Bugüne kadar hepimizin karşısına, az ya da çok fark etmez, geri dönüşümle ilgili birtakım bilgiler çıkmıştır. Peki, bu bilgiler ne kadar derinliğe sahipler sence? Bir başka deyişle, kaçımız geri dönüşümün neden önemli olduğunun, doğaya sağladığı yararların tam anlamıyla bilincindeyiz? Mesela sen, evindeki atıkları ayrıştırıyor musun? Cevabın evetse de, hayırsa da ne mutlu: çünkü eminiz, geri dönüşümü her yönüyle mercek altına aldığımız bu yazıda, ilk kez karşılaştığın birçok bilgi ve öneri bulacaksın.

Geri dönüşümü her yönüyle ele alıyoruz dedik, öyleyse en temel noktadan, geri dönüşümün ne olduğundan başlayalım. Geri dönüşüm, atıkların kendi içlerinde ayrıştırılarak doğaya geri kazandırılmasına deniyor. En temel anlatımla, atıklar çeşitli fiziksel, kimyasal ve biyokimyasal süreçlerden geçiyor ve böylece ikincil hammadde olarak yeniden kullanıma hazır hale geliyorlar. Peki, bu uygulamanın gezegene ne gibi yararları oluyor?

Geri Dönüşüm: Neden?

Öncelikle, geri dönüşüm atıkların tekrar değerlendirilmesi fikri üzerine kurulu olduğundan, doğal kaynaklar korunmuş oluyor. Geri dönüştürülen malzemeler sayesinde endüstriyel işlem sayısı azaldığı için, üretim süreçlerinde gerekli olan enerji de aynı oranda azalıyor; böylece enerji tasarrufu sağlanıyor. Bir düşün, tek bir alüminyum kutu bile geri dönüştürüldüğünde, yaklaşık %96 oranında bir enerji tasarrufu sağlanmasına yardımcı oluyor. Sence de bu akıl almaz bir katkı değil mi? Geri dönüşümün bir diğer önemli faydasıysa, çevre kirliliğinin önüne geçmede büyük rol oynaması. Neden dersen, geri dönüşüm sayesinde atık miktarı azalıyor – bu da katı atıkların yanı sıra; sıvı atıkların toprağı, denizi, okyanusları ve gaz atıkların havayı kirletmesinin önüne geçilmesi anlamına geliyor.

Geri Dönüşüm: Nasıl?

Geri dönüşüm süreçlerinin doğru bir şekilde gerçekleşmesiyse 4 ayrı uygulamaya bağlı: atıkların ayrı ayrı biriktirilmesi; cam, metal, plastik ve kağıt gibi kategorilere göre sınıflandırılması, fiziksel ve kimyasal değişimler sonucunda yeni birer malzemeye dönüşmesi ve son olarak, geri dönüştürülen ürünlerin yeni şekillerde tekrar kullanılması. Tabii ki, geri dönüştürme yöntemleri her malzemeye göre farklılık gösteriyor ancak temelde döngü, bu dört aşamaya bağlı olarak ilerliyor. Ve sen yeniden değerlendirilmesi amacıyla ayrıştırdığın her atıkla, bu doğaya saygılı döngüye katkı sağlamış oluyorsun.

Hayal et; geri dönüşüm sürecine katılması için etkin rol oynadığın her 25 pet şişe, gezegene bir ceket olarak geri dönebiliyor. Ya da 1 ton kullanılmış kağıdın geri dönüştürüldüğü senaryoda, 34 kişinin oksijen ihtiyacını sağlayan 17 yetişkin ağaç korunmuş oluyor (PAGÇEV). En güzeliyse şu, insanı böyle umut dolduran sonuçların yaratılmasında sen de aktif bir şekilde yer alabiliyorsun. Nasıl mı? Hemen bugün, evinde geri dönüşüm yapmaya başlayarak!

Evde Geri Dönüşüm

Evde geri dönüşümün ilk adımı, atıklarını kağıt, plastik, cam ve metal atıklar olmak üzere, dört temel grupta ayrıştırmak. Organik atıklarını ise ayrı bir yerde biriktirerek kompost yapmayı deneyebilirsin. Tabii burada, hangi atıkların hangi kutuya atılacağını iyi bilmek çok önemli. Örneğin; kullanılmış kağıtlar, zarflar, post-it’ler, broşürler, dergiler, fiş ve faturalar, koliler, karton kutular geri dönüşebilen kağıt atıklar arasında yer alıyor. Pet şişe, şampuan ve deterjan kutuları plastik atık kategorisine; cam şişe, saklama kabı, kavanoz veya parfüm şişeleri cam atık kategorisine ve teneke, konserve kutusu, alüminyum tencere ve tavalar metal atık kategorisine giriyor.

Atıkları ayrıştırdıktan sonraki süreç daha da kolay. Tek yapman gereken, belediyenin atık toplama günlerini öğrenmek ve o günlerde atıklarını geri dönüştürülmek üzere teslim etmek. Kimi belediyeler, cam atıkları çeşitli açılardan farklı bir özen gerektirmeleri sebebiyle, diğer ambalaj atıklarından farklı olarak sokaklara yerleştirdikleri cam kumbaraları aracılığıyla topluyor. Bu noktada yine, bağlı olduğun belediyenin geri dönüşüm uygulamalarını takip etmeni öneriyoruz.

Geri dönüşümle ilgili bir diğer atlanmaması gereken noktaysa, kutuya atılmaması gereken ürün ve ambalajlar. Örneğin kırılmış camları, ampul ve floresanları, peçete ve tuvalet kağıdı gibi kozmetik ve hijyenik kağıtları, yağ ve yemek artığı bulaşmış pizza kutularını, karton veya strafor tabak ve bardakları, naylon poşetleri, streç filmleri geri dönüşüm kutusuna atmamak gerekiyor. Aynı şekilde; kıyafet askıları, seramik ürünler, boya gibi kimyasal maddeleri içeren şişeler, medikal atıklar ve piller de geri dönüşmeyen ya da geri dönüşümü için özel birtakım süreçlere ihtiyaç duyan malzemeler arasına giriyor.

Tüm bunlara ek olarak, kullanım ömrünü tamamlamış olan eşyaların yeni amaçlarla, farklı şekillerde tekrar kullanılması fikrine dayanan ileri dönüşüm de, geri dönüşüm kadar önemli. Eski kıyafetler, artık kullanılmayacak durumda olan objeler… Yaratıcılığının sınırlarını zorlayarak hali hazırda üretilmiş olan eşyaları yeniden değerlendirebilir ve kullanım ömürlerini uzatabilirsin. Böylece üretim süreçlerinde harcanan enerjiden tasarruf edilmesini sağlayabilir, doğaya verilen zararın önüne geçebilirsin. İleri dönüşüm konusunu ilerleyen günlerde detaylıca inceleyeceğiz.

Eski plastik kasaları geri dönüştürerek ortaya valiz, anahtarlık gibi yeni ürünler çıkardığımız geri dönüşüm projesi sayesinde bu doğaya saygılı döngünün bir parçası olduğumuz için çok mutluyuz. Yeni ürünlerimizin de üzerinde yer aldığı üzere, onlar eskiden kasaydı. Peki sen, eskiden farklı şekillerde kullanılan hangi ürünler için yeni yolculuklara kapı aralıyorsun? Bugün, bunun için ne yapıyorsun?

İlgini çekebilir: Kendine Has’tan Hayvana Saygı ve Covid-19 ve Doğa

Kapak fotoğrafı: Unsplash / Jilbert Ebrahimi