Kendi dönemlerinde mücadele vermiş, cesaret göstermiş, ağır bedeller ödemiş, toplumun kurallarına ve kalıplarına sığmayarak yolumuzu aydınlatmış Türk Kadınları. Bugün onların bize açtığı yollar sayesinde bizler söz hakkına, toplumda var olmaya ve dilediğimiz sektörde çalışma imkânına sahibiz. Verdikleri mücadeleleri anarak devam ettirebilmemiz adına bugün onların ilham veren hikâyelerini ve kendilerini daha detaylı tanımak isteyenler için okunabilecek kitap önerilerini paylaşıyor olacağım. İşte ne zaman umutsuzluğa kapılır veya gelecek ile ilgili karamsarlığa düşerseniz hayat mücadelesi ile hepimize ilham verecek Cumhuriyet kadınlarımız!

Muazzez İlmiye Çığ

Gerçek bir Cumhuriyet kadını, hayatının her döneminde okumuş, öğrenmiş, gelişmiş, ilham vermiş ve hâlâ vermeye devam etmekte. Belki 109 yaşında bile bu kadar parlak bir zihne sahip olmasının sırrı da bu. Bizler bugün onun ağzından Cumhuriyeti hâlâ okuyabiliyor ve öğrenebiliyoruz. Sümer ve Hitit kültürlerinin en önemli araştırmacılarından biri olan Muazzez İlmiye Çığ, on üç kitap ve birçok bilimsel makale kaleme aldı. Yolumuzu aydınlatan tüm Türk kadınlarının ortak özelliği de bilgiyi kendilerine saklamamaları ve son nefeslerine kadar bilgilerini ve tecrübelerini sonraki nesillere aktarmaları.

Kitap Önerisi: Yaşadım Demek İçin Ne Yapmalı?- Muazzez İlmiye Çığ & Büşra Sanay

Afife Jale

Osmanlı’nın en zor zamanları, kadının hiçbir hakkı olmadığı, müslüman bir kadının sahneye çıkmasının günah olarak algılandığı bir dönem… Belli bir yaşa kadar sadece evde oturup evlilik yaşına geldiğinde yüzünü bile görmediği biriyle evlenmesi beklenen Afife, başta babası olmak üzere topluma başkaldırmasıyla çocukluk hayali olan tiyatroya “ilk müslüman kadın oyuncu” olarak adını yazdırdı. Onun gösterdiği cesaret sayesinde bugün binlerce yetenekli Türk Kadını sahnede!

Kitap Önerisi: Nefesi Tutku Olan Kadın Afife Jale- Osman Balcıgil

Türkan Saylan

73 yıllık ömrüne tıp doktoru, akademisyen, yazarlık gibi onlarca sıfatı sığdırdı. Ülkesine, ülkesinin insanlarına özellikle kadınlarına hayatı boyunca emek verdi, onlar için çalıştı. Saylan 1800’lerde ortaya çıkan öldürücü Cüzzam hastalığı ile savaşmak için Türkiye’de Cüzzamla Savaş Derneğini kurdu. Bu çalışmalar Saylan’a dünya çapında bir başarı getirdi ve Dünya Sağlık Örgütüne Cüzzam hakkında danışmanlık yaptı. Cüzzam hastaları, Türkan Saylan’ın tedavi yöntemleri çıkana kadar perde arkasından hekimlerin korunduğu şekilde tedavi ediliyordu. Saylan, Cüzzam hastalarına temas eden, aynı sofraya oturan ve onlarla uzun uzun sohbet eden bir hekim olarak fark yarattı. Saylan, bunları yaparken hem hastalıklarını yenmeleri için bilimden faydalanmış hem de hastalıklarının ardından bu kişileri topluma kazandırmayı hedeflemişti. Türkan Saylan’ın bilime kattıkları dışında eğitime kattıkları sayesinde binlerce kız çocuğumuz okuyabildi. Anadolu’yu karış karış gezerek kız çocuklarının okumasına vesile oldu.

Kitap Önerisi: Türkan- Ayşe Kulin

Mina Urgan

Kendine Dinazor lakabı takan Urgan’ı “Bir Dinazorun Anıları” kitabında sayesinde tanıdım. Kendisini kısaca özetlemem gerekirse Mina Urgan, İngiliz edebiyatının en önemli eserlerini Türk literatürüne kazandırdı diyebilirim. Mustafa Kemal Atatürk, Halide Edip Adıvar, Nazım Hikmet, Falih Rıfkı Atay, Abidin Dino, Neyzen Tevfik, Sait Faik Abasıyanık ve Necip Fazıl Kısakürek’in de aralarında bulunduğu çok sayıda ünlü ve kıymetli isim ile ahbaplık etti. Cumhuriyet dönemini, bu dönemdeki gelişme ve medenileşme arzularını ve tüm hayatını detaylarıyla kitabında esprili bir dil ile ifade etti. Kadınların tek başına kendi mahallelerinde gezmesinin bile çok zor olduğu dönemde Urgan, ülkesini ve dünyayı karış karış gezip anılarını kitap hâline getirdi.

Kitap Önerisi: Bir Dinazorun Anıları ve Bir Dinazorun Gezileri- Mina Urgan

Dr. Safiye Ali

Her ne kadar Safiye Ali, Türk Tıp tarihinin ilk kadın doktoru olarak tanınsa da kadınların seçilme hakkı için de önemli bir mücadele verdi. Darülfünun Tıp Fakültesi’nin kadın öğrencileri kabul etmediği bir dönemde, bütün maddi güçlüklere ve I. Dünya Savaşı’na rağmen Almanya’ya giderek Würzburg Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde öğrenim gördü. Kadın olduğu için düşük vizite ücreti ödemek isteyenlere rağmen ise kendisi Cumhuriyet’in ardından Türkiye’ye dönerek Cağaloğlu’nda bir muayehane açtı. Anne-çocuk sağlığına yaptığı hizmetlere paralel Amerikan Koleji bünyesinde açılan ilk kız tıp okulunda jinekoloji ve obstetrik dersleri verdi. Bu sayede tarihe kızlara tıp eğitimi veren ilk kadın öğretim üyesi olarak adını yazdırdı. Safiye Ali’nin mücadelesi sayesinde onlarca kız çocuğu tıp okuyabildi.

Kitap Önerisi: Türkiye’nin İlk Kadın Doktoru Safiye Ali- Nuran Yıldırım

Süreyya Ağaoğlu

Kadınların hukuk eğitimi almasına izin verilmediği bir dönemde verdiği mücadele sayesinde İstanbul Hukuk Fakültesi’ne kabul edilen ilk Türk kadın avukat Süreyya Ağaoğlu, karma eğitimin normalleşmesine da katkıda bulundu. Kadınların da hukuk eğitimine başlamasının ardından erkeklerin sabah, kadınların öğlen derslere girmesi ile sorun yaşamaya başlayan üniversite, bir sonraki yıl iki sınıfı birleştirme kararı alarak karma eğitime imza atmıştı. Süreyya Ağaoğlu, aynı dönem kadınların da tıpkı erkekler gibi lokantada yemek yiyebilmesine de öncülük etti.

Kitap Önerisi: Bir Ömür Böyle Geçti & Sessiz Gemiyi Beklerken- Süreyya Ağaoğlu

Ve belirtmek isterim ki sözünü geçirdiğimiz her kadın Cumhuriyet kadını. Cumhuriyetin yetiştirdiği ve büyüttüğü, onların da Cumhuriyet’i büyüttüğü ve var ettiği kadınlarımız. Ben bir Cumhuriyet sevdalısı olarak her birine sevgi, saygı ve minnet besliyorum. İyi ki var olmuşsunuz.

Kapak Fotoğrafı: Mustafa Kemal Atatürk Fotoğraf Arşivleri

İlginizi çekebilir: Sine Magger’dan Türkiye’nin Kadın Yönetmenleri