Her dilde herhangi bir başka dile tek kelimeyle çevrilemeyen, kelime sınırının ötesinde bir hissi tanımlayan bazı kelimeler vardır. Bunların arasında son zamnalarda sıklıkla duyduğumuz pozitif ve minimal yaşam düzenine atıfta bulunan Hygge ve Lagom da yer alıyor.  Danimarkalıların Hygge’i, İsveçlilerin Lagom’u, Rusların Uyot’u, Çeklerin Pohoda’so, Japonların İkigai’si, Avusturyalıların Gemütlich’i, Hollandalıların ise Gezellig(heid)’i var. Benim bugün sizinle paylaşacağım ise Felemekçe’deki gezellig(sıfat)/ya da isim haliyle gezelligheid.

Kelimeye uzaktan baktığımızda çok yüzeysel kalabiliyor ancak Hollandalıların olduğu bir ortama dahil olduğunuzda bu kelimeyi her bağlama uygun olarak farklı anlamlarda kullanma eğiliminde olduklarından işler daha da karmaşıklaşıyor. Tam anlamı hiçbir dilde tek sözcükle ifade edilemese de genelde rahatlık, hoşnutluk, sıcaklık, birliktelik kelimelerini bir arada canlandıran bir his gezellig.

Bir akşamüstü sevdiklerinizle bir arada toplanıp keyifli bir yemek yemek, hafif müzik eşliğinde yemek hazırlamak, uzun zamandır görmediğiniz bir dostunuzla oturduğunuzda derin bir sohbete dalarken karşılıklı içeceklerinizi yudumlamak, kahve-krem tonlarında dizayn edilmiş sakinleştirici etkisi ön planda olan bir odaya girmek, uzun yola çıkmak, kamp ateşi etrafında toplanmak…

İşte tüm bunların ortak noktasında buluşan hisse gezellig deniyor. Ancak yaptığım bunca tanıma rağmen hala buzdağının görünen ucuna ulaşmadığımızı söyleyebilirim. Kelimeye uzaktan baktığımızda çok yüzeysel kalabiliyor ancak Hollandalıların olduğu bir ortama dahil olduğunuzda bu kelimeyi her bağlama uygun olarak farklı anlamlarda kullanma eğiliminde olduklarından işler daha da karmaşıklaşıyor. Hollandalılar bu kelimeyi o kadar farklı yerde o kadar farklı anlamlarda kullanıyor ki…

Peki Hollanda’da her şey  gezellig mi, güllük gülistanlık mı? Tabii ki değil. Madalyonun diğer yüzünü çevirip baktığımızda tüm bu iyi, güzel hissettiren aktivitelerin tam aksine, kötü hissettiren ortam ve faaliyetler için de bir kelime düşünülmüş. Bir yerde bulunma halinden fazlasıyla sıkıldığınızda ya da kendinizi iyi hissetmediğiniz bir ortamda olduğunuzda, Hollandalılar buna da gezellig’in köküne sadık kalarak ‘ongezellig‘ diyor.

Kuzey Avrupa kültürlerinde rahatlığı ve birlikteliğin sıcak hissini aktarmaya yönelik ortaya çıkan benzer bir kelime kümesi var. Hygee, gemütlichkeit, gezelligheid… Bunun sebebi belki havanın soğukluğu ve karanlığından doğan evlerdeki sıcaklık hissi, belki de aile ve dostlara bağlılıktan doğan birlikteliğin verdiği hoşnutluk. Tam olarak nereden geldiğini bilemesek de kültürlerinin ve hayata yaklaşımlarının merkezinde olan bu his doğal olarak doğrudan dillerine yerleşmiş.

Bazıları gezellig için hygge’in Hollanda’daki karşılığı dese de, benim bir yanım benzer hislere atıfta bulunduklarını kabul ederken diğer yanım buna karşı çıkıyor. Hygge ve lagom gibi 21. yüzyılda ustalıkla trend ve pazarlama taktiği haline getirilmiş ‘yaşam tarzları’ndan farklı bir noktada yer alıyor gezellig bence. Gezellig diyince aklınıza ev dekoru gelmiyor ya da kelime size tek başına bir mobilya sattıramıyor. Bir güzelliği de burada yatıyor, hala satış unsuru olarak kullanılamamasında, yalnızca kültür düzeyinde kalmasında.Bir başka fark ise Hygge ve Lagom gibi yaşam felsefelerinin daha çok mevsimsel olması ve kışı akıllara getirmesi. Gezellig ise mevsim tanımıyor. Yaşanan hisler açısından ortaklıklar varken ben gezellig’in daha çok kişisel paylaşımlar ya da sosyal birlikteliklerle akla gelen yönüyle etrafındaki yaşam felsefelerinden ayrıştığını düşünüyorum.

Uzun süredir devam eden sosyal mesafeli yaşam tarzımızda muhtemelen yeniden kafelerde, açık alanlarda ya da sofralarda kalabalık bir şekilde bir araya gelebilmek hepimize gezellig’i yaşatacaktır. Benim favori gezellig anım ise etrafımda bir sürü köpekle çimlerde yuvarlandığım an. Bir sonraki favorim için de en yakınlarımla en ‘ben’ halimle sıcak bir atmosferde yanlarım ağrıyana kadar güldüğüm anları aday gösterebilirim. Sizin favori ‘gezellig’ anınız ne?

Kapak Fotoğrafı: Pinterest

İlginizi çekebilir: Melike Büşra’dan İskandinav Mutlu Yaşam Sırları