Balat’ın nefes kesen yokuşlarının sonunda Máh-roc’un kurucusu Roksan Sarfati atölyesinin kapılarını açıyor. Bir yandan elindeki çantaya son dokunuşlarda bulunurken bir yandan da Máh-roc’tan, yaptıklarından ve hayallerinden bahsettiği keyifli bir sohbete dalıyoruz.

Geçmişi kaybetmemek ve öze dönmek

Türkiye’de daha sürdürülebilir ürünler kullanmak isteyen çoğu kişinin yolu muhakkak Máh-roc ile bir şekilde kesişmiştir. Ben de tam bu sebepten Roksan’ın yolda topladığı atık kumaşları yeni çantalara, kıyafetlere dönüştürdüğü atölyesinde onu iş başında ziyaret etmek istedim. Fakat söylemeliyim ki biz konuştukça Máh-roc, hikâyesiyle daha da genişleyen ve derinleşen bir ilhama dönüştü benim için.  Zira Máh-roc bir yandan Roksan’ın doğduğu topraklarda kendi özüne dönüşü ve yolda keşfettikleriyle kişisel; bir yandan da geçmiş bağlarıyla kurduğu ilişki, yolda tanıştığı insanların hikâyeleriyle de kolektif bir iş.

Máh-roc ile ilgili anlattıkları atölyesinde de kendisini gösteriyor. Hem atölyenin bir önceki sakininden geriye kalan eski Balat fotoğrafları ve seramikler ile geçmişe tanık oluyorken hem de babaannesinin masası ile Roksan’ın üzerindeki kök ve bağların etkisini bir kez daha görüyoruz. Roksan’ın verdiği enerjiden midir bilemiyorum ama atölyenin merdivenlerinden inerken gözüm duvarın kenarında bir seramik motifine takılıyor. Atölyenin bir önceki yaşayanından kalan bu motifte, doğanın içerisinde atının üzerinde savaşçı bir kadın tasviri var. Beni merdivenden aşağıya çeken bu motif, meğer arkadaşlarının da kendisine benzettiği savaşçı bir kadınmış. Tesadüfe inanır mısınız bilmiyorum ama belki de bu motif başından beri onu bekliyordur. Ne dersiniz?

Gelecekte kolektif projelerin de olduğu atölyesinin çatı katından Balat’ı seyrederken neden bu mahalleyi tercih ettiğini soruyorum. Babasının köklerine dönme hayaline ortak olmak amacıyla bu mahalleyi seçtiğini söyleyen Roksan, bulunduğumuz noktadan kendi tanımıyla “kozmopolit bir üçgen” çiziyor. Sol tarafta Musevilerin, sağ tarafta Rum ve Ermenilerin, üst kısımda da Müslümanların yaşadığı bir üçgenin ortasında kendisi ve markası Máh-roc bulunuyor. Balat’ta farklı din, dil ve kültürlerin bir arada uyumlu yaşamı, değişen yapılardan ötürü bir anıya dönüşmeye başladığını söyleyen Roksan; kullanmayı tercih ettiği motiflerin geçmişi kaybetmemeye ve onu modernleştirerek konuşmaya devam etme isteğinin bir yansıması olduğunu söylüyor. Aynı şekilde çantalarında Karadeniz kolanlarını ve Sri Lanka dokumalarını kullanma tercihinin de kaybolmaya yüz tutan bir geleneği dışa vurma amacı güttüğünü anlatıyor.

Yolda karşılaştıkları ve devam ettikleriyle biriken bir topluluk

Çıktığı yolda keşfettiklerini ve karşılaştıklarını yaratıcılığıyla dönüştüren Roksan, atık kumaş arayışında en zorlandığı zamanlarda bile ihtiyacı olanın karşısına çıkacağına inanarak devam ettiğinden bahsediyor. Mesela ilk Sri Lanka koleksiyonunu oluştururken bir türlü aradığı kumaşları bulamadığı sıkıntılı bir süreçten geçmiş. Bir gün otel odasında beğendiği bir yatak örtüsünün üreticilerine ise tesadüfi karşılaşmalar ve bol telefon görüşmeleriyle ulaşmış. Hala aynı aile işletmesiyle severek çalışıyor olsa da iş yaptığı insanlara yolda her zaman yeni kişiler ve onların hikâyeleri ekleniyor. Çalıştığı insanların ismini ve hikâyelerini bilen Roksan, 2020’de ilk çıkardığı Sri Lanka koleksiyonunda bulunan çantalara beraber çalıştığı kadınların ismini vermiş.

Anlattıkları içerisinde en etkilendiklerimden biri de Máh-roc topluluğunun kendi içerisindeki yolculuğu oldu. Bu yaz Sri Lanka’da yolda tanıştığı insanlar ve onların hikâyeleriyle gerçekleştirdiği fotoğraf çekimleri, oradaki kişilerin seyahat arkadaşı olarak yola beraber devam etmeleriyle sonuçlanmış. Máh-roc bir marka olmaktan öte dünyanın her yerinde fiziksel veya soyut birbirlerinin yoluna eşlik eden insanların oluşturduğu bir topluluk da aynı zamanda.

Bana sorarsanız Roksan ve Máh-roc bol bol hayal kuran, öğrenen ve paylaşan bir ikili. Hayallerinden biri de Máh-roc atölyesini ortak bir alana dönüştürmek iken umarım senin de yakın bir zamanda yolun buraya düşer. Hem Roksan’ın gerçekleştirdiği hem de gerçekleştireceği hayalleriyle tanışırsın.

İlgizi çekebilir: Balat Sokakları ve Rehberi