İstanbul dünyadaki en güzel şehirlerden biri hatta bazılarımız için belki de en güzeli demiştim İstanbul’daki park ve bahçelerden bahsettiğim yazımda. Her köşesinde bir tarih, yaşanmışlık, güzellik yatan bu muhteşem şehrin bu kadar güzel olmasının nedenlerinden biri de hiç kuşkusuz hepsinin kendine has özellikleri olan, her ziyaret edişinizde farklı hissiyatlar yaratan tarihi semtleri… Yıllardır bu şehirde yaşamama rağmen o kadar çok keşfedecek şey buluyorum ki bu semtlerde, İstanbul asla bitmeyecek bir serüven adeta. Bugün bu semtlerin belki de en güzellerinden olan, boğaz kıyılarının neşesi, adına şarkılar yazılmış Yeniköy’ün hikâyesinden bahsetmek istiyorum.

Boğaziçi’nin İncisi

Emirgan ve Sarıyer arasında kalan Yeniköy, eskiden yeşillikler içinde, bağlık ve bostanlık minik bir köymüş aslında. Günümüzde bağ bostan dokusu kalmasa da Yeniköy bizlere şehrin karmaşasında yeşillik, sakinlik ve huzur vadetmeye devam ediyor.

Yeniköy’e ayak bastığınız an fark edeceksiniz, kiliseleri, camileri ve sinagoglarıyla farklı dinlere ve kültürlere mensup insanların uzun yıllar bir arada yaşadığı bir yer burası. Bundan dolayı da kültürel anlamda oldukça zengin diyebiliriz. Bu dini yapıların bazıları günümüze kadar ayakta kalabilse de semtin eski tarihi camileri maalesef bugüne ulaşamamış. Tarihi yapıları koruma konusunda ülke olarak biraz zayıf olduğumuzu söylemeden geçemeyeceğim. Yine tarihi dokulara sahip Yeniköy Hamamı, Yeniköy Mahkemesi gibi eski Osmanlı yapılarını da günümüze kadar yaşatmayı başaramamışız. Geçmişten günümüze gelen tarihi koruma ve nesilden nesle aktarmanın önemini umarım bir gün anlayabiliriz.

Yeniköy’ün ismiyle ilgili de birkaç rivayet bulunuyor. Bizanslıların Makedon ordusunu bu köy civarında yendiği biliniyor. O zamanlarda “Termimeri” yani “Sıcakköy” olarak isimlendirilmiş bu köy. Osmanlı zamanında ise Romanya’nın “Geni” bölgesinden buraya getirilen göçmenler dolayısıyla “Geni Köyü” olarak adlandırılmış. Geni kelimesi de zamanla “Yeni”ye dönüşmüş ve olmuş bizim köyün ismi “Yeniköy”. Bir başka rivayet ise Rumca yeni anlamına gelen “Nea” ve köy anlamına gelen “Khori” kelimelerinin birleşimiyle oluşan “Neakhori” isminin semtin eski adı olduğu, daha sonraları bu ismin dilimize yerleşmesiyle Yeniköy’e dönüştüğü yönünde.

Boğaziçi’nin tarihi dokusunu koruyan, otantik ruhunu yaşatan nadide bölgelerden biri olan Yeniköy’de 1940’lı yıllarda; yaz aylarında İstanbulluların gelip Boğaz keyfi yapması için oteller bile bulunuyormuş, Keşke o zamanlarda yaşasaydık da Yeniköy’e tatile gitseydik diye düşünmeden yapamıyor insan. 😊

Yeniköy’ün tarihi dokusunu keşfetmeye devam ederken İstinye-Yeniköy yolu arasında kalan ve III. Selim’in annesi tarafından yaptırılan Mihrişah Valide Sultan Çeşmesi takılıyor gözümüze. 1805 yılında yapılan çeşme 19. yüzyıl Osmanlı mimarisinden bir simge olarak günümüze kadar ulaşmış. Tek cepheli, yapımında renkli mermerler kullanılan, geniş saçaklı tarihi bir yapı olan bu çeşmeyi eğer yolunuz düşerse görmeden geçmeyin derim.

İstanbul Boğazı’nın güzelliği kadar, boğaz boyunca inci gibi sıralanan tarihi yalıların güzelliği de dillere destan biliyorsunuz. Yeniköy de bu görkemli yalılardan bolca nasibini almış diyebiliriz. En bilinenlerden biri, bakmalara doyamayacağınız bir mimariye sahip olan “Şehzade Burhaneddin Efendi Yalısı”. 1880’lerde yapılan ve Boğazın en ihtişamlı yapılarından biri olan bu yalı bir Boğaz Turu sırasında mutlaka dikkatinizi çekmiştir diye düşünüyorum. 19. yüzyılda İstanbul’un sahil şeridine sıralanan bu yalıların ya da sarayların, kara tarafında da eklentileri bulunurmuş. Sahil tarafındaki binalardan köprülerle bu ek binalara ulaşılırmış o zamanlarda. Yalılarda oturanlar da böylece kara tarafında yer alan kendilerine ait bağlara, bahçelere, konaklara rahatça ulaşabiliyormuş. Yalılardan bu köprüleri kullanmak için çıkan kadınlar görülmesin diye iki yanının da kapatıldığı oluyormuş köprülerin. 1950’lere kadar Yeniköy’de birkaç köprü mevcudiyetini korumuş ancak günümüze kadar yaşatmayı başaramamışız maalesef bu yapıları, çeşitli imar faaliyetleri sonucunda kaybolup gitmiş.

Uğramadan Geçmeyin

Boğaz’ın incisi Yeniköy’ün tarihine kısaca bir göz attıktan sonra günümüze doğru uzanıp, yolunuz düştüğünde mutlaka uğramanızı tavsiye edeceğim iki öneriyle bitirmek istiyorum bu güzel Yeniköy yolculuğunu.

Taka Balık

Yeniköy taraflarına gittiğinizde tabii ki tadına bakabileceğiniz en güzel şeylerden biri Balık! Sahil şeridinde birçok balık restoranı göreceksiniz ancak benim önerim sahilden biraz daha yürüdükten sonra ihtişamlı bir mimariye ve güzel bir konuma sahip Avusturya Konsolosluğu’nu gördükten sonra, konsolosluğu geçip sağ tarafa baktığınızda, otoparkın arkasında saklanmış salaş bir balıkçı olan Taka Balık! Yeniköy sahilinin muhteşem manzarası eşliğinde taburelerinize kurulun ve ekmek arası uskumrunuzun tadını çıkarın. Güzel manzara, uygun fiyat, dalga ve martı sesleri, lezzetli balık… Daha ne isteriz 😊

Yeniköy Kahvesi

Burayı tarif etmek için tek kelime gerekirse kesinlikle “Huzur” derim. Sahil tarafındaki ana yoldan gizlenmiş ve ağaçlarla çevrelenmiş merdivenleri çıkarak ulaşıyorsunuz Yeniköy Kahvesi’ne. Yazın ağaçların gölgesiyle çevrelenmiş minik bahçesinde deniz manzarası eşliğinde oturabilir, kışın iç bölümdeki odun ateşiyle yanan soba eşliğinde keyifle çayınızı yudumlayabilirsiniz. Her mevsimi ayrı güzeldir bu kahvenin. Yeniköy’ün saklı cenneti burası. Eski çay bahçelerini andırır bana, her gittiğimde keyifli hisler uyandırır. Sadece nakit ödeme aldığını da belirtmem gerekir ki pandemi sonrasında ziyaret etmeyi düşünürseniz hazırlıklı olun. 😊

Ey yabancı, eğer doğanın sana gülümsediği ve her çınarın arkasında bir gül kadar güzel bir genç kızın gizlendiği bir köy görürsen orada dur. Nihori’ye ulaştın demektir.

Konstantin Kavafis

Bir İstanbul Masalı’nın Yeniköy bölümünün sonuna geldik. İstanbul’un diğer masal diyarlarında görüşmek üzere…

Kapak Fotoğrafı : eskiistanbul.net

İlginizi çekebilir: Istanbul Flaneur’den Yeniköy Mekanları