Oryantal deneyimlere meraklı Fas ziyaretçileri için Fez, hala bakirliğini koruyan Chouara tabakhanesi ve labirent sokakları ile turistler için deneyimlemesi beklenilenden daha zor; fakat kesinlikle çok daha keyifli bir bölge. UNESCO Dünya Mirası listesinde olan şehir, hala “Eski Şehir” anlamındaki “Madinah” bölgesi diye geçiyor. Ham deve, keçi ve koyun derilerinin, dayanılmaz sıcaklarda, yalnızca el ve ayaklar ile işlendiğini seyrederken, fiziken büyük bir dirayet isteyen bu işi yapan dabbaklara hayran kalıyorsunuz.

Yolculuğunuz, size ikram edilen taze naneler ile başlıyor. Zira daha içeri girmeden duyduğunuz keskin koku, sizin için beklenmedik bir sürpriz oluyor. Adımlarınız telaşlanıyor ve bir an önce kendinizi bu şaşırtıcı deneyimin içine atmak istiyorsunuz.

Öncelikle kaba kirlerinden arındırılan deriler, daha sonra derideki yağın ve diğer artıkların çözünebilmesi için kireç, su ve hayvan idrarı içeren bir karışımda birkaç gün bekletiliyorlar. Daha sonra kuruması için, geniş damlarda 3-4 gün bekletiliyorlar ki bu, deriyi daha ince ve işlenebilir hale getiriyor.

Kuruyan deriyi ikinci kez yumuşak hale getirmek ve renklendirme işlemine geçmek için yeniden idrar dolu bir karışımın içinde bekleten dabbaklar, bu sefer deriyi büyük haznelerin içinde kendi ayaklarıyla yoğuruyorlar. Nesillerdir geleneklerini yaşatan ve fiziksel olarak ciddi bir dirayet isteyen bu işi yapan dabbaklara bir kez daha hayran kalıyorsunuz. 

Bu aşamadan sonra artık Fas’ın o rengarenk bitkilerinden elde edilen özütler, bu derileri canlandırmak için hazırlar. Safran, kına, nane, çivit gibi malzemeler ve zeytinyağı ile parlatılarak yaklaşık 1 ay bekletilen deriler çanta, ayakkabı, kemer, cüzdan vb. üretimler için yeniden kurumaya bırakılıyorlar.

Tüm bu aşamaları izlemek için taş evlerin balkonlarında ve damlarında yolculuk ediyorsunuz. Dünyaca ünlü markaların binlerce dolara sattığı ürünlerin, burada 5 dolara çalışan dabbaklarca üretildiğini görmek de, sizi kendi içinizde bambaşka hesaplar vermeye zorluyor. 

Kapak Fotoğrafı: Deniz Kösmene

İlginizi çekebilir: Kadir Sayım’dan Fas