27 Nisan’da izleyici ile buluşan ve listeme alıp çok uzun zamandır yayınlanma bildirimini beklediğim Fatma dizisinin başrolünde, son zamanlarda Kırmızı Oda ve Camdaki Kız gibi psikoloji konulu yapımlarda beğenimizi kazanan Burcu Biricik oynuyor. Her bölümü 45-50 dakika süren Fatma dizisi, toplamda 6 bölümden oluşuyor. İzlediğinizde “Keşke bir 6 bölüm daha olsa, tadı damağımızda kaldı” diyeceğinize emin olduğum Fatma dizisinde, aslında hepimizin her gün gördüğü fakat görmek istemediğinden mi yoksa görmeye alıştığından mı bilinmez görmezden geldiği o çarpıcı konular gözler önünde serildi. Fatma şimdiden, son dönemde yapılmış en iyi yerli Netflix dizisi olarak gösteriliyor.

Netflix’in Silik Kadın Karakterleri

Netflix’in en son Bir Başkadır dizisinde ön plana çıkardığı silik görünen fakat içinde fırtınalar kopan o sıradan hayatları seyrettikten sonra, gerçeğe bu kadar yakın bir Türk dizisinin daha yayınlanmış olması bana gurur verdi. Belki yakından şahit olmadığımız ama toplu taşımada yanımıza oturan, belki sokakta önümüzden yürüyüp giden, kadın programlarında “Yok artık, bu kadarı da olmaz, reyting içindir ya” dediğimiz, gerçek olduğunu bildiğimiz ama kabullenemediğimiz, kabullenmeyi içimizin almadığı o tamı tamına “gerçek” hayatları Fatma’da izlemek, yaşadığımız toplumu bir kez daha mercek altına aldı.

(Editör Notu: Yazının bu bölümünden sonrası ‘spoiler’ içerebileceğinden diziyi izledikten sonra geri dönmek isteyebilirsiniz.)

Fatma Yılmaz 35 yaşında, eşi Zafer’in hapse girmesi ve hapisten çıktıktan sonra kayıplara karışmasıyla kurtlar sofrasının içinde tek başına kalan, otizmli oğlu Oğuz’un kendisinin gerçekleştiremediği bireysel mücadelesini de sırtlanan, “başında” erkek olmadan ciddiye alınmayan, çocukluğundan itibaren türlü travmayla boğuşmak zorunda kalan, neredeyse kimliksiz olan bir kadının kimliğini oluşturma serüvenini izliyoruz. Çocukluğundan bu yana dünyaya karşı içinde biriktirdiği tüm nefreti sonunda bir gün boşaltabilme ve tüm olanların intikamını alabilme gücünü bulmasıyla oluşan bir seri katillik kimliği. İlk bölümde kocası olmadan yeni bir nüfus cüzdanı bile çıkaramayan o kadın, sona geldiğimizde zekice manevralarla tüm hayatının intikamını alan o gözü pek katile dönüşüyor.

Belki gittiğimiz bir restaurantta, bir cafede, bir hastanede elinde paspasıyla ve mahçup bakışlarıyla yanımızdan geçen, belki evimizde çocuğumuza bakmak, temizlik ve yemek yapmak için yardıma gelen kadınlardan biri Fatma. Dizide kurgunun içinde yer alan bir kurgu olan ve Fatma’nın öyküsünü yazan yazar Uğur Yücel’in evine de gündeliğe gidiyor. Bir sahnede yazarın roman kurgusu için beslendiğini söylediği bir kadın programı açık televizyonda. Fatma gözünün ucuyla bile bakmıyor, çünkü zaten orda gördüğü hayatların içinde bizzat kendisi yaşıyor. Dışarıdan karmaşık görünen o olaylar silsilesini şıp diye çözmesine yazar bile şaşırıyor. “Kızı öldürmüştür” diyor, bardağın son damlası da taştığında neler olacağını adı gibi biliyor.

Açık renk paltosuyla, saçlarını örten eşarbıyla, silik yüzüyle her yerden sanki hiç yokmuş hatta hiç varolmamışçasına geçip gidiyor. Ama bilmiyor ki, aslında bu ona özgü bir yetenek: Görünmez olmak. Fatma’ya eril toplumda “başında bir erkek olmayınca” zarar görmemek için silik kalması gerektiği öğretilmiş ve günü gelince edindiği bu yetenek onun hayatı boyunca yaşadığı travmaların intikamını almasını sağlıyor. Seri katillik kimliğine bir kimlik daha ekliyor: Görünmez kadın. Zafer’i aramakla başlayan bu serüven, Fatma’nın işlediği ilk cinayet sonrası cinayetlerin önünü alamamasıyla devam ediyor ancak kimse cinayetleri Fatma’nın işleyebileceğini düşünmüyor hatta çoğu zaman Fatma’yı görmüyor bile. O, polislerin, güvenlik görevlilerinin, karanlık adamların aralarından incecik bir su gibi akıp gidiyor. Daha önceden bir cinayet deneyimi olmayan bu kadın, birçok açık vermesine, delilleri, suç aletlerini ortada bırakmasına, kameralarda görünmesine rağmen yine de görünmüyor. “Belki de görünmez olmanın sırrı ortalarda görünür olmaktır.”

Toplumdaki Fatma’lar

Türkiye’de artan kadına şiddet vakaları, haberlerde izlerken midemizin bulandığı ve öfkeyle dolduğumuz kadın cinayetleri, sınıf ayrımı, kan parası gerçeği, çocuk istismarı, taciz, tecavüz, özel eğitim görmesi gereken otizmli çocukların ve ailelerinin, toplumda ve özellikle okullarda yaşadığı zorluklar… Hepimizin gördüğü ama görmek istemediği olaylar, hepimizin gördüğü ama görmezden geldiği Fatma’lar…

Medyada genelde erkek seri katilleri izlemeye alışkınız fakat seri katiller genelde “çocukluk travmaları” sebebiyle katil olurlar. Ülkemiz kadınlarında, özellikle küçük ve baskıcı bir yaşam formu içinde yetişmiş kadınlarda bolca travma olduğunu da varsayarsak, Fatma gerçeğe çok yakın bir karakter. Sadece “düşüncesini eyleme dökme fırsatı bulmuş” diyebiliriz. Fatma’nın Şevket ve Ekber cinayetlerinde çocukluğunda kardeşi Emine ile ortak yaşadığı cinsel tacizin etkisi çok büyük. Bunu Ekber cinayetinde Ekber’in yüksek dozdan zaten öleceği bir durumdayken Fatma tarafından eziyet görmesi sahnesinde çok iyi anlıyoruz. O aslında kendi hayatının Şevket ve Ekber’lerini öldürüyor. Çocukken ona “Yüzüme bak” diyen tacizcisinin cümlesini, Ekber’in yanında bir cinsel obje olarak tuttuğu, dövdüğü, aşağıladığı, eziyet ettiği kadın karaktere bir tartışma sırasında söylediğini duyan Fatma, adeta bir geriye dönüş yaşıyor ve kadını kurtarmaya yemin ediyor.

Onu kimse kurtarmadı, o yüzden o kadını kurtarmak istiyor. Birçok kadını kurtarmak için çırpınan bizlerin sesi olur gibi… O “başında bir erkek olmadığı için zayıf ve korunmasız haliyle” bir kadını kurtarabiliyor ama bir benzin istasyonunda yardıma ihtiyacı olduğu her halinden belli olan savunmasız bir kadını polislerin kurtarmaya gücü yetmiyor. (!) Orada da hiç tanımadığı bir kadın yetişiyor imdadına. Kadının çaresi, yine kadında. Fatma’ların toplumda hiçbir değeri yok, Şevket “Kocan bana borcunu ödeyecek gerekirse seni satsın ödesin” derken, bununla bir kez daha yüzleşiyoruz. Bilip de susanlar, görüp de görmezden gelenler en az onlar kadar suçlu değil midir?

Emine bu rezalet hayatı unutup Mine olarak devam ediyor hayatına. Aslında unutmuyor ama unutmaya çalışıyor. Köyden kurtulabileceği tek yol olarak nüfuslu ve zengin bir eş bulup şehre geliyor ve her şeyi geride bırakıyor. Fatma ile çatışması hep bu yüzden. Fatma ona kirli, karanlık yanını hatırlatıyor. Fatma ile Emine tüm köylüler bu olanları bilmesine rağmen görmezden geliniyor. Aynı, Zafer’in köy meydanında Fatma’yı tokatladığında hiçbir şey olmamışçasına yanlarından geçip gittikleri gibi… Şaşırmayacağınız gibi yine “çürüğe ayrılan” bu iki küçük kız oluyor. Emine kadar şanslı olmayan Fatma ise hayatının geri kalanında, Zafer’in onu “bir günahı aklar gibi bembeyaz gelinlikle” almasına, lekesini temizlemesine minnettar olmak zorunda kalıyor. Üstelik Fatma’dan utanan Zafer’e bir utanç da otizmli oğlunun doğmasıyla geliyor. Kabullenmediği ve sevmediği oğlu Oğuz onun için ancak öldükten sonra kan parası davası sırasında işe yarar hale geliyor.

Fatma ise öyle çok seviyor ki oğlunu; bir başkasını rahatsız edecek korkusuyla, çıkardığı gürültünün mahcubiyetiyle ama masumiyetine kıyamayışıyla seviyor. Velilerin ve çocukların ondan rahatsız oldukları için okulda istemediği Oğuz, kendine okulda bile yer edinemiyor ki hayatta edinsin… Fatma onu kendisinin öldürdüğüne inandığı için yüklerine bir yük daha ekliyor. Oğuz’un ölümüyle tamamen yalnız kalan ve cinayetlerinin sonu gelmeyen Fatma’nın başına bir de “başında kocası olmadığı için” Fatma’yı kendine hak gören, Fatma’nın takıntılı şekilde peşinde olan ve yine şaşırmayacağınız gibi toplum önünde bunun “tam tersi olduğunu” yansıtan evli ve çocuklu ev sahibi İsmail belası açılıyor. Artık her bölüm başladığında “Bu bölümde kim ölecek?” diye beklemeye başlıyoruz.

Seyretmeye doyamadığım Fatma, final sahnesiyle aslında 2.sezona göz kırpar gibi duruyor. Fatma, emniyet binasından intihar ettiği son sahnede gözlerini açıyor, demek ki hayatta kalıyor. Fatma’nın içinde birikmiş öfke ve nefreti susturabildiğine hala inanmıyorum ve yakalanıp yakalanmayacağını görmeyi merak içinde bekliyorum…

Kapak Fotoğrafı: Netflix

İlginizi çekebilir: Sine Magger’dan Netflix’te Bu Ay Neler Var?