Atık haline gelmiş bir ürünün yeni bir işlev ve görsellik kazandırılarak kullanılması anlamına gelen “ileri dönüşüm” bu zamana dek daha çok moda ve dekorasyon alanlarında karşımıza çıkan bir kavram oldu. Şimdiyse yeme-içme sektöründe ortaya çıkan yan ürünler (by product) yeni tatlara ve hatta cilt bakım ürünlerine dönüşüyor.

2021 BM Gıda İsraf Raporu’na göre her yıl dünya üzerinde üretilen 931 milyon ton gıda atığını 40 tonluk 23 milyon kamyon gibi düşünebiliriz. Bu da portakal kabuklarından reçel yapmak, brokoli saplarını rendeleyip salatanın içine eklemek veya kompost yapmak gibi kişisel çabalarımızın ötesinde, endüstriyel değişikliklere ihtiyaç duyulduğunu gösteriyor. Henüz büyük adımlar atılmış olmasa da gıda atıklarını değerlendiren projeler de bu alana ilginin attığını kanıtlıyor.

Yiyecek Atıklarından İleri Dönüşüm Projeleri

Upprinting Food

Hollandalı tasarımcı Elzalinde van Doleweerd, yiyecek atıklarını atıştırmalıklara dönüştürüyor. Bir üniversite projesi olarak başlayan ve zamanla şirkete evrilen bu projede, marketlerde rafta kalan ve hatta ezik ya da çirkin olduğu düşünüldüğü için satın alınmayan ürünler ezilerek macunlara dönüştürülüyor. Sonraki adımda 3d yazıcı tarafından basılıyor, kurutuluyor ve farklı şekillerde atıştırmalıklar haline geliyor.

Fancypants Baking Co.

Fancypants Baking Co. isimli şirket, ileri dönüştürülmüş malzemelerle yapılmış kurabiyeler üretiyor. Klasik kurabiyelere sürdürülebilir bir alternatif sunan seride okara (soya küspesi) içeren çikolata parçacıklı kurabiyeler, kahve meyvesi içeren kurabiyeler ve yulaf sütü posası içeren vanilyalı kurabiyeler var. Upcycled Food Association (İleri Dönüştürülmüş Gıda Birliği) bahsi geçen malzemelerin bu tariflerde değerlendirilmemeleri halinde tamamen atık olarak sınıflandırılacaklarını belirtiyor.

Circular Juice Bar

İtalyan tasarım firması Carlo Ratti Associati gıda atıklarının yalnızca yeni gıdalara değil gıda kaplarına da dönüşebileceğini düşünerek, portakal kabuklarından bardaklar üretiyor. Bunun için portakal sıkıldıktan sonra geriye kalan kabuklar kurutularak toz haline getirilip polylactic asitle karıştırılıyor. Böylece 3D yazıcılar tarafından kullanılmaya hazır biyoplastik bir malzeme halini alıyor ve bu malzeme kullanılarak bardaklar basılıyor.

HuskeeCups

The HuskeeCup kahve üreticileri tarafından atılan yan ürünleri kullanarak geri dönüştülebilir kahve kapları üretiyor. Böylece atıklar, BPA ve diğer zararlı kimyasalların kullanılmadığı birden çok kez kullanılabilir dayanıklı kahve bardakları ve kaplarına dönüşüyor.

Güzellik Endüstrisinde Yan Ürünler

Yiyecek artıkları başta olmak üzere çeşitli yan ürünler bakım ve güzellik ürünlerinin yapımında da kullanılıyor. Bu trendin oluşumundaysa pandemi döneminde yükselen taşımacılık ücretlerinin parmağı var. Markalar uzak mesafelerden edindikleri malzemeler yerine yerel ürünleri tercih ediyorlar ve böylece diğer endüstrilerden kahve ve üzüm gibi farklı yiyecek atıkları güzellik formüllerine dahil ediliyor.

Bu durum da güzellik ve bakım markalarının karbon ayak izlerini azaltmalarını ve endüstriler arası iletişimle atık sorununa çözüm bulmalarını sağlıyor. Örneğin Givaudan Danimarkalı start-up Kaffe Bueno ile iş birliğine giderek ileri dönüştürülmüş kahve artıkları kullandığı, nemlendirme ve anti-aging faydaları olan yeni bir ürünü tanıtıyor. The Body Shop ise İtalya’da şekilleri bozuk olduğu için satışa sunulamayan salatalıklar kullanılarak üretilen bir duş jeli sunuyor.

Kapak Fotoğrafı: dezeen.com

İlginizi çekebilir: Gastro Magger’dan Robot Şefler