İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın, kültür ve sanat etkinliklerine erişim ve katılım imkânlarını artırmak amacıyla kurduğu ve Mart 2019’da kapılarını açan İKSV Alt Kat tarafından Paribu’nun desteğiyle 2023’te hayata geçirilen “Sanatta Yaratıcı Bakışlar” programının ikincisi nisan-mayıs ve ekim-kasım olmak üzere iki dönemde gerçekleştirilecek. 16-25 yaş arasındaki katılımcılara yönelik atölyelerden oluşan proje, fiziksel ve çevrim içi ortamda sanatçılar ve gençleri bir araya getirecek. Gençlere fikirlerini hayata geçirme cesareti ve motivasyon kazandırmayı, sosyal etki yaratmayı, bilgi ve yetkinlik edinmeyi, bireysel yetkinliklerin gelişimini teşvik etmeyi ve harekete geçme motivasyonu kazandırmayı amaçlayan “Sanatta Yaratıcı Bakışlar” atölye programının ikincisinde katılımcılar, Selin Saygılı ile hareketli görüntüler, Murat Mahmutyazıcıoğlu ile dramatik yazarlık, Aslı Uludağ ile sanatta çevre araştırmaları, Selçuk Artut ile teknoloji ve diyalektik yaratıcılık, Zeynep Oktar ile mekân etkileşimli ses üretimi ve Serdar Kökçeoğlu ile ifade aracı olarak belgesel başlıklarında sanatın farklı dallarında deneyimler elde etmek için bir araya gelecek. Ben de bu vesileyle “Sanatta Yaratıcı Bakışlar” programı üzerine İKSV Alt Kat Yöneticisi Eda Göknar ile bir röportaj gerçekleştirerek sanatın daha geniş kitlelere ulaştırılması noktasında İKSV Alt Kat’ın yaptıklarını ve gelecek projelerini konuşma fırsatı buldum. Keyifli ve ilham veren okumalar.

Röportajımıza dilerseniz ilk olarak İKSV Alt Kat’ı konuşarak başlayalım. İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın, kültür ve sanat etkinliklerine erişim ve katılım imkânlarını artırmak amacıyla kurduğu ve Mart 2019’da kapılarını açan İKSV Alt Kat ile ilk kez tanışacak okurlarımız için nasıl anlatırsınız?

2019 yılında kurulan İKSV Alt Kat, kültür-sanata erişim ve katılım imkânlarını artırmayı amaçlıyor. Yıl boyunca müzik, film, tiyatro ve görsel sanatlar gibi farklı disiplinlerde öğrenme programları tasarlıyor ve etkinlikler düzenliyor.

İKSV Kültür Politikaları Çalışmaları kapsamında faaliyet gösteren İKSV Alt Kat, yaş grubu ve engel durumu gözetmeksizin çocuklar, gençler, aileler, eğitimciler, kültür profesyonelleri, sanatçılar ve sivil toplum çalışanları için etkinlikler düzenliyor. Bu etkinlikler fiziksel olarak İKSV Alt Kat’ta, festival ve bienal mekânlarında; çevrim içi olarak ise ilgili dijital platformlarda gerçekleştiriliyor.

Çok amaçlı kullanıma uygun ve erişilebilir bir mekân olan İKSV Alt Kat, İKSV ofislerinin de bulunduğu Nejat Eczacıbaşı Binası’nın alt katında yer alıyor.

İKSV Alt Kat bünyesinde bugüne dek hangi ana kategorilerde kaç etkinlik (seminer, atölye, proje vs.) düzenlendi? Bu etkinliklerde kaç eğitimci ve katılımcı yer aldı?

İKSV Alt Kat, faaliyetlerine başladığı 2019 senesinden itibaren 600’e yakın etkinlik düzenlendi. Bu etkinliklere 10 bine yakın çocuk, genç, eğitimci ve kültür profesyoneli katıldı. Bunlara ek olarak çevrim içi platformlarda yayınladığımız içeriklerle ve İKSV’yi çocuk ve aile dostu bir kuruma dönüştürme hedefiyle hayata geçirilen ve farklı dillere çevrilen çocuk kitaplarıyla birçok şehre ve 400 binin üzerinde izleyiciye ulaşarak kültür-sanata erişim imkânlarını zenginleştirdik.

İKSV Alt Kat beş yıl boyunca, sadece bir etkinlik alanı değil, yaratıcı ifadelerin eğitimle buluştuğu ve toplumsal dönüşümün doğrudan desteklendiği bir deneyim mekanı haline geldi.

İKSV Alt Kat’ın Paribu iş birliğiyle 2023 nisan-mayıs ve ekim-kasım aylarında farklı disiplinlerden altı sanatçının hazırladığı atölyelerden oluşan “Sanatta Yaratıcı Bakışlar” programını konuşabiliriz artık. Bu atölye programını doğuşu ve gelişimi nasıl gerçekleşti?

İKSV Alt Kat ve Paribu iş birliği 2020 yılında başladığında çocukların kültür ve sanat alanında yeni kişiler, fikirler, rollerle karşılaşmaları ve farklı beceriler geliştirmeleri sağlandı. Hayal etmelerine, tasarlamalarına ve yaratıcılıklarını kullanmalarına olanak sağlayan etkinlikler düzenlenerek çocukların başarılı, kararlı, duyarlı, kendine güvenen ve girişken bireyler olabilmeleri için çalışmalar yürütüldü.

Kültür sanat alanında verdiği desteğini güçlendirerek devam eden Paribu,  2023 yılında Yaratıcı Endüstriler alanında katkı sunmaya karar verdi. Biz de İKSV Alt Kat olarak geleceğini yaratıcı endüstrilerde gören veya farklı sanat disiplinlerinde kendini geliştirmek ve yeni işler yaratmak isteyen 16-25 yaş arasındaki gençleri sanatçılarla bir araya getirdik.

Sanatta Yaratıcı Bakışlar programının ilk döneminde gençler yaratıcı mesleklerin gerektirdiği bilgi ve yetkinlikleri edinme, sosyal ve duygusal gelişimleri açısından güçlenme, etkileşimli atölyeler yöntemiyle yaratıcılıklarına odaklanan somut yönlendirmelerle desteklenmeleri gençlerin çalışma alanlarına yönelik motivasyonlarını artırdı. Bir yandan kariyerleri için derinleşmesine ihtiyaç duydukları yetkinlikleri fark ederken diğer yandan çalıştıkları alanlarda yeni fikirler geliştirip bunları hayata geçirmenin yollarını aradılar. Program bu becerileri elde etme konusunda değerli deneyimler sunarken, gençlerin potansiyellerini ortaya çıkarmalarına destek oldu.

Nisan 2023’te başlayan ve Kasım 2023’e dek devam eden bu programda toplam kaç farklı atölye düzenlendi? Atölyeler kaç hafta sürdü ve kimler tarafından verildi?

Sanatta Yaratıcı Bakışlar programı, farklı disiplinlerden altı sanatçının gençlere yönelik hazırladığı atölyelerden oluşturuldu. Her biri dört hafta süren atölyelerde katılımcılar; Tan Tunçağ ile elektronik müziğin tarihi, yapısı ve üretim teknikleri, Gökçe Uygun ile ses tasarımı ve sahne uygulamaları, Gökalp Gönen ile stop motion animasyon film üretimi, Can Memişoğulları ile yaratıcı ses ve görsel kodlama, Selda Taşkın ile film kurgusu ve Alper Aydın ile arazi sanatı ve güncel sanat çalışmalarında bir araya geldi. Altı atölyenin dördü yüz yüze, ikisi çevrim içi olarak gerçekleştirildi.

Sanatta Yaratıcı Bakışlar programı geçtiğimiz yıl ilk kez düzenlendi. Bu süreçte “Şunu da yapabilirdik” dediğiniz noktalar oldu mu hiç? İlk yıl hem size hem de ekibinize hangi tecrübeler kazandırdı?

İKSV Alt Kat olarak atölyeler sonunda gençlere değerlendirme anketleri gönderdik. Taleplerini gözlemleme fırsatımız oldu. Bir sonraki yıl için atölye içeriklerini hazırlarken bizlere yol gösterici oldu. Bunun yanı sıra Paribu tarafından kapsamlı bir etki raporu hazırlandı. Programın ilerleyen dönemlerinde ise katılımcılar arasında bir ağ oluşturularak sürdürülebilirliğin sağlanması ve katılımcıların sanat alanındaki profesyonel gelişimlerinin desteklenmesini hedefliyoruz.

Sanatta Yaratıcı Bakışlar programının ilk yılında düzenlenen atölyelere 16-25 yaş arasında 104 genç katılım göstermiş. Peki toplam kaç başvuru arasından bu 104 ismi belirlediniz? Katılımcıları seçme noktasında kriterleriniz neler oldu?

Atölyelere 241 kişi başvurdu ve aralarından seçilen 104 genç, katılımcı olarak yer aldı. Katılımcıların yüzde 69’unu genç kadınlar oluşturdu. Aralarında deprem bölgesinden (Diyarbakır) gelen bir katılımcı da yer aldı. Açık çağrı ile başvuruları aldık. Katılmak isteyen gençler her atölye özelinde, ilgili formları doldurarak başvuru yaptılar. Bilgi, beceri ve tutumlarına bağlı olarak programa ilgileri ve motivasyonları sanatçılar tarafından değerlendirildi.

Programın ilk yılında Toplum Gönüllüleri Vakfı’nın (TOG) iş birliğiyle, deprem bölgesinden İstanbul’a gelen veya deprem bölgesinde gönüllü olarak görev alan gençlerin de atölyelere katılımı teşvik edildi. Bu işbirliğinin önemine de değinelim dilerseniz.

Programa hazırlık sürecinde 6 Şubat 2023 tarihinde ve Türkiye’nin 10 ilini etkileyen iki yıkıcı deprem yaşandı. Program kapsamında bir STK ile iş birliği yaparak 16-25 yaş hedef kitlemizin iyi olma hallerine fayda sağlayabileceğimizi düşündük. Böylelikle Toplum Gönüllüleri Vakfı (TOG) ile iş birliği yaparak gençlerin programa katılabilmeleri için çağrıda bulunduk. Bunun yanı sıra, programa hazırlanırken sanatçılarımıza yönelik, alanında profesyoneller tarafından hazırlanan psikososyal destek eğitimi ve gençlere yaklaşım eğitimi organize ettik. Sanatçıların atölye içeriklerini hassasiyetle hazırlamalarının yanı sıra, atölyeler esnasında da katılımcılar ile bir o kadar titizlikle etkileşimde oldular. Bu vesileyle, hem eğitmenlerimize hem de sanatçılarımıza süreçte gösterdikleri hassasiyet için teşekkür etmek isterim.

Altı farklı atölyemizi tamamlamamızın ardından 12 Aralık 2023 tarihinde İKSV Alt Kat’ta atölye katılımcıları, sanatçılar, eğitmenler, Paribu ve İKSV ekipleri ile “Yıl Sonu Buluşması”nı gerçekleştirdiğimizde herkesin heyecanını ve yaptığımız çalışmanın sosyal etkisini gözlemlemek eşsiz bir deneyimdi. Atölye katılımcılarımızın yorumlarını okuyabilirsiniz.

Özellikle ülkemizde kültür sanat alanındaki ortaya konan projelerin ulaştığı hedef kitle kadar sürekliliğinin sağlanması da çok kıymetli. Bu açıdan İKSV Alt Kat’ın kuruluşundan bu yana geçen beş yıllık süreçte giderek büyüyen ve gelişen bir yapısı var. Mevcut dinamiklerin özellikle siyasi, ekonomik ve sosyolojik gibi dış etkenler dolayısıyla ne zaman değişeceğinin öngörülemediği ülkemiz kültür sanat yaşamında İKSV Alt Kat’ın varlığını sürdürebilmesinin başarısını neye bağlarsınız?

İKSV Alt Kat kurulduğundan bu yana, İKSV’nin tüm festival ve bienal ekipleriyle birlikte, vakfın temas ettiği tüm sanat disiplinlerine dair, kültür-sanata erişimi kısıtlı olan çocuklara, gençlere ulaşabileceğimiz farklı projeler geliştirdi ve geliştirmeye devam ediyor. Gelecekte festivallerin, bienallerin takipçileri ve katılımcıları olacak bireylerin yetişmesi için önce İKSV Alt Kat’ta var olan projeleri devam ettirerek sürdürülebilirliği sağlamamız oldukça değerli. Bu sürdürülebilirlik için sürekli destek sağlayacak sabit hibe süreçlerinin geliştirilmesi gerektiğine inanıyoruz. Böylece kurulduğumuz günden bugüne hedeflediğimiz kültür sanata erişimi kısıtlı katılımcılarımızın uzun vadeli projelerle sürekli bir katkı sağlanabilir ve dayanışmanın artması mümkün olabilir. “Sanatta Yaratıcı Bakışlar” programı örneğinde olduğu gibi, programın gelecek yılda da devam etmesi ve etki alanını genişleterek programlar arasında ağ oluşturulması ile etkinliklerin niteliğinin artırılmasını hedefliyoruz. İKSV Alt Kat’ta etkinliklerimizin ve katılımcılarımıza etki edebilmemizin devamlılığını gözeterek proje seçimlerine ve geliştirmelerine özen gösteriyoruz.

Kültür sanat alanında gerek yerel yönetimler, gerekse dernekler ve markaların desteklerini de es geçmeden olmaz sanıyorum. İKSV Alt Kat ve Sanatta Yaratıcı Buluşmalar programı için bu desteklerin önemini sizden de dinleyelim.

Belirttiğiniz gibi tüm bu katkılar ve iş birlikleri, programların daha geniş bir kitleye ulaşmasını sağlarken, etkinliklerin düzenlenmesi ve sürdürülebilirliği için gereken kaynakların sağlanmasında kritik bir rol oynuyor. Yerel yönetimlerin ve diğer kurumların katkıları, içeriklerimizin çeşitliliğinin artmasında, kültür sanata erişimi kısıtlı çocuklara, gençlere ulaşılmasında katkı sağlıyor. Bu nedenle, desteklerinin devam etmesi, İKSV Alt Kat’ın gerçekleştirdiği tüm programların başarısını ve etkisini artırmak için çok kıymetli.

“Sanatta Yaratıcı Bakışlar” sayesinde gençler farklı sanat disiplinleriyle buluşmaya devam edecek. Bu yıl ikincisi gerçekleştirilecek programda geçen yıla göre hangi farklılıklar olacak? Eğitimci, katılımcı ve atölye çeşitliliği sayısını artırmaya yönelik çalışmalarınız mevcut mu?

Sanatta Yaratıcı Bakışlar II projesi, 2024 yılında nisan-mayıs ve ekim-kasım ayları arasında olmak üzere iki dönemde gerçekleştirilecek. Sanatçılarla gençleri buluşturmayı amaçlayan atölyeler ilk versiyonuna göre artırdığımız kontenjanlarla 16-25 yaş arasındaki katılımcılara yönelik fiziksel ve bir kısmı da çevrim içi şekilde gerçekleşecek. Geçen seneki katılımcılarımızın da önerileriyle ikincisini düzenlediğimiz atölye programımızı kültür-sanatın farklı mecralarına dokunacak şekilde geliştirdik.

Bu proje, gençlere fikirlerini hayata geçirme cesareti ve motivasyon kazandırmayı, sosyal etki yaratmayı, bilgi ve yetkinlik edinmeyi, bireysel yetkinliklerin gelişimini teşvik etmeyi ve harekete geçme motivasyonu kazandırmayı amaçlıyor.

Projenin ikinci edisyonunda, her biri dört hafta sürecek atölyelerde katılımcılar, Selin Saygılı ile hareketli görüntüler, Murat Mahmutyazıcıoğlu ile dramatik yazarlık, Aslı Uludağ ile sanatta çevre araştırmaları, Selçuk Artut ile teknoloji ve diyalektik yaratıcılık, Zeynep Oktar ile mekan etkileşimli ses üretimi ve Serdar Kökçeoğlu ile ifade aracı olarak belgesel başlıklarında sanatın farklı dallarında deneyimler elde etmek için bir araya gelecek.

Sizce kültür sanat, yaşama ve umutsuzluğa bir alan açar mı?

Özellikle pandemi sürecinde hep birlikte kültür sanatın yaşama dair önemini deneyimledik. Kültür sanatın insanların duygularını ifade etmelerine ve stresle başa çıkmalarına yardımcı olduğunu gözlemledik. Kültür sanatın umutsuzlukla mücadelede önemli bir alan açtığını söyleyebiliriz. Kültür sanatın iyileştirici süreci insanların duygu dünyalarına destek sağlarken aynı zamanda yaratıcılıklarını tetikliyor ve toplumsal bağları güçlendiriyor.  Bu konuda Alain de Botton ve John Armstrong’un yazarı oldukları Terapi Olarak Sanat isimli kitabını önermek isterim.

Röportajımızı son olarak İKSV Alt Kat’ın 2024 yılı sonrasındaki ajandasını konuşarak noktalayalım. Yıl içinde Sanatta Yaratıcı Bakışlar’dan ayrı hangi etkinlikler düzenlenecek? Gelecek döneme dair yenilikleriniz varsa ufak tüyolar alabilir miyiz?

Öncelikle bu yıl İKSV Alt Kat 5 yaşında! Kültürel dokuya çeşitlilik katan etkinlikleri, sanatçı ve eğitmenlerle yaratıcı iş birlikleri, gençlerle heyecanlı buluşmalarla dolu beş yılda sanatla, birlikte büyüdüğümüz için heyecanlıyız. Bu vesileyle İstanbul’un kültür ve sanat sahnesinin geleceğine katkıda bulunmamıza vesile olan herkese teşekkür ederiz. İKSV Alt Kat olarak, yeni yaşımızda da kültür ve sanatı çocuklara ve gençlere daha ulaşılabilir hale getirmeye devam edeceğiz.

Bunun yanı sıra, güncel etkinliğimiz olarak, 52. İstanbul Müzik Festivali ve İKSV Alt Kat iş birliğiyle düzenlenen Müzikli Bir Hafta Sonu etkinliklerinden bahsetmek isterim. Çocukları müzik ve ritmin büyüleyici dünyasıyla tanıştıracak bir hafta sonu mayıs ayında bizleri bekliyor.

6-8 yaş arası çocuklara yönelik Çalgı Yapım atölyesi, müzik eğitmenleri Volkan Aydın ile Yusuf Bişgen ve masal anlatıcısı Dr. Handan Belivermiş rehberliğinde gerçekleştirilecek. Bu atölyede çocuklar, Kök Gürültüsü serisine dahil drama çalışmalarıyla müziğin kökenlerine bir yolculuk yapacak ve kendi enstrümanlarını tasarlayıp çalma deneyimi kazanacaklar.

KeKeÇa’nın atölye yürütücülüğünde 9-12 yaş grubuna yönelik gerçekleştirilecek Beden Perküsyonu atölyesinde ise çocuklar bedenlerinin çıkardığı sesleri keşfedecek, oyunlar yoluyla beden seslerinin müzikal potansiyelini öğrenecekler. Ayrıca, hareket mekanizmaları ile oluşturulan anlık koreografiler ile grup hâlinde müzik yapmanın coşkusunu bir arada yaşayacaklar.

Eğitici ve eğlenceli bu etkinliklere tüm çocuklar davetli!

Not: Sanatta Yaratıcı Bakışlar II atölyeleri ve başvurularına dair ayrıntılı bilgiye iksv.org adresinden ulaşılabiliyor.

Kapak Fotoğrafı: Fatih Yılmaz

İlginizi çekebilir: Halil Şimşek’ten 52. İstanbul Müzik Festivali