Uzun zamandır yazmak istediğim ancak kafamda bir türlü toparlayamadığım bir yer Kula. Kelimelere dökmek biraz zor zira tarihi evlerinden mi yoksa jeolojik öneminden mi başlasam, peri bacalarını mı anlatsam karar veremedim. Bu yazıyı hazırladığım ana kadar sayısız kez gezdiğim bu tarihi ve jeolojik kente gelin yakından bakalım. Eminim ilginizi çekecek ve gezi planlarınızın arasına alacaksınız.  

Kula, Manisa iline bağlı bir ilçe. Yalnızca at arabalarının geçebileceği büyüklükte dar sokakları, tarihi ahşap evleri ile Yakup Kadri, Sabahattin Ali, Halide Edip gibi Anadolu’yu konu edinen yazarların kitaplarında sık sık rastlayabileceğiniz tipik “anadolu kenti” betimlemesinin gerçeğe dönüşmüş hali gibi adeta…

Kula’da Gezilecek Yerler

Kula’yı gezip görmeye değer hale getiren birçok niteliği olsa da başlıca öne çıkanlarını paylaşıyorum.

Kula Peribacaları Konum

Peribacası dediğimizde aklımıza ilk gelen yer Kapadokya ancak Kula da volkanik ve jeolojik özellikleri bakımından peribacası zenginliğinde Kapadokya’ya rakip olabilecek düzeyde. 

Gediz Vadisi içinde görülmeye değer bir peyzaj oluşturan peribacalarına Kula-Ankara yolu üzerinde bulunan Gediz 1 Köprüsünü geçtikten 100 metre sonra sola kıvrılan yola saparak ulaşabilirsiniz. Zaten dönüşteki peribacası maketi ve tabelalar sizi yönlendirecektir. 

Kula-Salihli Jeoparkı Konum

Volkanik alan gezisi denince benim aklıma ilk Etna Yanardağı gelir. Ancak hem Sicilya gibi uzak bir yerde olması hem tırmanış gerektirmesi en önemlisi de aktif bir volkan olması sebebiyle mesafeli durmak zorunda kalmışımdır. Kula-Salihli Jeoparkı, volkanik alan merakımı giderme konusunda benim için çok aydınlatıcı ve keyifli bir deneyim oldu. 

Divlit yanardağının kilometrelerce genişlikte bir alana yayılmış simsiyah volkanik püskürtüleri arasındaki yürüyüş yolunda gezerken dünyanın oluşumuna ilişkin kafa yorma fırsatım oldu. Hatta Jules Verne’in eşsiz romanı Dünya’nın Merkezine Yolculuk’u tekrar okumaya karar verdim. Size de tavsiyem yürüyüş ayakkabılarınızı ve mataralarınızı yanınıza alıp jeositler arasındaki yürüyüş yolunda, yer yer asma köprüler üzerinde bu benzersiz trekking deneyimini tecrübe etmeniz. Bir diğer alternatif de bisiklete gönül vermiş ziyaretçiler için sunulan yaklaşık 34 kilometrelik bisiklet parkuru. İster bireysel ister ekip olarak çıkılacak bisiklet turları için ilginç bir alternatif olacaktır. 

Bugün Kula-Salihli Jeopark sahası olarak adlandırılan ve turizme kazandırılan bu alandaki jeolojik oluşumlar yaklaşık 2000 yıldır bilinmekte. Hatta antik dönem coğrafyacısı Amasyalı Strabon, ansiklopedik nitelikteki coğrafya kitabında Kula’yı toprağa hakim olan koyu kömür siyahı bazalt taşları (yerel kullanımıyla karataş) sebebiyle “Yanık Ülke” olarak adlandırmış. 

Biraz teknik bilgi vermek gerekirse, Kula–Salihli Jeoparkı’nın içinde bulunduğu Ege bölgesi kıtasal çarpışma ve dalma batma süreçlerinin kontrolü altında dünyanın tektonik (depremler, volkanlar) bakımdan en aktif sahalarından birisidir. Kula’da günümüzden kabaca bir milyon yıl önce başlayan volkanik faaliyetler üç ana püskürme döneminin ardından nihayet günümüzden yaklaşık 10 bin yıl önce son patlamalarıyla Türkiye’nin en genç volkan topoğrafyasını oluşturmuşlardır.

Kula-Salihli Jeoparkı Türkiye’nin UNESCO etiketine sahip ilk ve tek jeoparkı olması sebebiyle de büyük öneme sahiptir. 

Kula Evleri Konum

Girişte kısaca bahsettiğim üzere Kula, gerek sokakları gerek kendine has mimari üslubuyla romanlarda betimlenen anadolu kasabalarını hatırlatıyor ilk bakışta. Bunun sebebi de aslında Osmanlı dönemi mimarisinin ve kent yaşamının bugüne dek korunarak gelmiş olması. Mimaride, volkanik yer yapısının uzantısı olarak, yerel kullanımda karataş denen bazalt taşlar kullanılmış. Evlerin iç bölümlerinde, özellikle tavan işlemelerinde kullanılan ahşabın sıcaklığıyla da güzel bir kontrast yakalanmış. Her Kula evinde mutlaka bir avlu bulunuyor ve evi sokaktan ahşap geniş kapılarla ayırıyor. 

Dışarıda gezerken başınızı yukarı kaldırıp baktığınızda, dar sokaklar boyunca dizilen evlerin saçaklarının neredeyse birbirine geçmiş ve sokak üzerini örmüş halde olduğunu fark edeceksiniz. Saçakların birbirine geçecek şekilde yapılması ile sokakta yürüyenlere gölge yapması ve yağmurdan koruması amaçlanmış. Bu da bana “gezerken asla ıslanmayacaksınız” diye övülen, yüksek kemerli ve galerili kaldırımlarıyla Bolonya’yı anımsatıyor. 

Bugün tarihi Kula Evleri içinde yaşam devam etse de turizme açılan ve hem müze hem de kafeterya şeklinde işletilen evler de mevcut. Bunun için Kula Kültür Evi Müzesini ziyaret edebilirsiniz. Hem bu tarihi evlere yakından tanık olabilir hem de geniş avlusunda birer çay içip dinlenebilirsiniz. 

Ne Yiyelim?

Doğrusunu söylemek gerekirse Kula denince benim aklıma yukarıda yazdıklarımdan önce mis gibi ekşi maya ekmekleri geliyor. Kula’ya gitmişken hem kendinize hem sevdiklerinize yapacağınız en büyük hoşluk Burak Ekmek Fırınından kocaman bir ekşi maya Kula ev ekmeği almak olacaktır. Biz her gidişimizde üçer beşer tane alıp buzlukta saklıyoruz. Kula ekmeğinin tadı ve kokusunun muadili yok!

Kula’ya gitmişken tatmanız gereken bir diğer lezzet de meşhur Kula Güveci. Bunun için özel bir adres vermeye gerek yok, çarşıdaki herhangi bir lokantada bulabilirsiniz.

Bir diğer meşhur yiyecek de odun köfte. Özellikle peribacalarına giderken yol boyunca sık sık göreceğiniz odun köftecilerinden birine girip lezzetli bir köfte ziyafeti çekebilirsiniz. 

Kula leblebisini de unutmak olmaz. Yakın zamanda coğrafi işaret de alan Kula leblebisinin yaklaşık 16 çeşidi üretiliyor ve ihraç ediliyor.

Bonus olarak da Kula’nın komşu ilçesi Salihli’deki Sardes antik kentini ve Alaşehir’deki şarap fabrikalarını hatırlatmak isterim. Yöreye gitmişken buraları da gezmek isteyeceğinizden eminim. 

İlginizi çekebilir: Larissa Bapuçoğlu’ndan İzmir’de Mekan Arayışında Olanlar İçin Keyifli Bir Rehber

Kapak Fotoğrafı: kulasalihligeopark.com