Geçmişi konu alan belgeseller tarihe açılan birer pencere görevi görür. Hele ki yetenekli yapımcıların elinden çıkmışlarsa tarihî anlar tekrar hayat bulur perdede. Geçmişe ait gurur verici ya da utanç dolu anları izledikçe içinde bulunduğumuz zamanı ve kat ettiğimiz yolları daha net görebilme imkânımız oluyor.

ABD’de özellikle son günlerde tekrar gündemde olan siyahi hakları ve protestolarının ABD’nin geçmiş politikalarının devam eden bir etkisi olduğunu düşünen insan sayısı hiç de az değil. Hemen herkes siyahi hakları ve siyahilerin geçmişte yaşadıkları sıkıntılara dair filmler izlemiştir. Meraklılar ve daha da çok bilgi sahibi olmak isteyenler içinse izlenmeye değer, siyahi haklarını konu edinen birkaç belgesel önerisi bu yazının konusu…

Siyahi Hakları Üzerine Belgeseller

The African Americans: Many Rivers to Cross (2013)

Emmy ödüllü belgesel 2013 yılında gösterime girdi, siyahilerin tarihinden çok bugünün Amerika’sında siyahi olmanın anlamı ve hissettirdiklerine eğiliyor. Bulundukları toplumdan onları ayıran kültürel farklılıklara ve Afro-Amerikan insanların zamanla farklılaşan yaşam tarzlarına ve bakış açılarına değiniyor. Seri, 500 yıllık bir zaman dilimini, konuya hâkim olan araştırmacıların değerlendirmelerine yer vererek ele alıyor. Belgeseli hazırlayan Prof. Gates, siyahilerin yaşadıkları trajedilerin, zaferlerin, ikilemlerin de altını çiziyor belgesel boyunca. Böylece izleyiciye Amerika’da bir Afro-Amerikan olmanın nasıl hissettirdiğini başarıyla gösteriyor.

The Black List: Volume One (2008)

Bu çalışma Amerika’nın sanat, spor, siyaset, iş dünyasından birçok ünlünün katılımıyla gerçekleştiği için oldukça ilgi çekici.  Ünlü yüzlerin “portrait style” ekrana bakarak samimi bir şekilde siyah olmalarının hissettirdikleri üzerine düşüncelerini ve iyi-kötü anılarını anlatmaları, belgesele muadillerinden farklı bir akıcılık katmış.

Dark Girls (2011)

Dark Girls, siyahi kızların Amerika’da ne hissettikleri ile alakalı duygusal bir çalışma.  Belgesel, Amerika’da siyahi bir kadın olmaya dair geçmişte yaşanmış acı olayları anlatan kadınlarla bir röportaj niteliğinde. Siyahiliğin medyada nasıl gösterildiği ve esasında nasıl olduğuna dair acı tecrübelere de yer veriliyor. Belgeseli ilginç kılan diğer bir husus ise, siyahi kadınların ve dış dünyanın onların güzellik algısına dair yorumlara yer verilmesi. Beyazlaşmak için yaptıkları estetik operasyonlara ve bunun psikolojik derinliklerine değiniyor.

Freedom Riders (2010)

Freedom Riders adlı kitaptan uyarlanan 2 saatlik belgesel, 1961 yılında hayatlarını riske atan 400‘den fazla siyahi ve beyaz Amerikalının ayrımcılığı protesto etmek amacıyla ayrıştırılmış güney eyaletlere yaptıkları yolculuğu konu alıyor. Adını ise, bu protestocuların kendilerini Freedom Riders olarak tanıtmalarından ve yolculuk esnasında da bunu duyurmalarından alıyor. Yolculuk esnasında karşılaştıkları tepkilere dair yılmamalarını ve seslerini duyurma gayretlerini izliyoruz belgeselde. Verilmek istenen esas mesaj ise, büyük hareketlerin küçük adımlarla başlaması ve toplumda yankı bulmaları için dayanışmanın gerekliliği.

The Black Power Mixtape 1967-1975 (2011)

The Black Power, siyahi hareketini İsveçli bir gazetecinin gözünden anlatıyor. Siyahi hareketlenmede önemli rol oynayan siyahi aktivistlerle yapılan röportajlardan oluşuyor.

Soundtrack for a Revolution (2009)

Adından da anlaşılacağı üzere bolca müzik ve müzisyene yer veren bir belgesel. Siyahi hareketlenmeleri esnasında, hapishanelerde, toplantılarda, siyahi kiliselerinde söylenen özgürlük şarkılarını bir arada bulabileceğimiz orijinal bir çalışma. Bu şarkılar, o zamana ışık tutmaları yönüyle çok önemli çünkü şarkı sözlerindeki isyan cümleleri, dualar ve temenniler siyahilerin o dönem hissettiklerini doğrudan yansıtıyor.

İlk olarak 2013 yılında kullanılan #BlackLivesMatter etiketi, Dallas eyaletinde yaşanan son olaylardan sonra tekrar gündemde. Evet, siyahilerin hayatı önemlidir, en az beyazlarınki kadar. Ne yazık ki ırkçılık dünya tarihinden kolay kolay silineceğe benzemeyen bir cahiliye âdeti. Amerika’nın tarihinde de çok büyük bir yeri var. Siyahi haklarını konu alan daha fazla belgesel mevcut, bu yazıda sadece en popüler ve ilginç olanlara yer verdik.

Belgesel izlemeyi seviyorsanız, farklı temalardaki öneriler için suç belgeselleri, Atatürk belgeselleri, hayvanları konu alan belgeseller ve sinemayı konu alan belgeseller gibi theMagger10 listelerimize göz atabilirsiniz.