Özgür fikirleri ve sanat, tasarım, mimari ve eğitim alanında deneysel ve özgür olmayı destekleyen sanat ve tasarım okulu olan Bauhaus, 1919 yılında kurulmuştu. Yalnızca 14 sene faaliyet göstermiş olsa da, hem okulun yetiştirdiği sanatçı, tasarımcı ve mimarlar hem de onların fikirlerini paylaşmayı ve onların çizgisinde üretim yapmayı sürdüren çağdaşlarımız sayesinde Bauhaus hâlâ yaşıyor! Bu yıl Bauhaus’un 100. yılı kutlamaları kapsamında, okulu ve akımı yakından tanıyabilmeniz ve anlayabilmeniz için birçok sergi açıldı, belgeseller ve filmler çekildi.

Bauhaus nedir?

1919’da Weimar’daki binasında eğitim vermeye başlayan Bauhaus okulu, mimari, tasarım, sanat alanlarında yepyeni akımlar yaratmış, dünyaca ünlü sanatçılar yetiştirmiş ve bugün hâlâ izleri görülen bir sanat ve tasarım anlayışının temellerini atmış. Bauhaus sözcüğü Almancada yapım-evi gibi bir anlama geliyor, kurucusu ise Alman mimar Walter Gropius. Buna rağmen ilk yıllarında Bauhaus okulunda mimarlık bölümü bulunmuyormuş; bunun nedeni ise okulun tüm sisteminin Gesamtkunstwerk (bütün sanat) anlayışına dayanması ve mimarlık dahil tüm sanat ve tasarım dallarının bir bütün olduğunun düşünülmesi. Sanat, zanaat, mimari ve teknolojiyi iç içe geçiren, öğrencileri kolektif ve bireysel çalışmanın dengelendiği bir sistemle eğiten, interdisiplinerliği ve bir arada yaşamayı teşvik eden bir eğitim sistemi… Okulun bir diğer başarısı ve ilericiliği ise kadınların sanat, tasarım ve mimari eğitimi almasını teşvik etmesi, eğitimde cinsiyet eşitliği için önemli adımlar atmış ve düzenlemeler yapmış olması.

1919’dan 1925’e kadar Weimar‘da, 1925’ten 1932’ye kadar Dessau‘da, 1932’den kapandığı 1933’e kadar ise Berlin‘de faaliyetini sürdüren okul daima mimar direktörler tarafından yönetilmiş. Okulun bu kadar fazla yer değiştirmesinin nedeni, Almanya’da gitgide kötüleşen, baskının arttığı politik atmosferden ve Nazi partisinin okulu bir komünist faaliyet olarak algılamasından kaynaklanıyor. Nihayetinde modern sanat, modern tasarım ve modern mimari açısından çok önemli fikirler ortaya atan, mimarlık ve tasarım eğitimi için birçok okula model olan ve çok önemli sanatçı ve tasarımcılar yetiştiren okul, sadece 14 yıl boyunca eğitim verebilmiş. Okulun eğitim anlayışı ve yarattığı akımlar, II. Dünya Savaşı yıllarından itibaren ABD’de, II. Dünya Savaşı sonrasında (ve günümüzde) ise ABD’nin yanı sıra başta İngiltere, Kanada ve İsrail olmak üzere uluslararası anlamda yaşamaya devam ediyor.

Bauhaus’un 100. Yılı Etkinlikleri

_100. yılın şerefine, tam 100 yıl önce Bauhaus’un doğduğu yer olan Weimar‘da, 6 Nisan 2019‘da bir müze açıldı. İlk yıllardan işlere adanmış müzenin koleksiyonu, Walter Gropius’un 1920’lerden itibaren topladığı işlerden oluşuyor.

_Dessau‘daki yeni Bauhaus Müzesi ise, 8 Eylül 2019‘da açılacak. İnşaatına Aralık 2016’da başlanan bu dev müze, bugüne kadar depolarda saklanmak zorunda kalan, 49 bini aşkın parçadan oluşan, dünyanın en büyük iki Bauhaus koleksiyonundan birinin ziyaretçilerle buluşması demek. Proje, addenda architects‘e ait.

_Berlin’deki Bauhuas-Archiv binası ve müzesi, 100. yılla beraber kapsamlı bir renovasyona girdi ve ek binalarla genişletiliyor. İnşaatın 2022 yılına kadar sürmesi planlanıyormuş. Tam da 100. yılda Berlin’deki bu dev arşivin kapalı olmasına üzüldüyseniz, Berlin’in Charlottenburg bölgesine uğrayın. Ücretsiz ziyaret edilebilen, Charlottenburg’daki the temporary adlı mekan, yeni binanın yapımı tamamlanana kadar Bauhaus-Archiv’den çeşitli malzemeleri deneysel formatlarda izleyiciye sunan sergilere yer veriyor. Ayrıca tasarım ürünler ve sanat, tasarım ve mimari alanında kitaplar bulabileceğiniz bauhaus-shop da buraya taşınmış.

_Massachuesetts, ABD’deki Harvard Art Museums, dünyada Bauhaus’a dair en kapsamlı koleksiyonlara sahip müzelerden biriymiş. Müzede şubat ayında açılan The Bauhaus and Harvard sergisi ise müzenin koleksiyonun dışına çıkıyor ve Almanya’daki Busch-Reisinger Müzesi‘nin koleksiyonundan, bugüne kadar nadiren gösterilmiş öğrenci eskizleri, tasarım objeler, fotoğraflar, sanat eserleri ve arşiv malzemesini görücüye çıkarıyor. 74 sanatçının 200’den fazla işini görebileceğiniz sergi, 28 Temmuz’a kadar devam edecekmiş. Ama ABD’ye gidemeyenler için müzenin 32 bin civarı parçaya sahip koleksiyonunun tamamının online olarak erişilebilirolduğunu ekleyeyim. Bu muazzam arşive buradan ulaşabilirsiniz.

_Bauhaus akımının ustalarından biri, İsviçreli sanatçı Paul Klee. İsviçre’nin başkenti Bern‘de sanatçıya adanmış sanat merkezi Zentrum Paul Klee de, Bauhaus’un 100. yılında özel bir sergi hazırlamış: Kandinsky, Arp, Picasso… Klee & Friends. 1 Eylül’e kadar ziyaret edebileceğiniz sergide Klee’nin farklı sanatçı ve akımlarla olan ilişkileri inceleniyor.

_Londra‘daki galeri Hauser & Wirth Macar sanatçı ve fotoğrafçı, aynı zamanda Bauhaus hocalarından biri olan László Moholy-Nagy‘ye bir sergi ayırıyor: 22 Mayıs – 27 Temmuz tarihleri arasında görebileceğiniz sergide sanatçının 1920-1940 yılları arasındaki fotoğraf, resim, heykel, film ve tasarımları var. Hauser & Wirth‘ün Zürih‘teki merkezinde ise 9 Haziran – 14 Eylül tarihleri arasında bir diğer Bauhaus figürüne adanmış başka bir sergi var: Max Bill. Bauhaus Constellations sergisi, İsviçreli tasarımcı Max Bill ve diğer Bauhaus sanatçıları ve tasarımcıları arasındaki bağlantıları inceleyecek.

_Los Angeles’taki Getty Research Insititue Getty Center, Bauhaus Beginnings sergisinde Bauhaus’un kuruluş yıllarından 250 objeye yer veren bir sergi düzenliyor. 11 Haziran’da açılacak ve 13 Ekim’e kadar görülebilecek sergide çizimler, kolajlar, fotoğraflar, kumaş örnekleri, sanatçı kitapları, öğrenci defterleri, ders notları ve mektuplar da yer alıyor.

_100 yılı belki de en iyi şekilde özetleyen sergi ise 6 Eylül 2019’da, yani Dessau’daki müzenin açıldığı hafta, Berlin’deki Berlinische Galerie‘de kapılarını açacak. 27 Ocak 2020’ye kadar ziyaret edebileceğiniz Original Bauhaus sergisi, okulun ve akımın dünü ve bugün arasında eserler ve sanatçılar üzerinden bağlar kuracak.

_Üç hafta boyunca, okul için en önemli üç şehirde gerçekleşecek Triennale der Moderne, 16 Eylül – 13 Ekim 2019 tarihleri arasında Berlin, Dessar ve Weimar‘da. Etkinlik bir modernizm network‘ü oluşturmayı hedefliyor.

_Peki İstanbul? İstanbul Modern‘de 7 Temmuz’a kadar sürecek İplikten Çözülenler: Tekstilde Küresel Anlatılar sergisinin özel bir alanı Bauhaus’a ayrılmış durumda. Bauhaus’un dokuma atölyelerine adanan büyük ölçekli bir enstalasyon, sanatında tekstil malzemelerini kullanan 25 çağdaş sanatçının işlerini görebileceğiniz sergide yer alıyor.

Bauhaus Belgeselleri / Filmleri

_DW Documentary adlı yapım şirketi, Bauhaus’un 100. yılına özel olarak 3 bölümlük bir belgesel dizi hazırlamış: Online ve ücretsiz olarak izleyebileceğiniz The Future Is Now! 100 Years of Bauhaus, Bauhaus’un tarihi ve tasarım prensiplerini inceleyen 50’şer dakikalık üç bölümden oluşuyor: The Bauhaus Code, The Bauhaus Effect ve The Bauhaus Utopia. İzlemeye buradan başlayabilirsiniz.

_Bauhaus’a dair çekilen en kapsamlı belgesellerden biri, bu yıl festivalleri dolaşmaya başladı: Vom Bauen der Zukunft – 100 Jahre Bauhaus / Bauhaus Spirit: 100 Years of Bauhaus

_Henüz yapım aşamasındaki bir diğer belgesel ise Bauhaus’un Almanya’dan sonraki dönemine odaklanıyor. The New Bauhaus, akımı ve prensiplerini Chicago’ya taşıyan ve kentin mimarisinde önemli etkiler oluşmasına neden olan Macar mimar László Moholy-Nagy‘nin etkilerini inceleyecek.

_Alman televizyonlarında 13 Şubat’ta yayınlanan televizyon filmi Bauhaus, Alma Siedhoff-Buscher‘in yaşamından esinlenmiş. 1920’lerin Almanya’sında Bauhaus’un kadın öğrencilerinden birinin hikâyesini izlemek ilham verici olacaktır diye düşünüyorum.

_Doğrudan ilgili olmasa da izleyebileceğiniz bir diğer yapım ise, bir Netflix dizisi: Babylon Berlin. Bauhaus ‘un aktif olduğu 1920’ler ve 1930’larda geçen bu iki sezonluk dizi, Bauhaus’la ilgili doğrudan bilgi vermese de, II. Dünya Savaşı yılları öncesindeki politik atmosferi kavramanıza ve dönemin estetik anlayışına hakim olmanızı sağlayacaktır.

İlginizi çekebilir: İstanbul Sergi Takvimi