Onlarca yıl önce yalnızca hayal edilebilenlerin günümüzde normalimiz olduğu, bilginin hızlıca aktığı hatta hayattaki birçok soruyu “1” ve “0”’lara indirgeyebildiğimiz bilişim çağında yaşıyoruz. Peki, bir zaman yolculuğuna çıkmaya ne dersiniz? Evet, Mezopotamya’da toplumsal düzeni sağlayabilmek adına bilinen en eski yasalardan birinin uygulanmaya başlandığı; daha da geriye gidersek Thales’in evrenin kaynağını su olarak gördüğü zamanlardan bahsediyoruz. Bugünün teknolojileri sayesinde yepyeni bir dinamiğe sahip olan yatırımın, tarih boyunca geçirdiği değişimleri daha iyi anlayabilmek adına kadim topraklar üzerinde bıraktığı izlerin peşinden gidiyoruz. Hem de yolculuğumuza başlamak için Türkiye’den çok uzaklaşmamıza gerek yok.

Bugünün teknolojileri sayesinde yatırım kararlarımızı bir tuş ile hayata geçirebiliyorken dünyanın farklı noktalarına yatırım yapmak isteyen kişilerin günlerce mektup beklediği zamanları hayal etmek pek kolay olmuyor. Hatta bilgiye hızlı bir şekilde ulaşabildiğimiz, yapay zekânın yatırım kararlarımıza dahil olduğu günümüzde modern yatırımcı için bir korku filmi önerecek olsaydık; değişen market dinamiklerini takip edebilmek için gazetenin basılmasının beklenmesi gerektiği, dil bariyeri yüzünden araştırmaların ancak kısıtlı bir şekilde gerçekleşebildiği döneme göz atmalarını söylerdik. Modern yatırımın dört yüz yılda, yatırım kavramının ise binlerce yıl boyunca geçirdiği değişime tanıklık edebilmek için geçmişe dönüyoruz.

Yatırımın Tarihi

Bugünün yatırım anlayışına doğru uzanan yolculuk, 1600’lü yılların başında Amsterdam Borsası’nın kurulması ile başlıyor. Bugünden geçmişe baktığımız zaman borsa büyük bir değişimden geçmiş olsa da temelinde hâlâ aynı dinamik yer alıyor: Yatırımcıları, farklı yatırım olanakları ile birbirine bağlamak. Fakat aslında yatırımın geçmişi çok daha eskiye uzanıyor. Belki şaşıracaksınız ama paranın dahi icat edilmediği dönemden bahsediyoruz. Tabii paranın olmadığı bir dönemde yatırım kavramı, alıştığımızın çok dışında pratikler ile karşımıza çıkıyor.

Milattan Önce Yatırım

Yatırımın daha güvenli bir gelecek için iyi bir tercih, toplumda önem kazanabilmek adına saygın bir konum ve ekonomik büyüme için bir gereklilik olarak görülmesi aslında yeni bir bakış açısı değil. Milattan ve paranın bulunmasından önce de insanlar, aynı sebepler ile yatırım yapmaya yöneliyordu. Günümüz dünyası ile antik dönem arasındaki yatırım farkları, kişilerin “neye” yatırım yaptığı üzerinden kendisini gösteriyor. Milattan önceki dönemlerde yaşayan insanlar, yatırımlarını finansal enstrümanlar veya sermaye piyasaları yerine somut varlığa, emeğe ve sosyal ilişkilere dayandırıyordu.

Milattan önce 5. ve 6. yüzyıllarda Türkiye’nin batısında yer alan Lidya Krallığı, takasın zorluklarını aşabilmek ve herkesin kabul edeceği daha evrensel bir ticaret aracı yaratabilmek amacıyla günümüzdeki anlamıyla parayı icat ediyor. Paranın icadı ile gelişmeye başlayan ticaret, ekonominin büyümesine yardımcı oluyor ve bugünün anlayışına yakın bir yatırım eğilimini doğuruyor.

Günümüzde katı kuralları üzerinden konuşulan Hammurabi Yasaları’nda modern yatırımı hatırlatan maddeler de bulunuyor. Milattan önce 18. yüzyılda Babil uygarlığına ait olan bu kanunlar; kişinin mülk edinme haklarını, borç ilişkilerini ve tüccarların haklarını korumayı hedefliyor.

Modern Yatırım Kavramının Doğuşu

Sanayi Devrimi’nin Batı’da yarattığı teknolojik, ekonomik ve sosyal dönüşümler bugün bildiğimiz modern yatırım kavramının doğuşu için bir zemin hazırlıyor. Hızlanan üretim modelleri sayesinde yeni sanayi sektörleri ortaya çıkıyor ve bu değişimler, sermaye birikimi ve yatırım fırsatları için bir başlangıç noktası oluyor.

Dünyanın ilk borsalarından biri olan Amsterdam Borsası, 1602 yılında Hollanda’da Hollanda Doğu Hindistan Şirketi’nin alınıp satılması amacıyla kuruluyor. Hisse senetlerinin ve diğer finansal araçların alınıp satılması ile öne çıkan bu ticaret platformu, dünyanın ilk resmi borsası olarak biliniyor. Amsterdam Borsası, yatırımın standartlarının ve kurallarının belirlenmesinde, türev piyasalarının gelişiminde ve ulusal ticaretin teşvikinde önemli bir dönüm noktası olarak kabul ediliyor.

Zaman içerisinde Brüksel, Londra, New York gibi şehirlere de yayılan borsalar, dünyanın farklı noktasında bulunan yatırımcıların birbirleri ile ilişki kurmasını sağlıyor. Dünyadaki borsaların sayısının artması ile ortaya konan regülasyonlar, borsanın küreselleşmesine ve sistematikleşmesine yardımcı olurken, modern bir yatırım anlayışının doğmasına vesile oluyor.

Teknoloji ile Yeniden Şekillenen Modern Yatırım

Teknolojik gelişmeler, 1600’lü yıllar ile hayatımıza giren yatırım kavramının dinamiklerini baştan şekillendiriyor. Dünyanın her yerindeki yatırımcı için yatırım seçeneklerini ulaşılabilir kılan teknoloji, bilginin akışını hızlandırıyor ve finansal okuryazarlığın artmasına yardımcı oluyor. Ayrıca teknolojik gelişmeler, karışık algoritmaları kullanarak piyasanın fırsatlarını daha hızlı değerlendirebilmek adına seçenekler sunuyor; hızlı bir şekilde işlem yapabilme kolaylığı sağlıyor. Forbes dergisinin ekonomi yazarı Keith Roberts, 1960’larda başlayan bilgisayar devriminin yatırım üzerindeki değişim etkilerinin en az paranın icadı kadar kritik olduğunu belirtiyor. Yapay zekâ, günümüzde daha farklı bir yatırım anlayışının doğmak üzere olduğunu gösteriyor. Karmaşık veri setlerini analiz ederek yatırımcıların tercihlerine en uygun kararları almasına yardımcı olan yapay zekânın daha kişiselleştirilmiş yatırım hizmetlerinde, risk yönetimi ve portföy optimizasyonunda ve hızlı işlemlerde aktif bir rol oynayacağı düşünülüyor.

Geçmişten geleceğe uzanan yolculuğumuzda hayat tercihlerimizi en çok yansıtan yatırım seçeneklerini keşfetmeyi diliyor ve “Neden ve nasıl yatırım yaparız? Farklı yatırım türleri nelerdir? Yüzyılların yatırım aracı: Altın ve Gümüş” gibi yatırımla ilgili daha bir çok konuyu  uzmanlarla ele alan Odea’nın Yatırım Odaklı Podcast’ine kulak vermenizi öneriyoruz!

Yatırımın Tarihi yazımızda yatırımın geçmişi hakkında bilgi vermeyi amaçlıyoruz. Sitemizdeki bütün içerikler bilgilendirme amacıyla yazılmıştır. İçeriklerdeki bilgiler konusunda konunun uzmanlarına danışmanızı ve önerileri uygulamadan önce bir uzman görüşü almanızı tavsiye ederiz. Yatırım hakkında detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

***

UYARI NOTU:

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

Yatırım yapmadan önce kendi risk ve getiri tercihlerinizi öğrenmeli ve her halükarda söz konusu faaliyetler için yetkili bir kuruluşu ile çalışmanızı ve diğer kaynaklardan faydalanmanızı öneririz. Zira sadece buradaki bilgilerle yatırım yolculuğunuza başlamanız beklediğiniz sonuçları doğurmayabilir. Beklentileriniz kapsamında bir getiri elde edemeyebileceğiniz gibi, risk algınızın üzerinde bir kayıp yaşayabilirsiniz. Buradaki yazılarda yer alan bilgiler, ulaşılabilen ilk kaynaklardan iyi niyetle ve doğruluğu, geçerliliği, etkinliği velhasıl her ne şekil, suret ve nam altında olursa olsun herhangi bir karara dayanak oluşturması hususunda herhangi bir teminat, garanti oluşturmadan, yalnızca bilgi edinilmesi amacıyla derlenmiştir. İşbu yazılardaki yorumlardan; eksik bilgi ve/veya güncellenme gibi konularda ortaya çıkabilecek zararlardan ve burada yer alan bilgiler dayanarak alınacak yatırım ya da benzeri kararların sonuçlarından Odea Bank A.Ş. ve çalışanları sorumlu değildir.

Kapak Fotoğrafı: Tima Miroshnichenko – pexels.com

İlginizi çekebilir: Odea’dan La Bourse de Bruxelles