Sizden bildiğiniz müzik aletlerini saymanızı isteseydim bu saydıklarınızın arasında piyano, keman, gitar, davul vs. olurdu değil mi? Peki ya yaybahar, şarkı söyleyen ağaç ya da misket makinesi saydıklarınızdan biri olur muydu? İşte bu yazımda alışılmışın dışındaki müzik aletlerinden bahsetmeye çalışacağım.

İlginç Müzik Aletleri ve Yaratıcıları

Misket Makinesi (Marble Machine)

Misket Makinesi olarak bilinen bu müzik aleti İsveçli bir müzik grubu olan Wintergatan’ın eseri. Bu enstrümanın yapımı 14 ay sürmüş ve ilk kaydını da 1 Mart 2016’da yapmış. Misket Makinesi 2000 adet misketin hareket edip bazı müzik aletlerini tetiklemesi sonucunda çalışıyor. Çalışma prensibini biraz daha açmak gerekirse enstrümanın içinde bas gitar, vibrafon ve davul vb. var. Çarklar ve bilyeler vasıtasıyla vurmalı çalgıları idare edebiliyor ve bir yandan da bas gitar çalabiliyorsunuz. Ayrıca bas gitar ile çaldığınız melodiyi kaydeden ve bu kaydın üzerine başka melodiler çalmanızı (loop station) sağlayan bir özelliği de var. Bıraktığım videoda Martin Molin’in Misket Makinesi ile gerçekleştirdiği performansı izleyebilirsiniz.

Yaybahar

Yaybahar olarak adlandırılan bu müzik aletinin mucidi bir Türk, Görkem Şen. Enstrüman yapma fikrinin nerden geldiğini ise kendisinin bir röportajında yer alan açıklamasından öğrenebiliyoruz: “Dünya enstrümanlarının tümüne merakım vardı. Varolan zenginlikten ilham alarak yeni bir şeyler ortaya çıkarma fikri ile beraber, aslında beni enstrüman yapma işine en çok heveslendiren bir kitap oldu. Ortaya koymak istediğim müzik için bir niyet ve his besliyordum ancak bu kitapta aktarılan müzik düşüncesi beni derinden etkiledi ve çalışmalarıma kitaptan aldığım ilhamla devam ettim… “

​​​Görkem Şen’in yanıtında bahsi geçen kitabın adı da “Müzik: İnsan ve evren Arasındaki Köprü” dür. Zaten kendisi de bunu röportajın devamında belirtiyor. Yaybaharın sesi membran, yay ve tellerin birlikte çalışmasıyla oluşuyor. Kısaca telde oluşan titreşimler, esnek yayın taşıyıcılığı vasıtasıyla davula ulaştığında sesler meydana geliyor. Bıraktığım videoda Görkem Şen’in Yaybahar ile gerçekleştirdiği performansını izleyebilirsiniz.

Şarkı Söyleyen Ağaç (Singing Ringing Tree)

Aslında bu alete müzik aletinden çok “ses heykeli” deniliyor. Rüzgarın gücünü kullanarak çeşitli sesler çıkarıyor. Yani bu enstrümanı doğanın nefesi çalıyor. Müzik aletinin çalışma prensibi ise temel olarak şu şekilde; belli boyutlardaki galvaniz borulardan geçen rüzgarın uğultusu çeşitleri seslerin oluşmasını sağlıyor.

Şarkı Söyleyen Ağaç’ı Mike Tonkin ve Anna Liu tasarlamış ve 2006 yılında tamamlanmış. Eser şu anda  İngiltere’deki Burnley kasabası yakınlarında yer alıyor. Ayrıca bu sesi insanlar ürkütücü bulabiliyormuş zaten bu durum aletin (korkunç cadı masallarına konu olan) Pendle Tepesinde olmasıyla daha da bir anlamlı hale geliyor ve adeta misafirlerine davetiye çıkarıyor. Borularla oluşturulan bu yapıt bir ağaca benzetildiğinden “Şarkı Söyleyen Ağaç” olarak isimlendiriliyor. Eser 2007 yılında RIBA tarafından En İyi Uluslararası Heykel ödülünü de almış. Bıraktığım videoda da bu devasa müzik aletini görebilir ve dinleyebilirsiniz.

Zeusaphone

“Zeusaphone” bir başka tabiriyle “Tesla’nın Şarkı Söyleyen Bobini” elektrik enerjisini kullanarak ses üreten bir enstrüman. Bunu ise Tesla bobini vasıtasıyla gerçekleştiriyor. Yani ses, kıvılcımın havayla etkileşimi sonucunda oluşuyor. Kıvılcımların manipüle edilmesiyle de ezgi ortaya çıkıyor. Bu alet çıkardığı ses kadar sunduğu görüntüyle de etkileyici. Bıraktığım videoda işitsel ve görsel şölen sunan Zeusaphone’u görebilir ve de dinleyebilirsiniz.

Cam Armonika (Glasharmonika)

Cam Armonika, birçok başka isimle de bilinmektedir: “yasaklı müzik aleti”, ya da “meleklerin sesi” gibi… İlk versiyonu 1740 yılında İrlandalı müzisyen Richard Puckeridge tarafından içi farklı miktarda suyla dolu bardaklarla yapılan bir gösteride kullanılıyor. İlerleyen zamanlarda ise Benjamin Franklin bahsi geçen enstrümanın, 18. yüzyılda mekaniksel versiyonunu geliştiriyor ve adını armonika olarak belirliyor. Bu pedallı versiyonda 37 tane çapı ve kalınlığı farklı cam kase bulunuyor ve pedala basıldığında cam kaseler dönmeye başlıyor ardından parmaklarla (ıslatılarak veya nemlendirilerek) kaselere dokunuluyor ve böylelikle ezgi oluşturuluyor. Bununla birlikte bu müzik aletiyle farklı müzisyenler de ilgilenmiş ve onun için eserler yazmışlar. Bunlardan biri de Mozart! (Mozart, cam armonika için iki eser yazmış.) Bıraktığım videoda Cam Armonika’yı görebilir ve dinleyebilirsiniz.

Kapak Fotoğrafı: Zeusaphone

İlginizi çekebilir: Ayça Yenigün’den Kalimba