Blues Müzik, Afrika’dan ABD’ye hizmet vermesi için getirilen “zenci”esirlerin mazlumluklarını ve çoğu zaman bu mazlumluğa başkaldırılarını anlatan; üzüntüyü, hürriyeti, hissettikleri burukluğu ve beklentilerini ifade eden ezgilerle ortaya çıkmış, giderek ulusun bütün kesimlerine kök salmış ve kendi içinden Caz (Jazz) ve Rock müziği çıkarmış bir müzik çeşididir.

Siyahların iş şarkıları, katlanılmaz hayat şartlarını anlatmakta ve onlara bir çeşit tahammül kuvveti kazandırmaktadır. Yirminci asıra giriş yapıldığında siyah müziğine dair iki ekol saydamlaştırmaktadır. Birincisi, siyah dini toplantı evlerinde yetişip olgunlaşan dini ezgiler ve ilahilerden meydana gelen tarz; ikincisi ise blues müziğidir. Blues’un kelime manası; ‘aşırı bir kimsesizlik, hüzünlü ve kederli bir maneviyat hali’dir.

New Orleans’da siyah gettolarının çokca mevcut olmasından ötürü, bu şehir merkezi ilkin blues ardından da cazın odağı durumuna gelmiştir. 1912’nin ardından blues müziğin sadece sesli müzikten uzaklaşması cazı yaratan en önemli faktörlerden biri haline gelmiştir. Blues temelli olarak ilk ve en kuvvetli müzik tarzı için ivdirgen vazifesi üstlenen ‘ragtime’ yani 1895 ile 1918 yılları ortasında sevilen piyano ağırlıklı müzik tarzı, piyano tuşları üstünde yeni bir tarzın yaygın bir şekilde yararlanılması ile baş göstermiştir.

Başlıca bir piyano tarzı olduğu halde, öbür bütün çalgılarla da gerçekleştirilebilir olması, kaideli ve emprovizasyona da imkan veren karakteri ile bir ekol meydana getirmektedir. En tanınmış ve en kuvvetli ragtime üstadı, Scott Joplin’dir. Afrika-Avrupa sentezinden meydana gelip tartım, uyum, ezgi namına blues ve ragtimedan başka bir orijinal karaktere sahip olan caz müzik; 1930’lu senelerde dinleyen kişilerin müziğe olan gereksinimleri ile başkalaşmış ve artık dinleyen kişiler canlı-tartımlı şarkılara kulak vermeyi arzu etmişlerdir.

Bu şekilde, ‘Swing’ dönemi diye bilinen ve cazın en canlı ekolünü ortaya çıkaran devir doğmuştur. Benny Goodman, Louis Armstrong, Fats Miller Swind devirine damgasını vurmuş ustalardır. Caz, o zamanlarda siyahların hissettikleri güçlüklerin ve anasoyculuğun aksettirilmesidir. Cazda, enstrüman çalan kişiler belli bir ezgiye uyarak emprovizasyon icra etmektedirler. Bu bakımdan caz; blues müzik ve Ragtime’ın devamıdır.

Blues Müzik Nedir?

Blues, 19 yy’ın son zamanlarında Amerika’da bulunan Afrika kökenli esirlerin otlaklarda iş yaparken söyledikleri başkaldırma ve keder müziğidir. Blues, o devirde Amerika’da esir olarak hayat süren Afrikalı fertlerin kendilerini anlatma şekliydi. Afrikalı esirler, Kuzey Amerikalı sömürgelerinde iş yapmak üzere bulundurulduklarında, müzikal kültürlerini de yanlarında taşımışlardır.

Afrika kökenli esirlerin ezgilerinde sessel ahenkli olan dinsel ezgiler ve iş ezgileri bulunmaktaydı. Blues, çoğunlukla gitar ve piyano refakatinde tek kişilik olarak icra edilmekteydi. 1930’lu yıllarda ise Blues değişik tarzlara ayrıldı. Ayrılması sonrasında ortaya çıkan bu tarzlar; Delta Blues ve Memphis Blues’dur. Blues bu ayrımdan sonra canlılıktan ayrılıp sade, vokal odaklı olarak yoluna devam etmiştir.

Blues Müzik Tarihi

Blues müzik tarihi, caz müziğe benzer şekilde Mississipi çatalağzında başlamıştır. Caz müziğinin tersine Blues, belirgin bir zamana kadar Güney çevresinin dış kısmına doğru aşırı çoğalmıştır. 19. asırın son zamanına kadar Amerika önemli ve tarımsal bir bölgedir. 20. asırın ilk zamanlarında sayılamayacak kadar çok insan, endüstri şehirlerine göçmeye başlamıştır. Dahili harpten ve esirlerin serbest kalmasından sonra, blues müziği icra eden fertler bölgenin başka kısımlarına ilerlemişlerdir. Sayısız eskiden kalma esir, güney vilayetlerinin pamuk yetiştirilen alanlardan, Chicago ve Detroit gibi kuzey kentlerine göçmüş ve burada Blues ile tanınan haline gelmişlerdir.

1943 dönemlerinde, blues ortaya çıkmaya başlamış, Amerika’da bu müzik tarzının ivedi bir şekilde yayılması tarafların popülarite kazanmasına neden olmuş, çeşitli müzik bölümlerinin tercih edilmesine sebep olmuştur. 1955 senelerinde Chuck Berry keşfedilmiştir. Bu ustanın en önemli niteliği 3 branşta Billboard elde etmesidir. Hatta Amerika’da bu müzik tarzının çoğalmasının en önemli nedeni Chuck Berry’dir. Diğer birkaç blues müzik sanatçısının isimleri de şu şekildedir: John Lee Hooker Muddy Waters Robert Johnson B.B.King Willie Dixon Elmore James Jimi Hendrix Buddy Guy Gary Moore Lonnie Johnson Bessie Smith Stevie Ray Vaughan Robert Petway.

1950 senesinde blues, siyahların uğradığı kulüp ve barlarda dinlenen ve çok beğenilen müziktir. Amerika’ya getirilen siyah esirlerin üstünden acımasız bir alışveriş yapılmaktadır. Siyah esirler, geleneklerini muhafaza etmek için toplumsal bir vasıta şekillendirmişlerdir. 1985 senesinde esirlik dönemi sona ermiş, Amerika içinde daha önce toplumsal bir vasıta olarak değerlendirilen blues müzik tarzı yayılmaya başlamış ve evrende yaşayan birçok kişinin dinleyebilmesi sağlanmıştır.

Esasında ‘köle’ sözcüğü o fertlere uygulanan adaletsizliği onaylamış bir vaziyeti gösterebilir. Bu sebepten esirlerin bu fena hali yararına dönüştürecek ve bir yönelim doğuracak bu davranışları, ne şekilde baş yapıta kol çektiklerini görülebilecek duruma getirmekte. Bu fena katliam biçimindeki davranış neticesi 3 milyonu gören siyah popülasyonunun alışverişinin en çok yükseldiği zaman ise 1865 senesinde görülmektedir.

Türkiye’de Blues Müzik

Türkiye’de standart blues müzik eserleri ve bu işi yapanlar bile çok nadirken, bu tarzda müziği Türkçe dilinde icra edenleri yakalayabilmek Bluesseverler için neredeyse çölde vaha bulmak gibi bir şeydir. Bununla birlikte, Türkçe dilinde blues müzik olmaz düşüncesinde olanları yanlış gösterebilecek derecede çok güzel düzenlenmiş eserler bulunmaktadır.

Ülkemizde bu tarzda iyi müzik yapan Yavuz Çetin bulunmaktadır. Türkçe Blues şarkıları icra eden diğer birkaç sanatçı ve şarkıları ise şu şekildedir: Yavuz Çetin-Köle, Emre Nalbantoğlu- Kafamdaki adamlar, Kerim Çaplı- Kim Kurtarır Canımızı, Marsis- Ar Jur Sum(Bir-iki-üç), Gizli Özne-Beni Unut, Bulutsuzluk Özlemi- İstanblues, Acil Servis- Küçük adam, Mara-Hayatın kenarında.

Blues ve Alkış

Blues müziğin ortaya çıkma sürecinde hiç enstrüman kullanılmadığı zamanlardan biri olduğu için alkış yaparak bu müzik tarzı icra edilmeye başlanmıştır. Devamında ise Armonika ve gitar dahil olmuştur. Zamanla blues müzik tarzında müzik aletleri öne çıkmaya başlamıştır. Bu müzik tarzının en çok kullanılan müzik aletiyse halen alkıştır. ​​

Kapak Fotoğrafı: jazzmanmusic.com

İlginizi çekebilir: Melo Magger’dan Caz Tarihi