Tarihin ilk zamanlarından bu yana birçok kadın, güçlü kalemini konuşturarak adından bahsettirdi. Günümüzde bile halen edebiyatta kadın yazarlar ve erkek yazarların aynı ilgiyi görmemesi söz konusu olabiliyorken, bu yazımda rüştünü ispatlamış, güncel olarak yazan ya da mirasını bırakıp yıllar önce aramızdan ayrılmış birbirinden farklı bazı kadın yazarları inceleyelim istedim. Elbette onları birkaç kısa cümle ile anlatmak imkansız, fakat en azından bu değerli kadınları anıp onları anlamaya çalışmanın faydalı olacağına inanıyorum. Keyifli okumalar…

Edebiyat Tarihine İz Bırakan Kadın Yazarlar

Virginia Woolf

Virgina Woolf’un adını anmadan bu yazıya başlamak olmazdı. 1882 doğumlu İngiliz yazar Woolf, kendisini babasının kütüphanesinde geliştirerek yazarlığa adım atıyor. Feminist ve modernist bir üsluba sahip olan yazar, bilinç akışı tekniği ile yazdığı eserleriyle günümüzde en çok okunan yazarlardan biri.

Ailesi İngiltere’nin seçkin entelektüellerinden; Virginia da evde öğrenim gördüğü için ailesiyle sıkça vakit geçiriyor ve bu durum onun duygu dünyasına ve edebi stiline yansıyor. Öyle ki, annesinin ve babasının ölümü Virginia’nın üzerinde tarifi olmayan duygusal bir hasar bırakıyor ve onun için artık hiçbir şey eskisi gibi olmuyor.

Yaşamında hiçbir dönem ruhsal bunalımlardan kurtulamayan Virginia Woolf, ne yazık ki 59 yaşındayken gerçekleştirdiği intihar eylemi sonucunda talihsiz bir şekilde hayatını sonlandırıyor. Virginia’nın melankolik tavrı eserlerine de yansıyor. Elbette hem işlediği konular hem de edebi yazım tekniği onu dönemin diğer yazarlarından ayırıyor. Benim de yazarın en sevdiğim kitabı olan Kendine Ait Bir Oda‘nın, bilhassa bir kadının hemcinsinden duyabileceği en özel fikir ve düşüncelerle dolu bir eser olduğu kanaatindeyim. İyi ki bu dünyadan Virginia Woolf geçti! 

Patti Smith 

Onu hem müzisyen hem de yazar kimliğiyle tanıyoruz. Punk rock türünün dikkat çeken ismi Patti Smith, kalemiyle de oldukça başarılı eserler ortaya koydu. Benim de en sevdiğim yazarlardan biri olan Smith, otobiyografik tarzda yazdığı eserlerle okuru alıp kendi dünyasında gezintiye çıkarıyor ve bu sırada da çok farklı hisleri bir arada yaşatıyor. 

2010 yılında yazdığı Just Kids kitabı dilimize Çoluk Çocuk olarak çevrildi ve National Book Award ödülü sahibi oldu. 2011 yılında da müzik alanında Polar Music Prize ödülüne layık görüldü. Patti Smith’in kelimelerle anlatması zor bir tarzı var. Oldukça sıradan gibi görünen bir konuyu anlatırken bile size huzur veriyor. Dilimize çevrilmiş beş kitabı bulunuyor. Beşi de Smith’in hayat yolculuğunun sayfalara dökülmüş hali.

Leylâ Erbil 

Türkiye’de Nobel Edebiyat Ödülü’ne aday gösterilen ilk kadın olması gibi,  birçok ilki gerçekleştirdi Leylâ Erbil. 1950 kuşağının en şahsına münhasır yazarlarından biri. Hem özgür dili, hem de devrimci duruşuyla her zaman diğerlerinden farklı. Öyle ki kendine özgü bir noktalama işareti sistemi bile geliştiriyor Leylâ Erbil. 

Kaleme aldığı eserlerinde aile, kadın, evlilik, cinsellik gibi “konuşulmaya korkulan” temaları cesurca ve alaylı bir şekilde işlemiş olması, sanırım Erbil’i sevmemizin en başlıca sebeplerinden biri. Böylesi dik bir duruşa da hayran olmamak elde değil zaten… Özellikle 1985 yılında yayımlanan romanı Karanlığın Günü, yazarı tanımak için iyi bir başlangıç kitabı olabilir diye düşünüyorum.

Margaret Atwood 

Sıradaki kraliçemiz, altı yaşındayken yazmaya başlayan ve bizi birbirinden sarsıcı dünyalar ile buluşturan fantastik kalem Margaret Atwood! Şüphesiz ki Atwood bugün en çok saygı duyulan yazarlardan biri. Bugün hâlâ hayatta olan nadir edebiyat hazinelerinden biri olan Atwood, sadece kadınlara değil tüm insanlığa yazılarıyla ve konuşmalarıyla ilham vermeye devam ediyor. 

1939 doğumlu Kanadalı yazar, birçok üniversitede ders veriyor ve eserleriyle Booker ve The Governor General ödüllerini kazanıyor. Her ne kadar biz onu romanlarıyla tanısak da kendisi şiir de yazıyor. Aynı isimle diziye de uyarlanan kitabı Damızlık Kızın Öyküsü (The Handmaid’s Tale) kesinlikle okunmaya değer!

Ayfer Tunç

Saklı isimli öykü kitabıyla yazarlık yolculuğuna başlayan günümüz yazarlarından Ayfer Tunç, hem öyküleriyle hem romanlarıyla hayatın içinden kesitler sunuyor bize. İşlediği konular her birimizin aşina olduğu “gerçekler”. Hayatın gerçekleri. Karakterleri de hayat karşısında ezilmiş, sıkılmış, bir kenara itilmiş, ya da kendi kendini itmiş kısaca hayatla kavgası olan insanlar. Ayfer Tunç da genelde erkek karakter ağzından anlatıyor olayları. Yazarın anlatımı o kadar içten ki, kimi zaman bir karakterle kendinizi bağdaştırıp, “Evet, böyle bir hayat var işte!” diyorsunuz içinizden. 

Ursula K. Le Guin

Bilim-kurgu/fantastik sevsin sevmesin, her okurun kitaplığında kesin en az bir tane Ursula K. Le Guin kitabı vardır. 🙂  Birkaç sene evvel aramızdan ayrılan yazar, geniş bir külliyat bıraktı arkasında. Sadece büyülü bir hayal alemini okurlara sunmakla kalmayıp, ölüm, büyümek, cinsellik gibi biz yetişkinlerin dünyasına ait olan birçok temayı da bu büyülü dünyaya ince bir dille sığdırıyor. Bilhassa Mülksüzler gibi kült bir eseri bizlere armağan ettiği için Ursula K. Le Guin’e bir teşekkür borçluyuz! 

Susan Sontag

Birçok unvanı kimliğinde barındıran dopdolu bir kadın: Susan Sontag. Yazar, düşünür, eleştirmen, insan hakları savunucusu, sanatçı… Bütün bunların ötesinde Susan Sontag, insan olmayı radarına almış ve bunun üzerine yıllarca çalışmış bir “insan”. Onu tek kelimeyle ifade etmem gerekirse böyle derdim; insan. Dilini sakınmadan kullanan dahi bir kadın Sontag. Sorgulamaktan çekinmiyor ve okurları da aynı yolda sorgulamaya davet ediyor. 

Erendiz Atasü

Yazarlığının yanı sıra akademisyen ve edebiyat eleştirmeni olarak da oldukça değerli bir isim Erendiz Atasü. Kariyeri boyunca feminist üslupla birçok öykü, roman ve deneme kaleme alıyor. Genellikle kadın sorunlarına değindiği eserlerinin bir kısmı yabancı dillerde de yayımlandı ve birçok ödüle layık görülüyor. Erendiz Atasü’den sadece edebiyat alanında değil yaşamın her alanında geçerli öğreneceğimiz çok şey var. 

Bu listeyi hazırlarken yer yer çok kararsız kaldım. Ve bir yandan da oldukça mutlu oldum çünkü hiç de yabana atılamayacak sayıda güçlü kadın yazarlar olduğunu fark ettim. Hepsi birbirinden özel insanlar şüphesiz.

Listede daha çok kendi dünyamda kitaplarına yer verdiğim ve sevdiğim yazarları seçmeye çalıştım, aksi takdirde edebi kişiliği hakkında pek bir bilgimin ve fikrimin olmadığı yazarlar hakkında yazmak hata olurdu. Eminim sizin de “Keşke o da olsaydı.” diyeceğiniz isimler vardır. 🙂 Bu isimleri yorumlarda benimle paylaşırsanız çok mutlu olurum. 

Kapak Fotoğrafı: Cumhuriyet

İlginizi çekebilir: Umut Hanioğlu’dan Gertrude Stein