Noel yemeği hakkında konuşurken, aklınıza ilk hangisi gelir? Fırınlanmış hindi mi, Panettone mi, yoksa zencefilli kurabiye mi? Her ülkenin farklı farklı Noel gelenekleri bulunur. Peki daha önce Fransızların Lei Tretze Dessèrts yani “13 Tatlı” geleneklerini hiç duydunuz mu? Eğer bu geleneği merak ediyorsanız sizi yazıya alalım.

Lei Tretze Dessèrts: Noel’e Özgü “13 Tatlı”

24 Aralık yani Noel Arifesi’nde Provence’te bulunan her aile bireyi Le Reveillon adı verilen ve devam etme, uyanış, aydınlanma anlamlarına gelen ziyafet sofrası etrafında toplanır. Bu sofranın oldukça geleneksel bir anlamı var. Kutsal Üçlü’yü simgelemek adına masaya üç adet beyaz masa örtüsü serilir, aynı amaçla sofrada üç adet yanan mum ve buğday tohumundan üç tabak bulunur. Geleneğe göre eğer buğday tohumu filizlenirse bu durum sonraki yılın refah içerisinde geçeceğine dair bir işaret. Oldukça özel olan bu yemeğin arkasından ise 13 tatlı olarak Türkçeye çevirdiğimiz Lei Tretze Dessèrts ‘e sıra gelir. Peki nedir bu 13 tatlı? 

Lei Tretze Dessèrts son akşam yemeğinde bulunan Hz. İsa ve 12 havariyi temsil eder. Fransızlar her 24 Aralık’ta aynı saatte ve aynı masada bu 13 tatlının bulunduğu sofrayı kurar. Bu sofra 3 gün boyunca kurulu olmaya devam eder. Le Reveillon ziyafeti sofrasında bulunan her davetlinin bu 13 tatlının tamamından küçük bir parça tatması beklenir. Bu 13 tatlı içerisinde kuru meyveler, kuru yemişler, taze meyveler ve çeşitli tatlılar bulunur. Peki Lei Tretze Dessérts sofrasında bulunan her bir tatlı ne anlama gelir?

1- Les Quatre Mendiants

Les Quatre Mendiants “Dört Dilenci” anlamına gelir ve ayrıca Hristiyanlıktaki dört manastır düzeni buradaki kuru yemişlerle sembolize edilir. Bunlardan kuru üzüm Dominican, ceviz veya fındık Augustine, kuru incir Franciscan ve son olarak badem ise Carmelit’i temsil eder.

2- Hurma

Hz. İsa’nın doğduğu, yaşadığıı ve öldüğü yerleri temsil ettiğinden dolayı hurma kutsal bir meyve olarak görülür ve Lei Tretze Dessèrts sofrasındaki yerini alır.

3- Kuru erik

Kuru erik, Brignoles’te yetiştirilir ve buradan temin edilerek sofralara ulaşır. Bu arada Brignoles’in Fransa’nın Provence-Alpes-Côte d’Azur bölgesinde bulunan bir komün olduğunu da ekleyeyim.

4- Nougat

Nougat şeker, bal, yumurta akı, badem, ceviz, fıstık ve fındıktan yapılan, tarçın, vanilya gibi baharatların eklendiği bir şekerleme türü. Kıvamı sert, yumuşak veya sakız gibi tercih edilir. Beyaz nougat saflık ve iyiliği, siyah nougat ise kötü güçleri sembolize eder.

5- La Fougasse à l’huile d’olive 

La Fougasse à l’huile d’olive, bolca zeytinyağı kullanılarak hazırlanan ve portakal çiçeği suyuyla tatlandırılan küçük yassı şeklinin yanı sıra tatlı olan bir çörek türü.

6- Les Calissons d’Aix

Badem ezmesine benzeyen bu yaprak şeklindeki şekerlemeler, öğütülmüş badem, şekerlenmiş citrus ve portakaldan yapılır.

7- Les Biscotins

Aix-en-Provence’tan gelen bu tereyağlı kurabiyeler, portakal çiçeği suyu veya bazen marmelat ile tatlandırılır.

8- Les Oreillettes

Narenciye ile tatlandırılmış ince, kabarcıklı bir dokuya sahip ve tırtıklı detaylarıyla Les Oreillettes‘i bir tür hamur işi olarak tanımlayabiliriz.

9- Les casse-dents

Les casse-dents Türkçede kırık dişler anlamına gelir. Biscotti’ye benzeyen bu sert bademli kurabiyeler Marsilya, Allauch’ta üretilir.

10- Pain d’épices

Pain d’épices, bir tür baharatlı ekmek. Bu ekmek çavdar unu ve bal ile hazırlanır ve sonrasında da anason, karanfil, hindistan cevizi ve tarçın ile tatlandırılır.

11- Candied citron

Yabani limona benzeyen bu meyve Türkçede ağaç kavunu olarak bilinir. Ağaç kavunu, çok kalın bir kabuğa sahip büyük, yumrulu bir limon gibi de algılanabilir. Bu kabuk doğranır, şeker şurubunda pişirilir. Genel olarak ise şekerleme olarak ya da tatlılarda kullanılır.

12- Pâte de coings

İngilizcesi Quince Cheese olan ve Türkçeye ayva peyniri olarak çevirilen bu tatlının peynirle uzaktan yakından bir alakası yok. Ayva, şeker ve vanilyadan yapılan sert, tatlı, koyu kırmızı bir hamur. Aslında bir çeşit pelte olduğunu da ifade edebiliriz.

13- Taze meyve

Hiçbir Lei Tretze Dessèrts sofrası, taze meyve olmadan tamamlanmış sayılmaz. Elma, armut, portakal, kavun, üzüm ve mandalinadan oluşan bir seçki bu kutsal sofrada yerini mutlaka alır.

Kapak Fotoğrafı: Pinterest

İlginizi çekebilir: Food By Melito’dan Geleneksel Yılbaşı Yemekleri