Bir önceki yazımı okuyanlar var ise aranızda o yazının sonunda “Düşman ürünlerin listesi uzayıp gidiyor bu yazı yeterince uzun olduğu için diğer ürünlerin alternatiflerini bulmak sizin doğaya ve dünyamıza duyduğunuz sorumluluk hissine kalıyor” diyerek bitirmiştim. Okuyanların sorumluluk hissederek yazıda bahsedemediğim doğa dostu ürünler için de araştırma yapacağını umut etmektense bir kez daha konu ile ilgili bir yazı yazmak istedim.  Benzer bir yazıyı tekrar yazmak isteme nedenim ise o yazıyı yazdıktan sonra izlediğim birkaç belgesel aslında. Belki kafanızı dağıtmak ya da birkaç konu hakkında bilgi edinmek isterken denk geldiğiniz bu yazıda moralinizi bozmak istemem fakat durum sandığımızdan çok daha vahim aslında.

Yine bir önceki yazıda doğa tehlike çanlarını son ses çalmaya başladı derken hiç abartmadığımı anladım. Hatta artık doğanın bağırmaktan sesinin bile çıkamayacak noktaya geldiğini, şuan yaşayan genç nesiller olarak doğanın ancak hasta fısıltılarını duyabileceğimizi bir kez daha anladım son gördüklerimden sonra. Doğa dostu alternatif ürünleri anlatmadan önce dünyaya verdiğimiz zararı farklı bilimsel verilerle tekrar anlatmak istiyorum:

• Dünyamızın baş düşmanı plastik. 2019 yılı verilerine göre bir yılda tam 350 milyon ton plastik üretiliyor. Bu plastiklerin yalnızca %9’u geri dönüştürülüyor.

• 2019 yılı verilerine göre yılda 5 trilyon saniyede ise 160.000 adet plastik poşet kullanılıyor. Üstelik bu plastik poşetler geri dönüştürülemeyen %91’in içinde yer alıyor.

• Denizden babam çıksa yerim diyenlerdenseniz her midye yediğinizde 60-70 tane mikro plastik yediğinizi de unutmayın.

• Okyanuslarda çok çeşitli şekillerde yarattığımız kirlilikten dolayı ölüm bölgeleri(canlı yaşamının tamamen bittiği bölgeler) oluşmaya başladı. Sylvia Earle (okyanus bilimci) meslek hayatına ilk başladığı 1950’li yıllarda ilk kez gittiği Mercan Adaları’n da olağanüstü bir canlı çeşitliliği olduğunu çeşitli belgelerle de ortaya koyarken 2012 yılında aynı yeri ziyaret ettiğinde Mercan Adaları’nda mercanlardan geriye hiçbir şey kalmadığını belgelemiş. 1975 yılında yalnızca bir tane olan ölüm bölgeleri 2014 yılında 500’den fazla olarak tespit edilmiş. Aradan geçen altı yılda bu sayının azaldığını düşünen tek kişi Polyanna’nın kendisidir herhalde.

• Okyanuslardaki algler ve yosunlar soluğumuz havanın yarısından fazlasını üretiyor. Ama bugün okyanuslardaki canlı yaşamı için muhtaç olduğumuz mercanların yarısından fazlası yok oldu.

• Dünyada şimdiye kadar 3 trilyon ağaç kestik. Hala her yıl 15 milyar ağaç kesiyoruz, yağmur ormanlarının yarısı yok edildi bile, endüstriyel balıkçılığın da katkısıyla balık nüfusunun %30’unu yok ettik. Nehir ve göllere baraj yaparak, su çekerek ve kirleterek tatlı su yaşamının %80’ini yok ettik.

• 1950’den bu yana vahşi yaşamın yarısı yok oldu.

• Dünyada daha önce beş büyük toplu yok oluş meydana gelmiş. Bunlardan sonuncusu dinozorlar gibi o dönem dünyada yaşayan canlıların %75’inin yok olmasıyla sonuçlanan meteor çarpması. Önceki yok oluşlarda volkanların bir yok oluşu tetiklemesi için ihtiyaç duyduğu karbonu 1 milyon yılda toplarken şuan fosil yakıtlar gibi çok çeşitli sebeplerle 200 yıldan kısa bir sürede önceden 1 milyon yılda toplanan karbonu toplamasına izin verdik.

• 1950’den 1998 yılına kadar 100’den fazla nükleer patlama testleri yapılmış. Bu da bize gösteriyor ki tek sorumluluk biz vatandaşlarda değil. Devletler çok acil önlem almalı. Fakat bürokrasiyi beklemek yerine tek başımıza yapabileceklerimizle yola ne kadar erken çıkarsak o kadarı kardır. Hem bu konuda artık devletlerde yanımızda yalnız değiliz.

• Tamam bu kadar felaket tellallığı yeter. Sırada iyi haberler var. İngiltere’nin de dahil olduğu tüm Avrupa Birliği ülkeleri 2021 yılı itibari ile plastik içecek pipetleri, kulak temizleme çubukları, doğada çözünemeyen tüm poşetleri, plastikten yapılmış tüm çatal, bıçak, kaşık, tabak ve bardaklar gibi çeşitli ürünlerin kullanımını yasakladılar.

• Bunların yanı sıra ıslak mendiller de dahil olmak üzere tüm plastik ve polistiren ürün üreten firmalar ürünlerinin üzerine, kullanımdan sonra ne şekilde ve hangi tür çöp kutusuna atılması gerektiğini yazmak zorunda olacaklar. Çünkü plastik elyaf esaslı ıslak mendiller, doğada 100 yılda yok olmakta ve kanalizasyon sistemine, atık su terfi merkezlerine ve atık su arıtma tesislerine ciddi ekonomik zararlar vermekte.

• Ayrıca 2025 yılına kadar üretim yapanlar kuruluşlar, plastik şişelerin yüzde 25’ini geri dönüştürülmüş malzemeden yapacak ve 2029 yılına kadar içecek şişelerinin en az yüzde 90’ını toplamak ve geri dönüştürmek zorunda kalacaklar. Almanya gibi gelişmiş ülkelerin bazılarında 90’lı yıllardan beri üreticiler kendi atıklarını geri dönüştürmek zorundaydı zaten bu yasa artık tüm Avrupa’da geçerli olacak.

• Okyanuslardaki canlı yaşamını tekrar çeşitlendirmek için Birleşmiş Milletler’ de çalışmaya başlamış. Bazı bölgeleri endüstriyel balıkçılık için yasaklayarak o yerlerde ki canlı yaşamını tekrar artırmayı planlıyorlar.

Doğa Dostu Ürünler İle Değişime Devam

Diş Fırçası, Diş Macunu

Ağız sağlığı ve bakımı konusunda tabi ki uzman bir görüş sunamam burada fakat hepimiz için önemli olan bir konu bu. Her yerde çok kolay bir şekilde ulaşabildiğimiz plastik fırçaları ve kimyasal içeren ağız sağlığı ürünleriyle vedalaşmak için banyonuza gidebilirsiniz hemen. İlk adım plastik diş fırçası yerine bambu bir diş fırçası satın almak. İkinci adım ise tuz, nane yağı, azot yağı ve beyaz kil gibi ürünlerle evde diş macunu yapmak. Tabi ki bunla uğraşmak istemezseniz doğa dostu macunları da tercih edebilirsiniz. Macununuzun doğal olması ve diş fırçanızın da doğa dostu bambu ürünlerden seçmeniz hem kendiniz hem de dünyamız için oldukça büyük bir adım olacaktır. 

Kozmetik Ürünler

Günlük hayatımızda her cilt sorunumuz için hemen kimyasal içerikli bir kozmetik ürününe koşuyoruz. Bazıları sorunumuzu çözüyor kimisi ise başımıza bambaşka işler açıyor. Sonuç ne olursa olsun cildimize büyük zarar veriyor aslında. Oysaki doğa bize her sorunumuz için mucizevi ürünleri binlerce yıldır sunuyor zaten. Örneğin siyah nokta ve sivilce gibi cilt problemleri için kil oldukça etkilidir. Yağ dengelemesini sağladığı için siyah nokta ve akne oluşumunu engeller ayrıca cildi sıkılaştırır ve gözeneklerin kapanmasına yardımcı olur. Kil maskesini gidip ambalajlı halde alarak daha fazla para vermek yerine aktarlardan çok daha uygun fiyata alabilirsiniz bu sayede ambalaj atığı da çıkartmış olmazsınız. Lavanta yağını kepek probleminiz için, argan yağını saçınızın parlak ve sağlıklı olması için, badem yağını saç ve sakal uzatmak ve çatlaklar için kullanabilirsiniz. Bu liste böyle uzayıp gidiyor üstelik bu liste uzadıkça uzun ve sağlıklı bir hayat yaşama ihtimalimiz kısalmıyor.

Plastik Şişeler

Her fırsatta söylendiği gibi dünyamızın baş düşmanı plastiklerdir. Su en temel ihtiyaçlarımızdan birisi bunun için evimizde yapmamız gerekeni bir önceki yazıda yazmıştım. Bu öneri ise ev dışında yapmamız gerekenler üzerine. Özellikle yaz aylarında dışarıda her su ihtiyacı hissettiğimizde hemen bir plastik şişede su alıp içiyoruz bizim birkaç dakikada tükettiğimiz plastiği doğa tüm mucizelerine rağmen yüzlerce senede yok edebiliyor. Bunun için yapmanız gereken tek şey evden çıkmadan çantanıza bir cam şişe içinde su atmanız. Benim gibi cam şişenin çantanızda yer kaplamasından ve ağırlık yapmasından şikayet ediyorsanız bpa gibi zararlı maddeler içermeyen, dondurabildiğiniz, katlanabilen ve çok hafif olan alternatif ürünlere bakabilirsiniz. Matara kullanma alışkanlığınızı hayatınızın her alanında günlük bir rutin haline getirdiğinizde bütçeniz için oldukça büyük bir adım attığınızı da göreceksiniz.

Plastik Çatal, Bıçak, Kaşık, Tabak, İçecek Karıştırma Çubukları

Özellikle sürekli dışarıdan yemek yiyenlerin dikkat etmesi gereken bir konu plastik ürünler. İş yerinize dışarıdan yemek söylemek gibi bir alışkanlığınız var ise ya da çeşitli sebeplerle sürekli bu plastikleri kullanıyorsanız hemen elinizdekileri bırakın. Sıcakla temas ettiğinde insan sağlığı için çok daha büyük tehlikeleri olan bu ürünlerin doğaya verdiği zararları anlatmama gerek yok sanırım artık. Bütün bu plastiklerle vedalaştıysanız hemen alternatiflerinin listesini veriyorum. Bir adet cam tabak, evlerimizde kullandığımız çatal, kaşık ve bıçaklardan birer adet ve son olarak bir çay kaşığı bütün bunların temiz kalması içinde bir kutu içine koyarsanız doğa dostu karışımımız hazırlanmış oluyor. Hatta yemeklerinizi de sürekli dışarıdan söylemek yerine evinizden götürebilirsiniz. Sıcak ve soğuk dengesini koruyabilen termal çantalarla taşıdığınızda problem olmayacaktır. Bu çantaları kamp malzemeleri ya da anne çocuk ürünü satan yerlerden almanız mümkün.

Tek Kullanımlık Poşet Çaylar

Pratikliği sebebiyle çok uzun süre benimde kullandığım poşet çayların plastik ve çok sayıda zararlı kimyasal içerdiğini öğrenince hemen satın almayı bıraktım. Elde kalan son ürünleri de israf olmasın diye tükettikten sonra hemen alternatiflerini aradım ki bulmam çok kolay oldu. Mahallemdeki marketlerde bile bulabildiğim açık satılan bitki çaylarını almaya başladım. Yolum aktara düştüğünde de hem çayların mucizeleri hakkında bilgi edinip sohbet ediyorum hem de ambalajsız ve katkısız bitki çaylarımı alıyorum. Şehir hayatına hala direnen köyde yaşayan bir tanıdığınız ya da büyüğünüz var ise çay gibi türlü ürünleri onlardan alarak da sağlıklı ürünlere sahip olabilirsiniz. Kahvaltıda siyah çay içenlerden biriyseniz benim gibi onları da en büyük paketlerde alarak daha az ambalaj atığı çıkartabilirsiniz. Aslında büyük boy ürün almak yalnızca çay için değil her ürün için geçerli bu sayede atıklarınızı azaltabilirsiniz. Bağışıklık sistemimizi güçlü tutmak her zaman önemli fakat pandemi ile mücadele ederken daha da önem kazandı. Birçok üründe olduğu gibi sağlıklı olmak isterken elimizdekinden de olmamak için en doğru şekilde tüketim yapmak gerekiyor.

Çöp Poşetleri, Buzdolabı Poşeti, Buz Poşetleri

Dünyada her saniye 160.000 adet poşet kullanıldığından bahsetmiştim. Evlerde çöp için bazen günde birkaç tane bile çöp poşeti kullanılabiliyor bunun yerine kovalı bir çöp kovası alarak sorunu çözebilirsiniz. Çöplerinizi poşet yerine kovada biriktirip atabilirsiniz. Kovanın her çöpten sonra temizlenmesi zor gelebilir fakat doğanın bize sundukları karşısında birkaç dakikamızı bir kovayı yıkamak için ayırmak zor olmamalı. Özellikle kış aylarına geçişte yaz yiyeceklerini dolaplarımıza koyarken sıklıkla kullandığımız buzdolabı poşetleri yerine cam saklama kapları kullanmak çok daha sağlıklı ve ekonomik fakat dolaba bunları nasıl sığdıralım diyorsanız kilitli poşetleri kullanarak onları işiniz bittiğinde yıkayıp tekrar kullanabilirsiniz. Ve son olarak tek kullanımlık buz torbalarında çeşitli ürünleri saklamak ve atık oluşturmak yerine çok farklı şekillerde buz kalıpları alarak sorunu çözebiliriz.

Son olarak doğa dostu ürünler edinmek için para gerekiyor diye düşünen kişiler için alternatif ürünlere sahip olmak sanılanın aksine ek bir masraf değil aksine para tasarrufu yapmanıza fazlasıyla olanak sağlıyor. İki yazıda da anlattığım alternatif ürünlerin bazıları uzun zamandır hayatımda bazıları ile çok yeni tanıştım. Bazılarına alışmakta zorlanırken bazıları için şimdiye kadar neden beklemişim dedim. Bu listeler benim araştırmalarım sonucu elde ettiğim bilgilerle kendi kişisel tercihlerimi birleştirmemle oldu aslında sizler de kendiniz için en uygun alternatifleri bulup deneyebilirsiniz. Önemli olan doğa her gün mucizeleri ile birlikte bizi kucaklamaya devam ederken bizimde onunla dost kalmayı öğrenmemiz aslında. Dünyada ki bütün güzelliklerle dost kalmanız dileği ile…

Kapak Fotoğrafı: Unsplash.com/@lunarts

İlginizi çekebilir: Kübra Ketenci’den Sıfır Atık’ın 5R’si