Daha önce hiç gözüne kusurlu görünen bir eşyanı onarmayı denedin mi? Veya artık kullanılamayacak durumda olduğunu düşündüğün bir nesneyi, farklı amaçlarla yeniden kullanmak için bir adım attın mı? Dürüst olalım, çoğu zaman aklın o eski eşyanın yerini yenisiyle hızlıca doldurmaya gitti değil mi? Tüketim çılgınlığına bir hane de sen eklemiş oldun böylece. İşte bugün, bu alışkanlığına karşı keskin bir viraj almanın tam zamanı. Bugün geri dönüşümün kardeşi olsa da, bilinirlik açısından hep onun gölgesinde kalmış bir kavrama ışık tutuyoruz, hazır mısın? Konumuz ileri dönüşüm.

Dönüştürmenin Felsefesi

İleri dönüşüm, eldeki malzemeleri yeniden değerlendirmek amacıyla dönüştürerek farklı formlarda tekrar kullanmaya deniyor. Hali hazırda hizmet ettiği amaca yönelik olarak artık kullanılamayacak durumda olan eşyalar, ileri dönüşüm sayesinde farklı ve işlevsel yeni kullanım amaçları ediniyorlar. Yani ileri dönüştürdüğün her eşya, kullan-at döngüsünü kırmak ve kaynaklar için yeni, sürdürülebilir alanlar yaratmak üzere attığın bir adım aslında.

Zihninde daha iyi canlanması için, Japonlar’ın kintsugi tekniğiyle yarattıkları objeleri gözünün önüne getirebilirsin. Kintsugi tam bir ileri dönüşüm örneği – kırılan bir eşyanın, örneğin bir vazonun parçaları toz altın veya gümüş ile onarılıyor, böylece ortaya yepyeni ve eşsiz bir obje çıkıyor. İşte ileri dönüşümün doğaya olan onca faydasının yanında bir güzelliği de bu; tamamen senin ellerin ve hayal gücünden yaratılmış, bir benzeri olmayan nesneler üretmene olanak sağlaması.

Doğaya Saygılı Bir Yeniden Yaratma Sanatı

İleri dönüşüm, her şeyden önce küresel atık birikiminin azalmasında rol oynayarak doğaya katkı sağlıyor. Şöyle düşün, yeni bir işlev kazandırdığın her nesneyi çöpe doğru ilerlediği yoldan çeviriyor ve doğaya saygılı yepyeni bir yola doğru yönlendirmiş oluyorsun. Böylece atık sahalarında bir çöpün ortaya çıkardığı hava ve su kirliliğinin önüne geçmiş oluyorsun.

Aynı zamanda biliyorsun ki yeni üretimler, atmosferi etkileyen yeni karbon salınımları demek. İleri dönüşüm, hali hazırda sahip olduğun ürünleri yeniden kullanmana olanak sağladığı için bunun da önüne geçiyor. Yani örneğin, konserve kutularını dilediğin gibi boyayıp süsleyerek onlardan küçük minik saksılar yarattığında, gidip yeni bir saksı almaya ihtiyaç duymuyorsun. Bu da üretime olan talebi bir kişi bazında bile olsa azaltmış oluyor. Bir düşün, binlerce insan ileri dönüşümü hayatında uygulamaya başlasa, üretimdeki talep ne kadar azalabilir!

İleri Dönüşüm ve Geri Dönüşüm

Yazının başında ileri dönüşümün, geri dönüşüm ile kardeş olduğunu söylemiştik. Evet öyleler, her ikisi de atık miktarını azaltmayı ve doğaya yarar sağlayan, sürdürülebilir bir tüketim döngüsünü mümkün kılmayı amaçlıyor. Ancak küçük bir karşılaştırma yaparsak açıkça görebiliriz ki, ileri dönüşüm geri dönüşümden bile çok fayda sağlıyor doğanın kusursuz işleyişine.

Öncelikle geri dönüşümde, atıkların hammadde olarak tekrar kullanabilmleri için çeşitli işlemlerden geçmeleri gerekiyor. Bu işlemler tabii ki yeni hammadde üretim süreçleriyle kıyaslandığında çok daha doğa dostu ancak yine de, ayrıştırma ve taşıma gibi süreçlerin belli bir enerji ve su tüketimi gerektirdiği de gerçek. Oysa ileri dönüşüm, bu işlemlere bile ihtiyaç duymuyor. Eski bir eşyanı yalnızca el becerilerini ve yaratıcılığını kullanarak yeni bir eşyaya dönüştürebilirsin!

Tek Gereken Yaratıcılık

İleri dönüşümü hayatında uygulamaya başlamak için gerçekten de tek ihtiyacın biraz el becerisi (çok değil J) ve hayal gücü – bir de birkaç boya, makas ve yapıştırıcı fena olmaz tabii. İşe önce, evinde kalabalık yaratan ve artık kullanılamayacak durumda olduğunu düşündüğün eşyaları ayırarak başlamanı öneriyoruz. Kırılmış eşyalar, eski kıyafetler… Hepsi yeni işlevlerine kavuşmak için senin yaratıcılığına ihtiyaç duyuyor!

Tabii en önemlisi denemek. Özellikle ilk seferlerde, hiçbir eşyaya tam olarak neye ve nasıl dönüştüreceğini bilerek yaklaşmayacağını tahmin ediyoruz, bu çok normal. Bu yüzden al eline malzemelerini; kes, biç, yapıştır, boya, süsle ve bak bakalım neye dönüşüyor o eşya hayal gücünün önderliğinde. Örneğin, okuduğun kitapları üst üste yapıştırarak yeni raflara dönüştürebilir, şişe kapaklarından minik mumluklar yaratabilirsin.

Sadece eski ve yıpranmış eşyalarına değil, işlevselliğinde bir problem olmayan ancak yine de uzun süredir kullanmadığın eşyalarına da bu gözle bakmanı öneriyoruz. Belki de aylardır dolabında öylece duran o giysi, bir bluz formunda olduğu için gözüne çekici gelmiyordur da, onu yeni bir bez çantaya dönüştürdüğünde seve seve kullanacaksındır! Ne dersin?

Kendine Has olarak, ileri dönüşümün bir yaşam felsefesi olduğuna inanıyoruz. Geçtiğimiz haftalarda Onaranlar Kulübu ile gerçekleştirdiğimiz dijital ileri dönüşüm atölyesinde, kullanılmayan plastik kasaları evlerimizde kullanılabilir sehpalara dönüştürdüğümüzde de bunun bir kez daha farkına vardık. Önemli olan bakış açısı, önemli olan çöpe atmadan önce bir kere daha düşünmek. Öyleyse hadi, ileri dönüştürme zamanı!

Kapak fotoğrafı: Unsplash / Ben Ashby

İlginizi çekebilir: Kendine Has’tan Sıfır Atık ve Kompost