Mia Madre: Annelere ve Anneliğe Adanmış Bir Film

Bir annenin yerini kimse dolduramaz. Öyle ya da böyle herkes için annesinin yeri ayrıdır; doldurulamaz bir yere sahiptir anne. Çocuk ve anne, zaten sırf duygusal değil, fiziksel bir bağ ile kenetlenmiştir. Keza İtalyan yönetmen Nanni Moretti de bunu fark etmiş olacak ki annenin önemini Mia Madre filmiyle beyazperdeye taşıma gereği duymuş.

Nanni Moretti’nin “Mia Madre”si (Annem) bir annenin ne kadar önemli olduğunu açıkça gösteriyor. Filmin, anneye yaklaşımı ve anneye yüklediği anlamların yanı sıra kendisi de annenin değerini saf bir dille kanıtlıyor. Film, yönetmen Margherita’nın (Margherita Buy) geçirdiği zorlu dönemi anlatıyor. Bir tarafta tamamlaması gereken bir film projesi, sürekli sorunlar çıkaran bir başrol oyuncusu (John Turturro), bir tarafta henüz bitmiş bir ilişkinin yarattığı hüzün, bir tarafta genç bir kız, diğer bir tarafta ise hasta bir anne. Birbirinden bağımsız bütün bu durumların ortasında da Margherita.

Mia Madre, Moretti filmografisinin en zayıf halkası olarak görülebilir. Duygusal yoğunluğunu izleyiciye aktarmakta kimi zaman zorlanan, gereksiz detaylara boğulmuş bir yapım. Sinema adına olumlu konuşmayı pek de mümkün kılmayan bir “yaratı” var ortada. Hele filmin adı düşünüldüğünde, Margherita’nın annesiyle olan ilişkisi, annesinin onun hayatına olan etkisini görmeyi bekleyen seyirci kitlesine istediğini veremeyen bir yapım. Yan etkenlere fazlasıyla boğulan, merkezden uzaklaşan bir “eser”. Fakat bu eser, bu yapıt özünde bir film olmanın çok ötesinde. Bir çocuğun annesine duyduğu sevginin bir yansıması, duyduğu pişmanlıkların sebep olduğu vicdan azabından kurtulma çabası. Açıkçası Moretti bu filmi 2010 yılında kaybettiği annesine adamış. Öyle ki filmdeki anne olan Ada karakteri kendi annesi Agata gibi bir Latince öğretmeni, kendi annesi gibi hasta ve hayata gözlerini yummak üzere. Moretti’nin de yer aldığı filme dair bir diğer ilginç detay da Moretti’nin canlandırdığı karakterin adı, Giovanni. Zira Giovanni ismi Moretti’nin kullanmayı pek tercih etmediği asıl adı.

Moretti’nin 2009-2010 yıllarında yaşadıklarına bakıldığında da film ve kendi hayatı arasında paralellikler görmek mümkün. Margherita gibi kendisi de bir film çekmeye çalışırken annesinin hastalığı ile sarsılıyor, bir o yana bir bu yana koştururken onu ister istemez ihmal ediyor. Gerçek hayatta yaşanıp yaşanmadığı şüpheli de olsa filmde Agata’nın Margherita’ya bu konu hakkında yakınmasının gerekçesi Moretti’nin vicdan azabı kaynaklı olsa gerek. Gerektiği zamanda annesinin yanında olmamanın verdiği hüznün beyazperdeye bir yansıması.

Mia Madre kesinlikle bir sinema filmi değil. Evet, Margherita karakterinin yaşadığı durum ve bu durumun işlenmesi sinemaya uyarlanmış bir hikaye olabilir, ancak Annem adını taşıyor olmasında da görüldüğü üzere bu film Moretti’nin annesine adadığı kişisel bir yapım. Sinemaya ait olmanın ötesinde bir oğlun annesine kendini ifade etme ve tabii ki onu sanata dahil ederek ölümsüzleştirme yolu. Sırf bu sebeple, Moretti’ye destek olmak ve “keşke” demenin ne denli acı olabileceğini anlamak için bile izlenebilecek bir yapım.