Daima viskinin İrlanda kültürü ile The Irish Spirit’in, yani yaratıcı, sosyal ve cesur İrlanda ruhunun önemli bir parçası olduğunu söylüyor, viski kültürünün İrlanda ve İskoç gelenekleri etrafında şekillendiğinden bahsediyorum. Peki ya Amerika? Bugün tüketimini en çok yapan ülkelerden biri olan ABD’ye viski nasıl geldi, başka bir deyişle bu Amerikalılara viski yapmayı kim öğretti? Bu yazımda size biraz viskinin Atlantik Okyanusu’nu nasıl aştığından ve Amerika kıtasındaki, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki yolculuğundan, biraz da bourbon ile viskinin farkından söz etmek istedim.

Viski Amerika’ya nasıl ulaştı?

Viskinin Avrupa ve özellikle Britanya’dadaki tarihi neredeyse 1000 yıl öncesine dayanıyor. Damıtma yöntemlerini kıta Avrupa’sından İrlanda ve İskoçya‘ya götüren manastır rahipleri, burada şarap yapmak için üzüm yetişmediğini fark edince, prosedürde üzümün yerine tahılları koymayı deniyorlar ve bu modern anlamda bildiğimiz viskinin atasının doğumuna neden oluyor! 17. yüzyılda Avrupa, Yeni Dünya’yı kolonize etmeye başlıyor ve Amerika kıtasına ilk yerleşenler arasında ağırlıklı olarak İrlandalılar ve İskoçlar da bulunduğundan, kendileriyle özdeşleşmiş bu içkiyi, reçetelerini ve damıtma yöntemlerini de yanlarında götürüyorlar. 18. yüzyıla gelindiğinde Amerika’da birçok viski imalathanesi kurulmuş. Hatta artan değeri nedeniyle 1775-1783 yılları arasındaki Amerikan Bağımsızlık Savaşı sırasında viski bir para birimi olarak kullanılmaya başlamış. Viskinin önemi ve değeri öyle bir artmış ki, savaş sonrasında Amerikan hükümeti, tüm damıtılmış içkilere özel bir ek vergi uygulamaya başlamış fakat bu vergiye halk arasında “Viski Vergisi” denmiş. Fakat bu vergi, özellikle ellerindeki fazla tahıllardan viski üreterek kâr eden çiftçiler arasında rahatsızlığa neden olmuş ve yıllar süren birçok eyalete sıçrayan ve “Viski İsyanı” denilen bir isyan ve bu isyandan doğan bir siyasi muhalefet ortaya çıkmış. Hatta 1801 yılında Thomas Jefferson‘ın başkan seçilmesinin en büyük nedeninin “Viski Vergisini” kaldırma vaadi olduğuna inananların sayısı hiç de az değil!

İrlanda viskisi için zor zamanlar: Prohibition dönemi

Viskinin Amerika’daki yıldızı ne yazık ki hep aynı şekilde parlamaya devam etmemiş ama: 1920 – 1933 yılları arasında katı yasakların yürürlükte olduğu Prohibition döneminde içki üretimi ve tüketimi yasaklanmış. Dolayısıyla sadece ABD’deki değil, ABD’yle iş yapan tüm ülkelerdeki içki üreticileri büyük zarara uğramış. Başta F. Scott Fitzgerald‘ın The Great Gatsby romanından hatırlayacağınız üzere, yasaklar tabii ki yeraltı partilerinin, gizli barların ve el altından kaçak üretilen, dağıtılan ve tüketilen bir içki piyasasının, gizemli bir eğlence dünyasının ve zenginlerin tadını çıkardığı bambaşka bir kültürün doğuşuna sebep olmuş. Bu dönemde İrlanda ve İskoçya’daki viski üreticileri ABD’ye kaçak içki satmaya karşı çıktıkları için, bunun zararını da kendileri görmüşler. Hem ABD’de ve Avrupa’daki diğer üreticiler kaçak satışlara devam ettikleri için kâr elde etmeyi sürdürmüşler hem de sahte İrlanda ve sahte İskoç viskisi ucuza satılarak gerçek ve kaliteli İrlanda ve İskoç viskilerinin adını lekelemeye başlamış. Eski günlere geri dönmek uzun zaman almış ve 1960’lardan itibaren Amerikalılar tekrardan İrlanda ve İskoç viskilerinin değerini bilmeye başlamış.

İrlanda Viskisi ve Amerikan Viskisi

Amerikalılar viskiyi İrlandalılardan öğrenmiş olsa da, tabii ki hem zamanla değişen gelenekler hem de farklı bir kıtanın koşulları nedeniyle bu iki viskinin tamamen aynı olmasını beklemek fazla olur. Amerikan viskilerinin en büyük farkının İrlanda viskisinin aksine bir kez damıtılması ve minimum %51 oranında mısır kullanılarak üretilmesi olduğunu söylemek mümkün. Amerika’da en çok üretilen ve tüketilen ürünlerden birinin mısır olduğu göz önünde bulundurulursa buna şaşmamak gerek. Bir diğer farksa Amerikalı üreticilerin kullandığı sıfır meşe fıçılar. Bu fıçıların daha sonra İrlanda ve İskoçya’daki üreticilere gönderildiğinden ve buralarda üretilen viskilerin aroması için büyük önemi olduğundan viski fıçıları hakkındaki yazımda bahsetmiştim. Kısacası viskiyi İrlandalılardan öğrenen Amerikalılar, İrlanda ve İskoç viskilerini tamamlamaya ve beslemeye devam ediyor. Her şey uyumlu bir döngü içinde ve Amerikalılar viskinin tadını çıkarmaya devam ediyor.