Yeni yılı bir İrlandalı gibi karşılamaya ne dersiniz? Tüm dünya yılbaşını, yani yeni yılın gelişini kutlamak için tatlı bir heyecan içinde. Bu heyecan İrlanda gibi Hristiyan nüfusun fazla olduğu ülkelerde Noel kutlamalarıyla da birleşince ortaya birçok geleneğin kesiştiği, herkesin coşkulu olduğu bir dönem çıkıyor. Yılın “o zamanı” gelmiş ve The Irish Spirit yeni yıl ruhuyla birleşmişken, İrlanda halkının geleneksel hale getirdiği yılbaşı etkinlikleri, Noel ve Yılbaşı gecesi ya da yılın ilk günü İrlanda’daki evlerde uygulanan ritüelleri ve batıl inançları bir araya getirdik.

İrlanda Yılbaşı Gelenekleri

Yılbaşı ağacı süslemek, dünyanın her köşesinde yaygınlaşmış bir gelenek olarak tabii ki İrlanda’da da en çok uygulanan yılbaşı geleneği olarak öne çıkıyor. Fakat İrlanda’ya özgü ufak bir detay var: İki tarih. Yılbaşı ağacınızı süslemeye ve yılbaşı hediye alışverişinize başlayabileceğiniz gün, İrlanda’da 8 Aralık olarak kabul ediliyor. İrlanda’daki Noel pazarları da genellikle bu tarih civarında kuruluyor. Bu tarihten önce başkent Dublin’in ya da diğer İrlanda kentlerinin sokaklarını ışıl ışıl görmekte biraz zorlanabilirsiniz. 6 Ocak ise ağacın ve süslemelerin kaldırılacağı, evin temizleneceği gün olarak kabul ediliyor. Hatta bu günün bir ismi de var; Nollaig na mBan ya da Küçük Noel, ya da Kadın Noel’i. Nollaig na mBan anlayışına göre, Noel ve yılbaşı dönemindeki ev işlerinin ve iş yükünün tamamen kadınlar tarafından üstlenildiği ve 6 Ocak’ta kadınların dinlenemediği haftalar süren yoğun temponun sona ereceği varsayılıyor ve kadınların ev işlerini erkeklere devrederek kendi aralarında eğlenebilmeleri ve dinlenebilmeleri için onlara bir gün ayrılıyor.

İrlanda’da yılbaşı gelenekleri arasına girmeyi başarmış özel etkinlikler arasında pandomim tiyatroları öne çıkıyor. Birçok İrlanda şehrindeki tiyatrolar ya da meydanlara kurulan seyyar sahneler, özellikle çocuklar için pandomim tiyatroları sahneliyor. En iyilerini Dublin’deki South King sokağında bulunan Gaity Tiyatrosu‘nda izleyebileceğiniz bu gösteriler, birçok İrlandalının çocukluklarına dair hatıraları arasında yer ediniyor. İrlandalılar Noel arifesi gecesi, yani 24 Aralık’ta Noel ayinleri için kiliselere akın ettikleri gibi, Noel sabahı, yani 25 Aralık’ta sahillere, koşu parkurlarına ya da geçit törenlerine akın ediyorlar – yüzmek için! Çoğunlukla yardım kuruluşlarına bağış toplamak için gerçekleşen bu etkinlikler arasında binlerce kişinin buz gibi sulara atladığı Noel sabahı yüzüşleri de var, kırsal bölgelerde traktör ve tarım araçlarının ana caddelerde geçit yaptığı gösteriler de… Yeni yılı soğuk su şokuyla karşılamak ya da karşılayanlara tanık olmak için en güzel noktalardan biri Galway’deki Blackrock olarak biliniyor.

Ve evlerdeki kutlamalar… Noel ya da yılbaşı sofralarında bir araya gelen İrlandalıların menülerinde hindi, rozbif, kıymalı turtalar ve tabii ki çeşit çeşit formda patates öne çıkıyor. Tatlı olarak genellikle taze orman meyveleri, muhallebi ve kremayla hazırlanan sherry trifle ya da Noel pudingi, Irish coffee eşliğinde tüketiliyor.

İrlanda yılbaşı gelenekleri arasında 31 Aralık gecesi evlerde uygulanan bazı ritüeller ve bazı batıl inançlar var:

• İrlandalılar yeni yıla tüm evi temizlemiş olarak girmeyi, temiz bir sayfa açmakla eşdeğer görüyor.
• Yılbaşı gecesi sofraya o yıl kaybedilen aile bireylerinin her biri için birer boş tabak konuluyor ve yemek süresince kapının kilidi açık bırakılıyor.
• İrlanda yılbaşı gelenekleri arasında belki de ilginç batıl inanış, Noel gecesi evin duvarlarına ve kapılarına ekmekle vurmak gerektiği. Bunun kötü şansı evinizden kovduğuna ve iyi ruhları içeri davet ettiğine inanılıyor.
• 31 Aralık’ta eve en son ön kapıdan girmeye ve 1 Ocak’ta ise ilk kez arka kapıdan çıkmaya dikkat ediliyor. Öte yandan yeni yılda eve girecek ilk kişinin kim olduğuna göre de yılınızın şanslı mı şanssız mı geçeceğine dair bir fikriniz olabiliyor: Uzun boylu, yakışıklı esmer bir erkeğin iyi şans, genç ve kızıl saçlı bir kadının kötü şans demek olduğuna inanılması gibi…
• 1 Ocak’ta rüzgarın batıdan esmesi ülkeyi iyi, doğudan esmesi ise kötü bir yılın beklediğine işaret ediyor.
• Yılbaşı gecesi ökseotunun altında duran çiftlerin öpüşmesi gerektiği batıl inanışı popüler kültürde de yaygın olarak kullanılıyor. İrlanda yılbaşı gelenekleri buna bir ekleme yapmış: İnanışa göre yılbaşı gecesi uyumadan önce yastığınızın altına bir parça ökseotu koyarsanız, yeni yılda aşkı çağırmış oluyor ve rüyanızda aşık olacağınız kişiyi görüyorsunuz.

Nollaig Shona!