Asmalımescit sokakları günün her saati hayatı farklı bir tonda fısıldar bize. Gündüzü başka, gecesi başka mahallenin her anı İstanbul’u anlatır. Gerçek olmasını ümit ettiğimiz İstanbul’u. Yabancısı bile tanıdık, kültürü çok, ruhu hüznünde değil neşesinde saklı. Hızlıdır. Öğrenmeye hevesli, yorulmaktan korkmayan, eğlenmeyi hak sayan herkesi kucaklar. Yaşama övgü mahallesidir bir nevi. Bu yüzden küllerinden yeniden, defalarca doğar.

Ağır ağır işleyerek kalabalığı yarıp geçen tramvay tıkırtıları, bir zamanların pastanelerinden yükselen yazar lakırtıları, çatal-kaşık ve kadeh tokuşturma sesleri, müziğin ritmi ve daha birçok ses sinmiştir Asmalımescit’in ruhuna. Şık olmaya karar verilmiş bazı gecelerde, eğri büğrü taşları arasına girip çıkan yüksek topuklu ayakkabıların gecenin yankısı olduğu; bir sokağın köşesinden klarnetlerini üfleyerek gelen bağrı yanık çalgıcıların, yıllar sonra görüşüp bir rakı sofrası etrafında buluşmuş lise arkadaşlarının, “belki bu defa olur” umuduyla çıkagelen Tinder sevgili adaylarının, tek gecelik ya da yüzyıllık aşkların mahallesidir burası. Hiç eskimez ve anıları hiçbir zaman unutulmaz.

İstanbul dokusuna inceden inceye değinen kitapların, filmlerin, dizilerin içinden de çıkıp gelir arada. O tramvay geçip gider içlerinden; Tünel Geçidi’ne varana kadar o çok sevdiğimiz “kırmızı”yı izleyip dururuz. Sait Faik geçer, Orhan Veli geçer, Demir Özlü geçer… Türkan Şoray sardunyalarını sular Tünel Geçidi’ndeki o binada, bir filmin bir film olduğundan habersizce; sanki gerçek gözüktüğü o anlarda. İşte, tüm bu yaşanmışlıkları tek bir rotaya sığdırıp, bakmanın ötesinde görmeye çalışarak yürüyoruz Asmalımescit sokaklarında. Haydi, başlayalım!

Gözüme Çarpanlarla Asmalımescit

• Kallavi Sokak: Asmalı’nın en canlı sokaklarından biri olan Kallavi’nin birkaç yıldızı var. Biri Kafkasya mutfağının ağız sulandırdığı Fıccın, bir diğeri Celalettin Benli Ismarlama Gömlek.
  Not: Sokağın sonunda bir zamanlar, sanatçıların sergi açılışlarına ev sahipliği yaptığı Maya Galeri yer alıyormuş. En üst katında ise Yıldız Moran’ın fotoğraf stüdyosu varmış.
  
• Suriye Pasajı: Caddenin en göz alıcı pasajlarından olan Suriye Pasajı 1901’de yaptırılmış. Ofislere ve dairelere ev sahipliği yapan pasajın en alt katında ikinci el sevenlere hitap eden cıvıl cıvıl By Retro Butik var.
  
• Mescit Mahallesi: Asmalımescit’in kalbi. Yan yana kafeler, antikacılar, her mevsim başka bir renge bürünen tepeden sarkan asma yaprakları

• Atlas Apartmanı: 1930’larda, Sait Faik Abasıyanık, Fikret Adil gibi isimlerin vakit geçirdiği Tunalı Meyhanesi bu apartmanın girişinde yer alıyormuş. Artık, yerinde Şimdi Asmalı Kafe var.
  
• Tünel Geçidi: İki ucu da sokağa açılan pasajın yapım tarihi 1886. Eski dönemlerde çoğunlukla Musevi ailelerin yaşadığı ve giriş katlarında dükkânlarının olduğu pasaj günümüzde üst katlarda ofislere, girişindeyse mekanlara ev sahipliği yapıyor.

• Kohen Kitabevi: Pasajın, eski dokusunu en iyi koruyabilmiş köşesi bu kitabevi. İki kızkardeşin 1918’de “Kohen Hemşireler Kitabevi” ismiyle kurduğu bu kitapçıda, moda dergilerine, tarihi gravürlere, eski kataloglara rastlamak mümkün. Ayrıca, önündeki masalarına oturup kahve keyfi yapmak da.

• Jurnal Sokak: Mahallenin en gözlerden saklı sokağı gibi dursa da günün her saati artık fotoğrafçıların akınına uğruyor. Nedeni aşağıda. Ayrıca, sokağın en yenisi Bordel Imbiss, canı sosisli çekenlerin imdadına yetişiyor.   
  Not: Jurnal Sokak dünden bugüne bazı dizilerin çekildiği sahnelerde göze çarpıyor. İlki, Süper Baba’da (1997) bu sokaktaki No:14’teki apartmanda Elif’in yaşadığını görüyoruz. O zamanlar oldukça köhne durumda. Daha sonra Şahsiyet (2018) dizisinde Agâh Bey’in yaşadığı apartman ve son olarak da  Masumlar Apartmanı’nın (2020) ana binası olarak karşımıza çıkıyor.
  
• Narmanlı Han: 1831’de yapılmış apartman önce Rus elçiliğine, sonra Rus Hapishanesi’ne ve son olarak da Narmanlı ailesine ev sahipliği yapmış. Geçtiğimiz yıllarda restore edilerek içine mekanlar yapılan hanın, bir de yurt olduğu dönem var ki Ahmet Hamdi Tanpınar, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Aliye Berger gibi isimlerin çalışmalarını yürüttüğü.
  
• Botter Apartmanı: II. Abdülhamid döneminde sarayın terzisi Jean Botter için yapılmış bina, Art Nouveau mimari örneklerinin ilklerinden. Dönemin en önemli mimarlarından Raimondo D’Aronco’nun eseri olan bu binada, terzi, ailesi ve hizmetlileri yaşamış. Aynı zamanda Botter’in atölyesi bu apartmandaymış. Günümüzde İBB Miras tarafından restore edilerek, yakında kütüphane ve kültür merkezi olarak yeniden açılmayı bekliyor.
  Not: Ayşe Övür’ün bu apartmandan esinlenerek yazdığı “Botter Apartmanı” adında bir kitabı var.
  
• Adahan Oteli’nin baharda açan ve Pera’ya bakan cephesini boydan boya saran wisteria çiçekleri.

• Giuseppe Donizetti: Asmalımescit’in en önemli isimlerinden biri. Meşrutiyet Caddesi’ndeki, bir zamanlar yaşadığı yere yapılan otele de adı verilen İtalyan müzisyen Donizetti, Sultan II. Mahmud döneminde İstanbul’a davet edilerek askeri bandonun başına getirilmiş.
  Not: Giuseppe Donizetti’nin yağlı boya portresi Palazzo Donizetti Oteli’nin resepsiyonunda yer alıyor.
  Bir not daha: Müzikolog ve besteci Emre Aracı’nın kitabı; Donizetti Paşa Osmanlı Sarayının İtalyan Maestrosu Donizetti Paşa kitabında, müzisyenin hayatı detaylı anlatılıyor.

Film ve Edebiyatta Asmalımescit

• Ferzan Özpetek’in yönettiği İstanbul Kırmızısı’nda Helvetia Lokantası’nın olduğu köşede,
• Atıf Yılmaz’ın filmi Hayallerim, Aşkım ve Sen’de Tünel Geçidi civarında Türkan Şoray ile,
• Fatih Akın’ın Yaşamın Kıyısında filminde Yakup2’de, Büyük Londra Oteli’nde,
• Demir Özlü’nün Bir Beyoğlu Düşü romanında (aynı zamanda Hayallerim, Aşkım ve Sen de bu kitaptan uyarlama) Tünel çevresinde,
• Fikret Adil’in Asmalımescit 74: Bohem Hayatı kitabında, 1930’lar döneminin Asmalımescit  sokaklarında bu mahalle karşımıza çıkıyor.
  Not: Fikret Adil’in kendisi de Asmalımescit No: 47 yaşamış. Şimdilerde otopark olan alan, yazarın o dönemki eviymiş.

Aklımın Bir Köşesinde

• Asmalımescit Caddesi’nin asmalı sokağında meyhane denilince akla ilk gelenlerden Yakup2 ve Asmalı Cavit’te dostlarla yenilen yemekler,
• Şimdi Asmalı’da kokteyl eşliğinde gelen taco’lar,
• Şahin Lokantası’nın anne usulü sebzeli yemekleri ve muhallebisi, güleç yüzlü aşçıları,
• Parantez’de akşama aperitivo ile hazırlanıp, Moretenders’da geceyi bir kokteylle sonlandırmak,
• Timurlenk Art Gallery’nin göz alıcı resimleri arasında vadedilmiş bir zaman yolculuğu,
• Helvetia’nın tanıdık yüzleriyle bir öğlen yemeği, Mabou Pera’da kutlama yemeği, Sofyalı 9’da anason kokulu ve mezeli bir akşamüstü kaçamağı,
• Mahallenin ve Sofyalı Sokak’ın en yenisi Lokal Kolektif / Kitap ‘ta kitapların ve kahve kokularının arasında olmak,
• Akşamüstü bir bira için Corridor’un yoldan geçenleri gören köşesine konumlanmak,
• Geceyi bitirmeye çeyrek kala, eve dönmeden önce uğrayıp bol nane ve nar ekşili salatalarla gelen dürümlerin tadına Canım Ciğerim’de varmak,
• Noir Pit Coffee’de latte ile soluklanıp, Aheste’de arkadaşlarla mezeler eşliğinde felekten bir gece çalmak,
• Mikla Bar’ın terasında günbatımı saatlerinde Benim Adım Kırmızı kokteyli ile Orhan Pamuk’un kulaklarını çınlatmak.

Sanat Rotası

• Salt Beyoğlu: Dönemsel sergiler, çevrimiçi gösterimler ve seminerler için daima aklımızda olan adreslerden.
• Anamed: Koç Üniversitesi’ne bağlı Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi. Güncel sergileri ziyaret etmek ve sonrasında terasındaki Divan Brasserie’de bir akşam yemeği için uğranılabilir.
• Garibaldi Sahnesi: İtalyan kahramanlarından Giuseppe Garibaldi’den adını alan ve 1863’te “İtalyan İşçi Derneği” olarak açılan binanın tarihi dokusu bile başlı başına görmeye değer. Tiyatro oyunlarını bu salondan izlemek ise nostalji severler için paha biçilemez.

Ayaküstü Sohbetler

El dikimi erkek gömlekleri diken, mahallenin en eski sakinlerinden Celalettin Bey’le sohbet etmeyi unutmayın. Kendisi, hem Asmalımescit’in hem de ilk olarak çalıştığı terzihanenin olduğu Hazzo Pulo Pasajı’nın eski günlerini büyük bir keyifle anlatıyor. (Kallavi Sokak, No: 6/B)

Kapak Fotoğrafı: Deniz Yılmaz Akman

İlginizi çekebilir: Deniz Yılmaz Akman’dan Yeldeğirmeni Mahallesi