Tüm dünya pandemi günlerinin ilk günlerinden itibaren birçok ekonomik  zorluk çeken sektörlerden bazıları; sinemalar ve tiyatrolar şüphesiz en sert etkilenen sektörlerden oldu. Varlıkları İstanbul’un çok eski yıllarına dek dayanan sinema salonlarıyla teker teker vedalaşmak zorunda kalıyoruz. Vedalaşmak diye dile getirdim çünkü nesiller boyu anılarımızın olduğu salonlarla ayrılmaya başka ne isim verilirdi bilmiyorum. Vedalaştığımız bu salonlardan biri olan Rexx Sineması hakkında geçtiğimiz yıl üzücü bir haber aldık; haberi okurken aklıma bir soru düşüverdi: “İstanbul halkı sinemayla ilk defa ne zaman buluştu?”

Tahmin edebileceğimiz gibi çok eskiye, Osmanlı İmparatorluğu’na dek uzanan bir hikaye bizleri bekliyor. 1896 yılında sıradan bir gün geçiren İstanbullular arasında birden bir söylenti yayılmaya başladı: “Bugün Sponeck Birahanesi’nde bir sinemotograf gösterimi olacakmış!“. Halk, o gün merakla oraya gidiyor ama muhtemelen kimse ne ile karşılaşacağını bilmiyordu. Sıradan bir gün geçirdiklerini düşünseler de asla sıradan bir gün değildi. 1896 yılı anlatması dile kolay; İstanbullu sinemayla tanıştı! Nasıl da özel bir an, zamanda yolculuk edebilme şansım olsa görmek isteyeceğim anlardan olurdu. Sinematograf icat edilmiş. İlk kez sinemayla tanışılıyor; insanların tepkisi, heyecanı belki korkuları… Kim bilir nasıl tepki vermişlerdi… Kim bu anıya şahitlik etmek istemez ki! O gün sadece İstanbul halkı değil eminim Beyoğlu da çok heyecanlıydı! O kalabalık; genc, yaşlı, farklı din ve ırktan birçok insan aynı anı, aynı ilki yaşamanın kalp çarpıntısını paylaşıyordu ve Beyoğlu bunun tek şahidiydi.

Sponeck Birahanesi’nde gösterimler birkaç ay boyunca devam etti. Sinematograf icadı her ne kadar özelse bu birahane de öyleydi. Adı birahane olan bu yerde defalarca sinema hatta tiyatro gösterimleri sergilendi hatta Fransız illüzyon ustası Caseneuve de bir süre hünerlerini burada insanlarla buluşturdu.

İstanbul’da bir şeyin ilki yaşanacaksa bu her zaman Beyoğlu’nda yaşanır. Özellikle konu sanat ise kesinlikle öyle. Belki de Beyoğlu’nun geçmişte bağımsız sinema cenneti olmasının öncüsü bu gösterim olmuştur. Hikayenin sonuna gelirken şunu düşünüyor olabilirsiniz: “Sponeck denen birahane neredeydi?” ‘Beyoğlu, Galatasaray’da Avrupa Pasajının üst katında bulunuyordu hatta şöyle dersem eminim birçoğunuz çok daha net yerini anlayacaktır: yıllar sonra orada, Hard Rock Cafe yer aldı. Sponeck sineması, 1870-1903 yılları arasında İstanbul halkına hizmet ederek çok kıymetli anılar biriktirilmesine vesile oldu. Bizlerse 21.yüzyılın insanları olarak maalesef bunu da kaçırdık…

Kapak Fotoğrafı: Pinterest

İlginizi çekebilir: Sine Magger’dan İstanbul’un Eski Sinemaları