Mitolojik hikayelerin psikolojik işlevinin binlerce yıl sonra devam etmesi bizi bu anlatıları daha derinlemesine düşünmeye sevk ediyor. Mitoloji, deliliğin başladığı yerde baş gösterir, diyor Joseph Campbell. Mitolojik anlatılar pek de olağan dünya düzeninde işlemez. Birisinin anlattığı rüyayı dinler gibi dinleriz onları ve dolayısıyla uçuk kaçık olaylar, canavarlarla mücadeleler derken her şey bir kriz anında ortaya çıkmış gibidir. Campbell, insanlık tarihindeki birçok mitolojik hikayeyi araştırmış ve ortak noktaları üzerinden bize “Kahramanın Yolculuğu” adlı şemayı çıkaran bir mitolog. “Saf Mutluluk” kitabında bu konuyu derinlemesine anlatmasının yanı sıra bizlere mitolojinin işlevlerini de aktarıyor.

Hukuki sistemlerin henüz gelişmediği, psikoloji biliminin adının dahi geçmediği dönemlerde mitolojik anlatıların, hem sosyal düzeni sağlamak hem de bireylerin iç dünyalarını düzenlemek adına büyük bir işleve sahip olduğu düşünülüyor. Günümüzde ise mitolojik anlatıların en büyük katkısı, psikolojik anlamda kendimize dair bir iç görü kazanmayı sağlaması. Bunu hop diye elimize reçete ederek vermiyor tabii, kendimizi yakın hissettiğimiz konuları dinlerken beyin onları kendi hızında işliyor.

Psikolojinin babası Freud’un ilk ruhsal tanımlamaları mitolojik karakterler üzerinden yapması da bu bağlamda tesadüf değil. Freud, Oidipus Kompleksi, Elektra Kompleksi ve Narsisizm gibi kavramlarla mitolojinin insan ruhundaki izdüşümlerini ortaya koydu. Devamında bayrağı devralan Jung’un işi bir parça daha ileri götürerek bizlere arketipleri sunması ve her bir arketipi derinleştirmesi, bu anlatıların içinde altın bulmak gibidir. 

“Kahramanın yolculuğunun ana konusu olduğunuz yeri bırakıp macera diyarına girmek, sembolik olarak tasvir edilen bir tür kavrayışa varmak ve yeniden normal hayata dönmektir.” – J. Campbell

Ariadne’nin İpi podcastinde, son konuğum Dr. Gülay Gülpınar Özoran ile Medusa’nın mitolojik hikayesi üzerine konuştuk. Medusa, bizim yaşadığımız coğrafyada heykellerde ve mozaiklerde sıklıkla karşımıza çıkan bir figür ve hikayesi, ataerkil düzeni destekleyen detaylarıyla oldukça dramatik bir anlatı. Bu anlatıda Medusa’nın, Athena’nın içsel parçalarından birinin temsili olup olmadığını da tartıştık.

Athena’nın tapınağındaki güzel rahibelerden biri olan Medusa, deniz tanrısı Poseidon’un ilgisini çeker. Poseidon, Athena’nın, yani bilgelik, uygarlık ve savaş tanrıçasının tapınağında Medusa’ya tecavüz eder. Ve bu sebeple Athena tarafından, bilin bakalım kim cezalandırılır? Evet, Medusa ceza alır; bakanı taşa çeviren gözler ve her bir teli yılana dönüşmüş saçlarla lanetlenir. Athena neden Poseidon’u değil de Medusa’yı cezalandırdı? Bu, üzerine düşünmeye değer bir sorudur.

Devamında, bir kahraman Medusa’nın başını bedeninden ayırıp geri Athena’ya götürür. Athena bu başı kalkanına ekler ve savaşırken kendine güç katacak yeni bir özellik edinir. Çünkü Medusa’nın gözleri hâlâ bakan kişiyi taş etmeye devam etmektedir. Bu anlatıların hepsini, Athena’nın travmatik bir deneyim sonrası yaşadığını ve ardından kendi travmasını iyileştirirken kendine değerli bir kalkan, güç katan bir özellik verdiğini düşünürsek, bu bize ne anlatır? 2000 yıl öncesinin bu hikayesi, bugün bize ne verebilir?

Athena’yı merkeze alırsak aslında diğer her karakter bir duygu durumu ifade eden figüre dönüşebilir mi? Athena için, Medusa’nın güzelliği, masumiyeti ve kırılganlığı temsil ettiğini görebiliyoruz. Bu kırılganlık hikayenin sonunda dönüşerek bir güç kalkanı halini alıyor.

Peki ya bizler kendi zor hikayelerimizde hangi yollardan geçip, nasıl bir dönüşümden geçerek güç kalkanımızı yaratabiliriz? Bu soru düşünmeye değer… Sizler de özdeşim kurduğunuz mitolojik karakterleri yorumlara yazabilirseniz, birlikte akıl yürütebiliriz.

Kapak Fotoğrafı: Wikimedia

İlginizi çekebilir: Dilara Melisa Yaman’dan Anlam Arayışının Döngüsü