St. Patrick's Day: Şans Sizinle Olsun

The Irish Spirit’in zirveye çıktığı o gün, St. Patrick’s Day yaklaşıyor! İrlanda’nın en önemli bayramlarından olan ve her yıl 17 Mart’ta kutlanan Aziz Patrick Günü, artık yalnızca İrlanda’da kutlanan bir bayram değil. Dünyadaki St. Patrick’s Day kutlamaları, Avrupa’nın, Amerika’nın hatta Avustralya’nın metropollerini yeşile boyuyor, sokakları kalabalıklarla dolduruyor ve sabahlara kadar süren eğlenceler tüm dünyanın ruhunu hareketlendiriyor. Herkes yeşil giyiyor, yemekler, içkiler hatta nehirler yeşile boyanıyor. Bu yazıda, akla St. Patrick’s Day ve The Irish Spirit’i getiren iki sembolü mercek altına alıyoruz: Yoncalar ve Leprikonlar…

İrlanda Ruhunun Şans Sembolleri

Yoncalar

Yoncaları ya da yonca içeren sembolleri, sadece St. Patrick’s Day’de değil, İrlanda’yla ilgili herhangi bir konu gündeme geldiğinde, hatta İrlanda kökenli herhangi bir markanın logosuna baktığınızda görebilirsiniz. Yonca sembolünün tarihi, Aziz Patrick’in dönemine kadar uzanıyor. Azizin İrlanda’da Hristiyanlığı yayarken, halkın onu dinlemesini yoncalar armağan ederek sağladığına dair efsanelerden söz ediliyor. Hayvancılık için büyük önem taşıyan, sık sık yem olarak kullanılan ve uzun yıllar yaşayan bu yaygın bitki türünün tek önemi hayvanlar için besin kaynağı olması değil… Yoncaların insanlara en büyük katkısı… Şans! Çünkü genellikle üç yapraklı olan yoncaların dört yapraklılarının şans getirdiğine inanılıyor. 

Dört yapraklı yoncanın şans getirdiği söylemine ilk kez 1620’de Sir John Melton’un satırlarında rastlanıyor. Melton, oldukça doğrudan konuşmuş: “Bir insan kırlarda yürürken dört yapraklı bir yonca bulursa, bir süre sonra daha iyi bir şey bulacaktır.” Dört yapraklı yonca arayışıyla ilgili bir söylenti, özellikle aramadığınızda karşınıza çıktıkları yönünde. Bilimsel veriler ise, dört yapraklı bir yoncaya rastlanılan bir bölgede, daha fazlasını bulma ihtimalinizin güçlü olduğunu söylüyor. Çünkü aslında dört yapraklı yoncalar birer “mutant” ve bilim insanları, normal şartlarda üç yapraklı olan bu bitkinin dördüncü yaprağının çıkmasını genetik mutasyona ve çevresel faktörlere bağlıyorlar. Bir dört yapraklı bulma ihtimaliniz, 10 binde 1 bir olarak hesaplanmış, yani oldukça nadirler. Şans getirdiklerine inanılmasının nedeni de tam olarak bu zaten, nadir bulunmaları ve onlara rastlarsanız şanslı olduğunuz.

Tüm bu şans hikayesi, sadece dört yapraklı değil, tüm yoncaların inanç, umut, aşk ve şans sembolü olarak İrlanda kültüründe yer etmesini sağlamış. Örneğin İrlandalı bir arkadaşınızın düğününe gidecek olursanız, gelinin buketinde, damadın yakasında bir yonca görmeniz oldukça olası ya da İrlanda’da bir kiliseye girdiğinizde duvarlardaki süslemelerde yoncalara rastlamanız… Ve tabii St. Patrikck’s Day’de de!

Leprikonlar 

Leprikonlar ya da cüce cinler, İrlanda kültürü ve mitolojisinde kendine geniş yer etmiş bir masalsı yaratık ya da cin türü. Leprikon dendiğinde, bu sözcüğü daha önce duymadıysanız zihninizde bir görüntü canlanmıyor olabilir. Fakat popüler kültürde oldukça kullanılan bir imge olduğundan, kesinlikle bir leprikon tasviri gördüğünüze eminiz! Günümüzde leprikonlar, kısa boylu, sakallı, yeşil bir kıyafet ve yeşil bir şapka giymiş erkek bedenlerindeki cinler olarak tasvir ediliyor. Daima ağzı bozuk ve agresif oluyor, ayakkabıcılıkla uğraşıyor ve gökkuşağının yere değdiği noktada bir kazan dolusu altın sakladıklarına inanılıyor. 

İrlanda İngilizcesindeki yazımı leipreachán olan sözcük, lugharcán, lugracán, lupracán gibi Eski İrlandaca ve Keltçe sözcüklerden türemiş ve mitolojik hikayelerde leprikonlar ilk kez orta çağdaki “Echtra Fergus mac Léti” (Leti-oğlu Fergus’un Maceraları) adlı hikayede karşımıza çıkıyor. Fakat mitolojideki ve kayda geçmiş metinlerdeki leprikon tasviri, günümüzdekinden biraz daha farklı. En önemli farksa, yirminci yüzyıldan önce leprikonların kırmızı giyiyor olması.

Gelelim leprikonların neden önemli olduğuna; tıpkı dört yapraklı yoncalar gibi, leprikonların da şans getirdiğine inanılsa da, bunun için sadece bir leprikon görmeniz (!) yetmiyor – onu yakalamanız gerekiyor. Eğer bir leprikonu yakalamayı başarırsanız, onu serbest bırakmanız karşılığında size üç dilek hakkı vereceğine ve bu dileklerinizi gerçekleştireceğine inanılıyor. İpucu vermek gibi olmasın ama, gökkuşağının yere değdiği noktada saklı bir kazan dolusu altını olduğunu söylemiştik, değil mi?

Bu 17 Mart’ta yeşil giymeyi unutmayın ve The Irish Spirit de, şans da yanınızda olsun. Kim bilir, belki bir dört yapraklı yonca bulur ya da bir leprikon yakalamayı başarabilirsiniz!