Haberler

Ghosting, gaslighting, sittuationship ve benzeri ilişkileri tanımlayan pek çok yeni terim artık günlük konuşmaları domine ederken bir yeni teori de benzerlerinden farklı olarak umut dolu bir anlam içeriyor: “Onlarla İki Kez Karşılaş” (Meet them Twice) Teorisi.

Birinin hayatınızda olması gerekiyorsa yollarınızın tekrar kesişeceğini anlatmak için kullanılan bu ifade, “Doğru insan, yanlış zaman” söylemini onaylıyor. Konuya dair TikTok içeriği 3,2 milyon görüntülenme alan Jasmin Galindo, kendisi ve eşinin bu teorinin “tanımı” olduğunu söylüyor. Lisede birkaç ay boyunca çıkmışlar, dört yıl sonra yolları tekrar kesişmiş, ayrılmaz bir ikili olmuşlar ve şimdi iki çocuklarıyla mutlu bir evlilik sürdürüyorlar. Teoriye paralel olarak psikologlar da tekrar eden karşılaşmaların bireylerin güven ve aşinalık oluşturmasına olanak tanıdığını, bu unsurların anlamlı bağlar kurmada temel olduğunu öne sürüyor. Sosyal etkileşimlerde tekrar, olumlu izlenimleri pekiştiriyor ve ilişkilerin kademeli olarak gelişmesine olanak tanıyor. Teori aynı zamanda Almanca’daki “Hayatta her zaman iki kez karşılaşılır” anlamına gelen veda ifadesini de anımsatıyor. Bağlama bağlı olarak, bu ifade bir tür karmik tehdit olarak ya da “Yeniden görüşeceğiz” demenin tatlı bir yolu olarak kullanılabiliyor.

Suç oranı, nüfusa düşen okul, doktor sayısı, ulaşım ağı… Bir şehri yaşanılabilir kılan ya da onu “en iyi şehirler arasına sokan faktörler nelerdir? Resonance Consultancy’nin 2025 Dünya’nın En İyi Şehirleri raporu, bu soruları yanıtlarken sadece şehirlerin içsel dinamiklerini değil, aynı zamanda halkın ve ziyaretçilerin bu şehirler hakkında nasıl hissettiklerini de değerlendiriyor.

Yaşanabilirlik, çekicilik ve refah gibi faktörler üzerinden bir milyonun üzerinde nüfusa sahip 270’ten fazla küresel şehrin genel performansını değerlendiren raporda; listenin ilk sırasına Londra yerleşiyor. Onuysa sırasıyla; New York, Paris, Tokyo, Singapur, Roma, Madrid, Barselona, Berlin ve Sidney izliyor. Listeye bakıldığında görülen şehirler şaşırtıcı değil ancak düşündürücü çünkü dünyanın en popüler şehirlerinde popülasyonun da etkisiyle yaşamın “kolay” olmadığı konusunda hemfikiriz. Ancak bu Resonance Consultancy’nin değerlendirdiği faktörlerden yalnızca bir tanesi olan “yaşanabilirlik”i (yaşam maliyeti, sağlık hizmetlerinin kalitesi ve ağaç örtüsü gibi faktörler) etkiliyor. Diğer iki faktör olan çekicilik (gece hayatı, alışveriş olanakları, kültür ve turistik cazibe merkezleri) ve refah (şirket varlığı, üniversite sıralamaları, işsizlik oranları) bu on şehrin listenin zirvesindeki yerlerini korumalarını sağlıyor.

“Euro 2024”, “Türkiye Maçı”, “Osimhen” ve “Olimpiyatlar”… Bu sözcükleri bu yıl Google’da aratmış olabilir misiniz? Google’ın her yıl ülkeler bazında yayınladığı arama trendleri verileri bu yıl Türkiye’de en çok arananlar arasında bu kelimeleri listeliyor.

Yıl boyunca hem dünya çapında hem de Türkiye’de dikkat çeken anların, konuların, kişilerin, olayların ve merak edilenlerin açıklandığı 2024 Yılının Arama Trendleri, “isimler”, “kaybettiklerimiz”, “diziler”, “tarifler”, “şarkı sözleri” ve “oyuncular” gibi başlıklar altında listeler sunuyor. Bu yıl “Diziler ” istesinde “Gaddar” en çok aranan yapım olarak karşımıza çıkarken. Hemen ardından “Kızıl Goncalar” ve “İnci Taneleri” geliyor. En çok aranan tarifler arasındaysa; “Dubai Çikolatası”, “Palamut” ve “Soğuk Kahve” bulunuyor. Şarkı sözleri listesinin başında Zeynep Bastık “Lan” şarkısı geliyor. En çok aranan oyuncu ise Hazar Ergüçlü olarak listeleniyor. Aramalara dair bu veriler kıymetli çünkü bunlar esasen 2024 gündemini ve yıl boyunca en çok merak edilen konuları yansıtıyor. Türkiye gündeminde spor (çoğunluklar futbol odaklı olmak üzere) önemli yer tutuyor.

‘Skibidi’ kelimesi size typo gibi mi görünüyor? Peki ‘rizz’ ya da ‘sigma’ sözcükleri bir anlam ifade ediyor mu? Bu kelimeler Gen Z ve Alpha kuşaklarının internet dillerinin bir parçası. Eğer üst jenerasyonların bir üyesiyseniz mesafeli yaklaşabilirsiniz ancak gençliğin şekillendirdiği internet kültürü dijital pazarlama dünyası için öylesine önemli ki trend analizi şirketi WGSN, “Our Youth: Decoding Slanguage” başlığı altında bu kuşağı anlamak, ortaya çıkan yeni dil, kültürel memler ve emojileri takip etmek için kritik bir rehber niteliğinde bir rapor sunuyor.

Gen Z ve Alpha’ların sosyal medyada popülerleştirdiği birçok argo terimin kökeni, Afro-Amerikan İngilizcesi (AAVE) ve Hip Hop kültürüne dayanıyor. İnternetin erişilebilirliği sayesinde, bu terimler farklı ırksal ve kültürel gençlik grupları arasında yaygın şekilde benimseniyor. Ancak, AAVE’nin Siyah olmayan bireyler tarafından kullanılması, bu terimlerin taşıdığı bağlam ve kültürel önemin genellikle göz ardı edilmesi nedeniyle etik sorunları gündeme getiriyor. Ek olarak; ‘slanguage’ kullanırken, bir kelimenin tam anlamını ve bağlamını kavramak, onu doğru şekilde kullanmak için son derece önemli; özellikle de markalar tarafından sosyal medyada pazarlama için kullanıldıklarında… Doğru kullanım, markaların kültürel değerini artırmayı ve medya ile pazarlama iletişimi güçlendirmeyi sağlarken yanlış kullanımlar markanın alay konusu haline gelmesine neden olabiliyor.

Yeni bir TikTok trendi, erkeklerin tuhaf ve/veya ‘gaslighting’ olarak değerlendirilebilecek davranışlarını gün yüzüne çıkarıyor. #WomenInMaleFields etiketi altında, birçok heteroseksüel kadın, erkeklere kendi yaptıklarını tattırdıkları hayali senaryoları mizahi bir dille anlatan videolar paylaşıyor.

Örneğin, bir video şöyle diyor: “Bana neyi yanlış yaptığımı açıkladığında, ona ‘Üzgünüm, böyle hissettiğin için’ diyerek cevap veriyorum.” Bir diğeri ise: “Mesajlarına geri dönmedim ama Instagram’da hikayesini beğendim,” şeklinde. Esasen bu trend heteroseksüel, romantik ilişkilerde güncel olarak gözlemlediğimiz pek çok soruna da ışık tutuyor. Öyle ki bu problemlerin en uç noktası olarak Güney Kore’de 4B hareketi olarak bilinen fenomen, bazı kadınların erkeklerle flört etmeyi, evlenmeyi ve çocuk sahibi olmayı tamamen reddetmesini ifade ediyor. Güney Kore’deki kadınların bu tercihinin ardından sağ temelli siyasetin yükselişiyle artan mizojini yaklaşımı gösteriliyor. Benzer şekilde TikTok’un yeni #WomenInMaleFields trendi de sarkastik bir tonda kadın cinayetleri, cinsiyet temelli mobing, psikolojik şiddet, orgazm eşitsizliği gibi pek çok cinsiyet eşitliğine dair konuyu gündeme getiriyor. Tabii konunu daha yumuşak yüzü olarak romantik ilişkilerdeki gülünç anılar da kendilerine bolca yer buluyor.

‘Brat’ ya da en yakın Türkçe tercümesiyle “şımarık” ya da “arsız”… Eğer internette biraz olsun zaman geçiriyorsanız bu terimi duymamış olmanız imkansız. Kelimenin popülaritesinin kaynağıysa Charli XCX, altıncı stüdyo albümü Brat.

Albümün yayınlanmasından bu yana, kelime kendi başına bir anlam kazandı. Albümün göz alıcı yeşil tonu “brat yeşili” olarak anılmaya başlandı; “brat yaz” yaşandı; hatta Amerika Birleşik Devletleri’nin potansiyel gelecekteki lideri Kamala Harris, başkanlık kampanyasını duyurduğunda bu terimi kucakladı. Bu kültürel yükseliş, Collins English Dictionary tarafından “brat” kelimesinin “Yılın Kelimesi” seçilmesine yol açtı. Başlangıçta Collins, “brat”ı “özellikle bir çocuk… kötü davranan veya başkalarını rahatsız eden biri” olarak tanımlıyordu. Ancak bu yıl, kelime “kendine güvenen, bağımsız ve hedonist bir tavırla karakterize edilen” olarak yeniden tanımlandı! İlk on kelime listesinde yer alan diğer kelimeler arasında “brain rot,” Taylor Swift’in Eras turnesiyle popülerleşen “era,” “looksmaxxing,” “rawdogging,” “delulu,” “yapping,” “anti-tourism,” “supermajority” ve romantik kurgu ile fantastik edebiyatın birleşimi olan “romantasy” bulunuyor.

Dünya genelinde ülkeler düşen doğum oranlarıyla nasıl başa çıkacaklarını tartışırken, Japonya’nın güneyinde küçük bir köy olan Ichinono, sıra dışı bir çözüm buldu: Kuklalar!

Toplam nüfus 15 yıldır istikrarlı bir şekilde azalan ve dünyada 65 yaş üstü nüfusun en yüksek olduğu ülke olan Japonya’nın Ichinono kasabasında nüfusun çoğunluğunu emeklilik yaşında olanların çoğunluğu oluşturuyor. Genç nüfusun büyük bir kısmı iş bulmak veya üniversiteye gitmek üzere ayrıldığı için, yalnızlık hissini azaltmak amacıyla kasaba sakinleri bir araya gelerek eski kıyafetler ve kumaşlardan dikilmiş bir kukla ordusu yaratmış durumda. 88 yaşındaki Hisayo Yamazaki, Agence France-Presse haber ajansına verdiği demeçte söylediği üzere köyde yer alan kuklaların sayısı insanların sayısından fazla. Tahta bir salıncakta ciddi bir ifadeyle sallanan küçük bir kız kuklası, yanında geniş bir gülümsemeyle bir scooter üzerinde duran bir erkek çocuk kuklası gibi onlarcasının bir araya gelerek bir korku filmi hissi kazandırdığı kuklalar kasaba sakinlerine bir nebze de olsa teselli sağlarken hem Japonya hem de düşük doğum oranına sahip diğer ülkeler için durum değerlendirme ihtiyacını ortaya koyuyor.

2024 Nobel Ekonomi Ödülü, ulusların refah toplumlarına dönüşmesi üzerine çalışmaları için Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James A. Robinson’a verildi.

Acemoğlu, daha önce Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan Orhan Pamuk ve Nobel Kimya Ödülü’nü alan Aziz Sancar’ın ardından Türkiye’den Nobel Ödülü alan üçüncü isim oldu. Akademinin ekonomi ödülü komitesinin başkanı Jakob Svensson ödüle dair açıklamada bulundu: “Ülkeler arasındaki gelir uçurumunu kapatmak günümüzün en büyük zorluklarından biri. Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James A. Robinson’un çığır açıcı araştırmaları sayesinde ülkelerin neden başarılı olup olamadıklarını daha iyi anlıyoruz.” Komite ise şu ifadeleri kullandı: “Hukukun üstünlüğünün zayıf olduğu toplumlar ve nüfusunu kötüye kullanan kurumlar büyüme veya daha iyiye doğru değişim yaratmaz. Ödül sahiplerinin araştırması bunun nedenini anlamamıza yardımcı oluyor.”

Lisans derecesini İngiltere’nin York Üniversitesi’nde Matematiksel Ekonomi ve Ekonometri Bölümü’nde tamamlayan Daron Acemoğlu,  London School of Economics’de yüksek lisans ve doktora derecelerini aldı. 1992-1993 yılları arasında London School of Economics’de ders verdi. 1993’ten itibaren akademik kariyerine ABD’de Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) devam ediyor. 2000 yılında ekonomi profesörü ve 2019 yılında da, üniversitede bir öğretim üyesine verilebilecek en yüksek unvan olan enstitü profesörü ünvanını alan Acemoğlu, siyasal ekonomi, ekonomik kalkınma, ekoomik büyüme gelir ve ücret dengesi eşitsizliği, çalışma ekonomisi, iktisat teorisi ve beşeri sermaye ve eğitim konularında çalışmalarını sürdürüyor.

“Sober October” ya da “No Shave November” gibi ilgi çekici internet challange’larına muhtemelen keşfetinizde gezinirken denk gelmişsinizdir. İşte sanatçı Jake Parker tarafından yaratılan ve yetenek geliştirmeye ve olumlu çizim alışkanlıkları kazanmaya odaklanan bir aylık bir sanat meydan okuması “Inktober” da bunlardan bir tanesi.

Çizerlerin yaratıcılığını kutlayan ve bağımsız sanatçıları görünür kılmayı hedefleyen bu sosyal medya trendi her yıl Ekim ayı boyunca gerçekleşiyor ve meydan okumaya katılan herkes, her gün bir mürekkep çizimi yapıp ve bunu sosyal medya hesaplarında paylaşıyor. Sanatçıların çizimlerini her gün konsept çatısı altında gerçekleştirmeleri gerekiyor. Örneğin bu yıl 7 Ekim Pazartesi’nin çizimleri için anahtar kelime: “Pasaport”. Katılımcılar bu kelimenin kendilerinde çağrıştırdığı görsel dünyayı kendi tarzlarında çizimleriyle hayata geçiriyor. Takip edenlerse bambaşka pratikleri ve bakış açıları olan sanatçıların eserleri sayesinde aynı kavramın ne çok farklı şekilde yorumlanabileceğini görme şansı yakalıyor. 2024 Inktober’ı buradan takip edebilirsiniz.

“Arkadaş ayrılıkları” yani eski arkadaşlardan uzaklaşmak artık çok sık ele alınan bir konu. Peki bu uzaklaşmaların sebeplerinin sosyal olmaktan ziyade finansal olabileceğini hiç düşünmüş müydünüz?

Geçen yaz yapılan bir araştırma, ankete katılan Amerikalıların (Y ve Z Kuşağı) yüzde 36’sının arkadaş çevrelerinde onları fazla para harcamaya zorlayan en az bir kişi olduğunu ortaya koyuyor; hatta katılımcılar bazen bu yüzden borca bile girdiklerini belirtiyor. Birlikte restoranlara, barlara ve kulüplere gitmek tatiller, kıyafetler ve doğum günleri bu iki genç jenerasyonun hayatlarındaki en büyük mali yükler arasında. Bunun başlıca nedenlerini ise; dışlanmış hissetmek istememek, hayır demekte zorlanmak ve arkadaşlarını memnun etme kaygısı…

Arkadaşlarla geçirilen spontane bir gece ruh sağlığına iyi gelebileceği tartışmasız olmakla birlikte aşırı harcama yapmanın özellikle bu sürekli bir hâle gelirse, güçlü zihinsel sonuçlar doğurabileceği öngörülüyor. Psikolog Dr. Tara Quinn-Cirillo ruh sağlığı ve para harcama arasındaki ilişkiyi Refinery29’a verdiği röportajda şöyle açıklıyor: “Birçok insan, para harcayarak sonrasında kendini daha iyi hissetmeyi umuyor. Ancak bu, para harcama, finansal kaygı ve kötü ruh hali arasında bir kısır döngüye yol açabiliyor. Dürtüsel harcamalar, geniş kapsamlı sonuçlara sahip olabilir. Alkol veya grup baskısı gibi faktörler devreye girerse, bu tekrarlayan davranış kalıplarına yol açabilir ve bu kalıplardan çıkmak zor olabiliyor.”