Wolfgang Amadeus Mozart: Müzik dünyasının dahi çocuğu, Türk Marşı’nın bestecisi, Constanz’ın eşi… Müzikle ucundan kıyısından ilgili herkesin bestelerini bildiği, en azından tanıdığı, Mozart’a ait olduğunu bilmese de bestelerine aşina olduğu, 36 yıllık hayatına 600’ü aşkın eser sığdırmış büyük müzisyen! Elbette hayatına dair kitaplar, senaryolar, tiyatrolar yazıldı. Hem Mozart’ın hayatı hakkında sizleri bilgilendirmek hem de bu konuyu işleyen eserlerden bahsetmek adına bir yazı kaleme almak istedim.

Mozart’ın Yaşamına Dair Yapımlar

Geçtiğimiz günlerde Zorlu Performans Sanatları Merkezi’nde Amadeus isimli oyunu izledim. Peter Shaffer’in yazdığı, yönetmeni Işıl Kasapoğlu olan, Selçuk Yöntem, Okan Bayülgen ve Özlem Öçalmaz’ın başrolleri paylaştığı etkileyici oyun, Mozart’ın hayatının adeta ikinci yarısını, 20’li yaşlarını ele alıyor. Viyana’ya gittiği yıldan ölümüne kadar olan zaman dilimini işleyen oyun, Salieri-Mozart’ın hayranlık ve kıskançlık ile bezenmiş ilginç ilişkisini, Mozart’ın evliliğini ve çoğumuzun hiç bilmediği şımarık yönünü gözler önüne seriyor. Antonio Salieri, Avusturya İmparatoru İkinci Joseph zamanında Viyana Sarayı’nda saray bestecisi iken Mozart’ın şehre gelişiyle sarsılmaz yerinden şüphe duymaya, yeteneğini sorgulamaya, Mozart’ın gördüğü ilginin aslında hak ettiğinin çok altında olduğunun bilinciyle ona bahşettiği yetenek sebebiyle Tanrı’yla savaşmaya başlıyor. Tıp literatürüne “Salieri Kompleksi” olarak geçen kıskançlık hastalığı sayesinde gerçekten de unutulmaz olmayı başarıyor. 

Görsel ve işitsel bir şölen niteliği taşıyan bu oyundan öylesine zevk aldım ki, herkese önerir ve fırsat bulduğum takdirde yeniden izlemeyi çok isterim. Oldukça yetenekli müzisyenler ve opera sanatçıları sayesinde oyun içinde bir orkestra performansı izlemenin de zevkine varıyorsunuz. 

Ayrıca, “Amadeus” adlı, 1984 yapımı bir de film bulunuyor. Milos Forman’ın yönetmenliğini üstlendiği film, Peter Shaffer’in aynı adlı oyunu üzerine çekilmiş, 8 dalda Oscar kazanmış. Film, tarihsel anlamda gerçeği tam olarak yansıtmayışıyla, Salieri ile Mozart arasında bir rekabet olduğuna dair pek az az tarihsel kanıt oluşuyla eleştirilmiş. Forman ise konu hakkında, filmin Mozart’ın biyografisi olma amacını taşımadığını ve İncil’deki Habil ile Kabil hikayesinden esinlendiğini ifade etmiş. Tanrı tarafından sevilen ve hor görülen iki kardeşin hikayesi…

Dahiler ve Aşkları

Oyunu izlememin ardından Mozart’a depreşmiş ilgim ve merakım sebebiyle ufak bir araştırma yaptım. Hayatının ikinci yarısının oyundaki kadar trajik olmadığını, sefalet ve sanatına duyulan ilgisizlik ile hayatının son bulmadığını öğrenmek içimi rahatlattı. Öte yandan, Storytel’de takip ettiğim bir seri olan “Dahiler ve Aşkları” bölümlerinin yedincisinde Mozart’ın işlendiğini görmek beni çok heyecanlandırdı, hemen dinlemeye koyuldum. Bu eserde Mozart’ın daha çok gençlik dönemi anlatılıyor. Adı üstünde bu yapıtlar dahilerin aşklarını konu aldığından, Mozart’ın ilk kez aşık olduğu dönemden Viyana’ya gittiği döneme kadar ki hayatını işliyor. Oyun Viyana’da başladığından bu arayı tamamlamak benim adıma çok anlamlı oldu.

Dahiler ve Aşkları’nı dinlerken Mozart’ın ilk aşkının Aloisia Weber olduğunu öğrendiğimde, “Weber” soyadı oyundan çok tanıdık geldiği halde Aloisia ismini hiç anımsamadığımı fark ettim. Bunun sebebi, Mozart’ın Aloisia’dan beklediği karşılığı alamaması neticesinde yıllar sonra onun kardeşi olan Constanzi Weber ile evlenmesi… Üstelik Aloisia’nın yıllar sonra verdiği bir röportajda iddia ettiği üzere Mozart aslında hayatı boyunca Aloisia’yı sevmiş. Bu dramatik aşk öyküsünü dinlemek ya da okumak isterseniz, Özcan Erdoğan tarafından derlenmiş Dahiler ve Aşkları kitabını tavsiye ederim.

Sihirli Mozart

Aslında Mozart’ın hayatı hakkında edindiğim ilk bilgiler, çocukken okuduğum, Göknil Özkök tarafından kaleme alınan Sihirli Mozart kitabındandı. Sihirli Mozart’ta Mozart’ın çocukluğu, babası tarafından müzik çevrelerine tanıtılışı, sahip olduğu olağan dışı yetenekleri masalsı bir anlatımla kaleme alınmıştı. Çocuklardan yetişkinlere her yaş grubuna hitap edecek bu sevimli biyografik eseri de ilgilenen herkese öneririm.

“Ne üstün zeka, ne hayal gücü ne de her ikisi beraber, bir dâhi yapmaya yeter. Sevgi, sevgi, sevgi. İste bu dehanın ta kendisidir.” – Wolfgang Amadeus Mozart

Kapak Fotoğrafı: Amadeus Oyunu

İlginizi çekebilir: Ece Arda’dan Amadeus