere çoğu zaman dini bir figür, güçlü bir kişilik olarak kullandığı Alan Measles’ı eserlerin odak noktasında ya da detaylarında görmek mümkün.

Alt katta ise serginin çıkış noktasını oluşturan bir dokuma serisi yer alıyor: British Council Koleksiyonu’nda yer alan The Vanity of Small Differences (Küçük Farklılıkların Kibri). 6 büyük halıdan oluşan bu seri, Tim adlı kurmaca karakterin hikayesini merkezine alarak, İngiliz toplumunun üç sınıfını, (işçi sınıfı, orta sınıf ve üst-orta sınıf) ikişer halıda resmedilmiş ikişer sahne ile ele alıyor. Hem sanat tarihinden ünlü tablolara referans veren, hem otobiyografik özellikler taşıyan, hem de sanatçının üç bölümden oluşan, bu üç sınıftan insanlarla birlikte yaşayarak toplumu incelediği belgesel serisinin çekimlerinde edindiği gözlemlere dayanan bir iş çıkmış ortaya. Ve sergideki tüm diğer işler gibi detaylarda kaybolacağınız sahneler tasvir edilmiş.

Tüm bunlar yeterli olmuştur diye düşünüyorum fakat bir eserden özellikle söz etmeden de bu yazıyı bitiremeyeceğim: Grayson Perry’nin 2005 tarihli, harita baskısı, Print for a Politician (Bir Politikacı İçin Baskı). Dört levhadan oluşan bu baskı eser, onlarca insan grubu arasında kaotik bir savaş manzarası sunarken, her bir insan grubu bir özelliği ile diğerlerinden ayrıştırılmış durumda. (Sanatçının en büyük hayali bu baskının bir politikacının odasında asılı olmasıymış -ki Print for a Politician şu anda Londra’daki Avam Kamarası’nda asılı durduğu için sanatçının hayali gerçek olmuş.)

Dünya üzerindeki toplumların bir parçası olan bireyleri küçük gruplara ayıran, ötekileştiren, ayrıştıran, düşmanlaştıran şeylerin her biri sanatçının hayali dünyasında da mevcut. Üstelik bunların sadece etnik, dini, cinsel ve politik gruplar olmadığını, tüm bunların yanı sıra küçük farklılıkların da bu grupları ötekileştiren durumlar olduğunu fark etmiş Grayson Perry: Fitness fanatics, non-smokers, fat people, childless couples* gibi…Üstelik yetmemiş, haritasının bir köşesine toplumun ne kadar küçük parçalara bölünse de yine de ötekileştirecek bir grup bulacağını bildiğini göstererek Them** tanımını da unutmamış. (Them‘in mezardaki ölülerden oluşan bir grup olması ise ayrı bir detay.)

Bu noktada eserin, Grayson Perry’nin din, sosyal sınıf, statü ve zevkler gibi insanların kimliğini oluşturan ve onları farklılaştıran kavramları eserlerine nasıl yansıttığını göstermeye çalışan serginin bir özeti niteliğinde olduğunu söylemek de mümkün.

Grayson Perry’nin küçük farklılıklar üzerine inşa ettiği sanatsal ve hayali dünyası ile tanışmak ve gerçekten farklı olan bu sanatçıyı keşfetmek için 26 Temmuz’a kadar Pera Müzesi’ni ziyaret edebilirsiniz. Pera Müzesi’nin 10. yılı, bir kez daha kutlu olsun!

*Fitness fanatikleri, sigara içmeyenler, şişman insanlar, çocuksuz çiftler | **Onlar

İlginizi çekebilir: ArtsyMagger’dan İstanbul Sergi Takvimi